सीमांकन र नामांकन किन गार्हो भएको?

वाक स्वतंत्रता पनि गार्हो हो। यसरी। देशका नागरिक लाई वाक स्वतंत्रता दिने भन्ने निर्णय गर्ने बाहुन सरकार ले र त्यो कार्यान्वयन गर्न बामे लाई अर्हयाउने। के हुन्छ? बामे ले लिस्ट बनाउन थाल्छ। जनता लाई बोल्ने छुट दिने भनेको छ। त्यों गहन जिम्मेवारी मेरो काँध मा आएको छ। बोल्न हुने कुरा को लिस्ट लामो होला। बरु बोल्न नहुने कुरा हरु के त्यहाँ बाट शुरू गरौं। अरु नेता हरु सँग पनि सरसल्लाह गर्ने कि? सहमति त खोजनै पर्यो। बिज्ञ हरु को पनि सल्लाह लिंदा राम्रै होला कि कसो? अनि लिस्ट बनाउन थाल्छ। सरकार सँग थप समय माग्छ। अझै दुई महिना भन्दै चार पाँच पटक समय माग्छ। सहमति बड़ो गार्हो। कहिले कसले नमान्ने, कहिले कसले नमान्ने। जनता सँग सुझाव माग्यो त्योभन्दा गार्हो।

त्यो हो तरिका? वाक स्वतंत्रता त सिद्धांत हो। कि छ कि छैन। धर्म निरपेक्षता त सिद्धांत हो। कि छ कि छैन। संघीयता पनि सिद्धांत हो। सीमांकन र नामांकन केही गार्हो छैन। बाहुन हरुले गार्हो भयो भनेको हामीलाई त बेइमानी गर्न मन लाग्यो भनेको मात्र हो। स्वांग गरेको।

सीमांकन र नामांकन किन गार्हो भएको? गार्हो भएको छैन। खुट्टा घिसारने काम मात्र भएको छ।

कमल थापा लाई गणतंत्र बारे लेख भनेर जिम्मेवारी दिएको भए उसले के लेखथ्यो होला? अहिले सीमांकन र नामांकन मा विवाद छ भन्ने हरु संघीयता का कमल थापा नै हुन।

In The News (22)

वारपारको लडाईंका लागि मधेशी मोर्चाको नयाँ रणनीति
‘आन्दोलनमा शहादत प्राप्त गर्नेलाई ५० लाखको अफर’

मोर्चाको नाममा संयुक्त बैक खाता खोल्ने र सबै पार्टीले आन्दोलनका लागि उक्त बैंक खातामा पैसा जम्मा गर्ने र विभिन्न क्षेत्रबाट आन्दोलनका लागि प्राप्त गर्ने सबै सहयोग त्यही खातामा संकलन गर्ने निर्णय गरेको छ । त्यही खाताबाट आन्दोलनको रकम परिचालन गरिने छ । त्यस्तै, आन्दोलनमा घाइते भएकाहरुको उपचारको लागि काठमाडौंमा डाक्टरहरुको समिति पनि गठन गरिने भएको छ । ...... आन्दोलनका क्रममा कसैले सहादत प्राप्त गरेमा मधेश–थरुहट प्रान्तीय सरकारले शहिद परिवारलाई ५० लाख रुपैयाँ दिने निर्णय गरेको छ भने शहिद परिवारका एक सदस्यलाई रोजगारी र निःशुल्क शिक्षाको व्यवस्था समेत गर्ने भएको छ । आजको बैठकमा संघीय समाजवादी फोरम, नेपाल, तराई मधेश लोकतान्त्रिक पार्टी, सद्भावना पार्टी तथा तराई मधेश सद्भावना पार्टीका चारै अध्यक्षहरु सहभागी थिए । यसको साथै अशोक राई, लक्ष्मणलाल कर्ण र हृदयेश त्रिपाठी पनि आजको बैठकमा उपस्थित थिए ।

आन्दोलनको नाममा दुई–तीन सय मार्ने योजनाको सूचना आयोःअनन्त

‘आन्दोलनमा बल प्रयोग गरेर भड्काउने काम गर्नु हुँदैन। दुई तीन सय मान्छे मार्ने योजना बन्दै गरेको जानकारी आएको छ। संविधान बन्न नदिने योजना छ। यसमा सचेत हुनुपर्छ। यसमा नेताहरु चुके संविधान बन्न नदिनेले फाईदा लिन्छन्।’ ...... अनन्त भने–‘कर्णाली स्वायत्त क्षेत्र हुन्छ। मगरात र थारुवानको क्लष्टर मिलाईन्छ। अखण्ड सुदुरपश्चिमसँग भएको सहमति पुरा भयो तर थारुहटसँग भएको सहमति पुरा भएन। त्यो पनि पुरा गर्नु पर्छ। जुन ठाँउमा सिद्धान्त हेरिएको छ त्यहाँ आन्दोलन छैन, जहाँ सिद्धान्त मिचिएको छ त्यहाँ आन्दोलन भएको छ। ..... नागरिकतामा कोही पनि विभेदमा नपर्ने गरी सहमति भएको छ। सीमांकनमा सम्झौता हुन्छ। ६ प्रदेशमा सिद्धान्त छ।

आत्मरक्षाका लागि गोली चलाउनु पर्‍यो : गृहमन्त्री
चुनाव लड्न पनि तयार छु ः शेष घले, एनआरएन अध्यक्ष
ओलीको कुरा नसुन्दा देशभरि आन्दोलन

‘संघीयता राजनीतिक मात्र होइन प्राविधिक विषय पनि हो । त्यसैले विज्ञहरू सम्मिलित संघीय आयोगले सीमांकनको टुंगो लगाउनुपर्दछ ।’– नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले धेरै पहिलेदेखि भन्दै आएको यो विकल्प सर्वस्वीकार्य भए पछि गत २५ जेठमा प्रमुख चार पार्टीबीच १६ बुँदे सहमति भएको थियो । प्रदेशको संख्या ८ हुने तर सीमांकन विज्ञहरूको आयोगले टुंगो लगाउने कुरा जायज थियो । त्यसैले १६ बुँदे सहमतिपछि सडकमा उतिसारो आक्रोश देखिएन । बरु अब संविधान बन्ने भयो भनेर जनता खुशी नै भए । तर जसै सीमांकन टुंग्याउनै पर्ने कांग्रेस र एमाओवादीको दबाबपछि २३ साउनको मध्यरात चार दलबीच सीमांकनसहित ६ प्रदेशमा सहमति भयो, भोलिपल्टै संविधानसभामा मधेसवादी र जनजाति सभासद्ले संवाद समितिको प्रतिवेदन जलाए । त्यो आगो बानेश्वरबाट सल्कँदै सल्कँदै पूर्वदेखि सुदूरपश्चिमसम्मका तराई र मध्य तथा सुदूरपश्चिमका पहाडी/हिमाली जिल्लामा पनि सल्किसकेको छ । सुर्खेतमा तीन जनाले ज्यान गुमाइसकेका छन् । ....... सडक हिंसात्मक बन्दैछ । जनता आक्रान्त बन्न थालेका छन् । ...... कोही ‘अखण्ड सुदूरपश्चिम’को पक्षमा छन् भने कोही कैलाली र कञ्चनपुरलाई समेटेर थरुहट प्रदेश बनाउनुपर्ने माग पनि उत्तिकै सशक्तरूपमा उठेको छ । पूर्वका झापा, मोरङ र सुनसरीको अलग्गै प्रदेश बनाउनुपर्ने, तिनलाई तराईकै अरू जिल्लामा जोड्नुपर्ने र प्रस्ताव गरिएजस्तै पूर्वका पहाडी जिल्लाहरूसँगै राख्नुपर्ने भन्ने विषयमा पनि जनमत उत्तिकै विभाजित छ । पूर्व वा पश्चिममा तराई र पहाडका जिल्लालाई मिलाएर प्रदेश निर्माण गर्नै नहुने अडानमा रहेकाहरू मध्यतराईका जिल्ला मात्र समेटिएको प्रदेशमा पहाडी भूभाग भएन भनेर असन्तुष्टि व्यक्त गर्दैछन् । मध्यतराईका सप्तरीदेखि पर्सासम्मका जिल्लासँग जोडिएका भित्रीमधेस र पहाड भएका जिल्लामा तराईसँग नमिसाइयोस् भन्ने आवाज उठिसकेको छ । ........ कर्णालीलाई अलग्गै राख्नुपर्ने माग र ‘अखण्ड मध्यपश्चिम’को माग पनि परस्परमा बाझिएका छन् । विभाजन गर्ने प्रस्ताव गरिएका बागलुङ, रुकुम र नवलपरासी जिल्लामा पनि असन्तुुष्टि देखापरेको छ । यस्तो अवस्थामा सबैको चित्त बुझाउनु असम्भव प्राय: देखिन्छ । .......

सीमांकनमा चरम असन्तुष्टि देखिएपछि कांग्रेस त्यही बहानामा पुन: संविधान निर्माण पछि धकेल्ने दाउमा देखिएको छ ।

...... सीमांकनदेखि अनेक नाममा सडकमा देखिएको विरोधले सिंगो जनताको अभिमत प्रकट गर्न नसक्ने ओलीको भनाइ छ । उनले भने, ‘संविधानको प्रारम्भिक मस्यौदामाथि लाखौं जनताले सकेसम्म कम प्रदेश र सीमांकनसहित संविधान जारी गर्न सुझाव दिएका थिए, त्यो जनमत हो । अहिले सडकमा निस्किएका केही सयले विरोध गरे भन्दैमा संविधान निर्माणलाई रोक्न सकिँदैन ।’ ....... अध्यक्ष ओलीले संविधानसभाको दोस्रो निर्वाचनका बेला बम बारुदले संविधानसभा रोक्न खोज्नेहरूदेखि जस्तो संविधान बनाए पनि अस्वीकार गर्नेहरूसम्मको मोर्चाबन्दी भएको भन्दै तिनको असन्तोष सम्बोधन गर्न थाल्ने हो भने संविधान जारी नै नहुने जिकिर गरे । ‘सडकमा संविधानसभा नै चाहिँदैन भन्ने माओवादीदेखि फेरि गुरिल्लाको धाक दिनेसम्म छन्,’ अध्यक्ष ओलीले भने, ‘तिनलाई हिजो पनि संविधानसभाबाट संविधान चाहिएको थिएन, आज पनि छैन अनि त्यही बहानामा संविधान निर्माण प्रक्रिया अघि नबढाउने कुरा हुन सक्दैन ।’

किन छट्पटिन थाले कोइराला ?

साउनभित्रै संविधान पाउने जनताको आशा पूरा नहुने अवस्था बन्दै गएपछि सोमबारको बैठकमा अध्यक्ष ओली प्रधानमन्त्री कोइरालाप्रति निक्कै आक्रामक रुपमा प्रस्तुत भए । बैठकमा सहभागी एक नेताका अनुसार बैठकमा अध्यक्ष ओलीले नेकपा एमाले सीमांकनसहितको संघीयताको पक्षमा सधैं रहेको स्पष्ट पार्दै तर आफ्नो सत्ता लम्ब्याउने स्वार्थ पूरा गर्ने नाममा एमालेलाई बाधक नबनाउन कोइरालालाई सचेत गराए । सीमांकनको टुंगो दलहरूले लगाउन नसकेकै कारण पहिलो संविधानसभा विघटन भएको र दोस्रो संविधानसभाको पहिलो एक वर्षको अवधि पनि सोही विवादको छलफलमै सिद्धिएको चर्चा गर्दर्ै अध्यक्ष ओलीले सोही कारण १६ बुँदे सहमतिमा सीमांकनको विवाद टुंग्याउन विज्ञहरू सम्मिलित आयोग गठन गर्ने कुरा स्पष्ट रुपमा लेखिएको बताएका थिए । प्रधानमन्त्री कोइरालाले एमालेलाई संघीयताको विरोधीजस्तो चित्रण गर्न खोजेकोप्रति पनि अध्यक्ष ओलीले गम्भीर आपत्ति जनाए । ....... कांग्रेसले आफ्नो सरकार लम्ब्याउन मात्र सीमांकनको कुरा गरिरहेको भन्दै प्रचण्डले साँच्चै कांग्रेस सीमांकनको लागि प्रतिबद्ध भए विकल्पहरू पेश गरेर गम्भीर छलफलमा बस्नुपर्ने बताए । उनले छलफलमा प्रधानमन्त्री सहभागी नहुनुले पनि उनीमाथि आशंका गर्ने अवस्था आएको बताए ।

एक मधेस एक स्वायत्त प्रदेशको मागसहित विहारका सांसदले लेखे मोदीलाई पत्र

भारतीय लोकसभाका सांसद पप्पु यादव (राजेश रञ्जन)ले मधेसको समस्या तथा मधेसमा आन्दोलन गर्दै आएका मातृका यादव नेतृ्त्वको संयुक्त मधेसी राष्ट्रिय आन्दोलन समितिको बारेमा भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीलाई लिखित जानकारी गराएका छन्। नेपालमा मधेसी उत्पीडनको सम्बन्धमा आजै प्रधानमन्त्री मोदीलाई बुझाएको पत्रमा

पहाडी शासकद्वारा मधेस र मधेसी शोषित भएको

उल्लेख गर्दै त्यसको समाधानका लागि पहल गर्न प्रधानमन्त्री मोदीलाई आग्रह गरिएको छ। ..... सांसद यादवले मधेशमा आत्मनिर्णयको अधिकारसहित एक मधेस एक स्वायत्त प्रदेश हुनुपर्ने उल्लेख गर्दै नेपाल राज्यको हरेक निकायमा मधेशीको समानुपातिक समावेशी प्रतिनिधत्वको मागसमेत गरेका छन्। मधेस हरेक प्रकारले सम्पन्न र आत्मनिर्भर थियो तर आज त्यही पहाडी शासकद्वारा गरिएको बर्बर, उपेक्षा, उत्पीडन, विभेद र दमनका कारण मधेस बर्बाद भइरहेको पत्रमा भनिएको छ। ......

‘मधेसी विभेदमा पर्नुको एउटै कारण हो, मधेसीहरु भारतीयजस्तो देखिनु,’

सांसद पप्पु यादवले आफ्नो पत्रमा मधेसीको रहनसहन, भाषा, संस्कृति, अनुहार भारतीयजस्तो भएका कारण उनीहरु पहाडी शासकबाट शोषित भएको उल्लेख गरेका छन्। मधेसको समस्या मधेसको मात्र नभएर राष्ट्रको समस्या भएको उल्लेख गर्दै नेपालमा बन्न लागेको सविधानमा पनि मधेसीको अधिकार सुनिश्चित नहुने दाबी उनले सविधानमा मधेसीको अधिकार सुनिश्चित नभए देशमा द्वन्द्व कायम रहनेसमेत सचेत गराएका छन्। उनले मधेसी र पहाडीबीचको विभेद् समाप्त भए यसले भारतलाई पनि फाइदा हुने जिकिर गरेका छन्।

सप्तरीको भारदहमा के भयो - त्याहा पुगेका अधिकर्मी दिपेन्द्र झा भन्छन -

म्याचिकने विहारी

भन्दै मधेशी माथी गोली चलाइयो ।

सडकमा धर्नामा बसेका नेताहरुलाई एक्कासी पछाडी वाट आएर प्रहरीले अन्धाधुन्द कुटपिट गरेको देखिन्छ । ..... प्रहरीले आफनो चौकीको छत माथी गएर गाउले हरु माथी अन्धाधुन्द गोली चलाएको देखिन्छ । राजीव राउत एउटा समान्य किसानको छोरा थियो । उनको छाती मा सिधा गोली प्रहार गरिएको देखिन्छ । उनको दुई ओटा बच्चा छ । एउटा तीन महिनाको र एउटा २ बर्षको । ..... फलामको गोली चलाएको देखिन्छ । गाउमा जताजतै गोलीको छर्राहरु लागेको त्यतीकै देखिन्छ । एउटा गोली त दुई ओटा बास सम्मलाई छिरेर अघि वढेको देखिन्छ । गाउमा रहेको मिलहरुको मिटरमा गोली लागेको देखियो । याहा गाउलेहरु संग कुरा गर्दा प्रहरीहरुले उनीहरुलाई म्याचिकने विहारी भनेर गाली गर्दै कुटपिट गरेका रै छन । ......

प्रहरीले गाउलेहरुलाई म्याचिकने विहारी भन्दै कुटपिट गरेका थिए ।

.....

हिजो देखि नै केही सन्चार माध्यमहरुले प्रर्दशनकारीहरुले प्रहरी चौकी र प्रहरी माथी आक्रमण गरे पछि प्रतिरक्षामा फायर गरेको समाचारहरु प्रकाशित गरेको देखिन्छ । आज कान्तिपुरले समेत त्यही फोटोलाई प्राथमिकतामा राखेर छापेका छन । म यही वाट कान्तिपुर सहित सवै मिडियाहरुलाई चुनौती दिन चाहन्छू र याहा आएर त्यसको पुष्टि गरेर देखाउन च्यालेन्ज गर्न चाहन्छू ।

..... राजीव राउतको वुवा भन्छन -घर वाट निकालेर मलाई पनि निर्घात कुटपिट गरे ..... छोरालाई गोली लागे पछि हामी उनलाई लिएर घर आयौ । त्यतीकै प्रहरीहरु फेरी घर भित्र छिरेर हामीहरु पनि निर्धात कुटपिट गरे । घरवाट वाहिर निकालेर सडकमा लगे अनि त्याहा पनि म संगै अरु याहाका मानिसहरुलाई निर्धात कुटपिट गर्यो । मेरो छोरो घरवाट खेत तिर जानका लागी निस्केका थिए । तर वाटोमा प्रहरीले उनलाई गोली हानेर मार्यो । उनको छातीमा यसरी गोली लाग्यो कि उनी त्यही निर ढल्यो ।

सो जा नहीं तो गब्बर आ जाएगा

पंचायत कालमा शासक ले भन्थे, बहुदल बहुदल नभन इंडिया ले खान्छ देश। अहिले तीन दल ले भन्दैछन् ---- संघीयता र समावेशीता मा हामीले गरेको बेइमानी मान होइन भने राजा फर्केर आउँछ। पहिला भुत इंडिया थियो अहिले भुपु राजा छ भुत। कुनै पत्रकार ले गएर अन्तरवार्ता लिदिनु यस्तो बेला मा ज्ञानेन्द्र शाह को। "तपाइँ को गद्दी वापसी को कुनै इच्छा योजना?"

त्यसको संभावना कत्तिको छ? राजा फर्केर आउने संभावना कत्तिको छ?

झुठ बोल्दैछन्। आफ्नो जातीय एकाधिकार कायम राख्न सकेसम्म को झुठ बोल्दैछन्।

राजा फर्काउने बाटो प्रशस्त गरेको छ कसैले भने त्यो तीन दलका प्रतिक्रांतिकारी बाहुन ले गरेका छन।

मधेसबादी महेन्द्र

हाम्रो तराई मधेसमा जिन्दगी तुलनात्मक रुपले सहज रहेछ । पानीका श्रोतहरु आगनमै छ्न । हाटबजार , स्वास्थचौकी, प्रहरी, हुलाक नजिकै छ । कम्तीमा साईकल यात्राको पहुँचमा त पक्कै छन । सिचाइ र बाटोघाटो पनि धेरथोर उपलब्ध छ । महेन्द्र राजमार्ग र मोरङ सुनसरी सिचाइ आयोजना त्यही छ । औद्योगिक क्षेत्र त्यही छ्न । खाद्यान्न र लेखपढ पनि पहाडमा भन्दा बढी नै सहजसंग उपलब्ध छ्न । पर्यटक भएर हेर्दा पहाडका आबरणमा त्यहाँको सौर्न्दर्य जति मनमोहक देखिन्छ त्यो भन्दा सयौं गुणा दुख छ पहाडी जीवनमा । कहिलेकाही मलाई पहाड र दुख पर्यायबाची हुन जस्तो लागेर आउँछ । ........ यी सबै भौतिक र मानबिय बिकासका पायोनियर उनै मधेसबादी राजा महेन्द्र शाह हुन । तिनै मधेसबादी राजा महेन्द्र जसले बिकट मुगुको पहाडमा अबस्थित राराको सौन्दर्यमा कविता मात्रै लेखे अनि बिकास र पुर्बाधार जति मधेसमा खन्याए । एकमात्र राष्ट्रिय राजमार्ग मधेसलाई बिचै बिच चिरेर बनाए । त्यसलाई जोड्न प्रत्येक किलोमीटरमा आउने सानाठूला नदिमा सयौं पुल बनाए । तिनै पुल तर्दै पुर्ब – पश्चिम हुईकिने गाडी हेर्न कै लागि तेह्रथुम देखि खाजा सामल बोकेर दुईदिन यात्रा गरि झापा झरेको कहानी गर्न मेरा बुवाले अहिलेसम्म छाड्नु भएको छैन । ....... उनले आफ्नो शासनको पछिल्लो एक दशकमा मधेसमा जति पुर्बाधार र औद्योगिक बिकास गरे त्यसलाई आधार मान्ने हो भने उनी भन्दा ठूलो मधेसबादी नेता नेपालमा अर्को छैन । पहाडका सोझा र निमुखालाई राष्ट्रियताको टोपी र पंचायतको दौरा बाहेक सायदै उल्लेख गर्न सकिने खालको बिकास आयोजना सम्पन्न गरेर उनले दिएका छन । तर पनि संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालमा उनी पहाडेहरुका मसिहा भएका छ्न र मधेसका सबैभन्दा ठुला घोषित शत्रु ! ........

के मधेसलाई चिरेर गएको महेन्द्र राजमार्ग पहाडे राष्ट्रबादको प्रतीक हो ? कि जनकपुर चुरोट कारखाना आन्तरिक उपनिबेशको प्रमाण हो ? कि औलो उन्मुलन गरिदिनु महेन्द्रीय राष्ट्रवाद थियो ? ........ उनले ०१७ साल पछिको दशक लामो आफ्नो स्थिर शासनकालमा जति बिकास आयोजनाहरु सम्पन्न गरे के त्यसको एक चौथाई संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रले सम्पन्न गरेको छ ?

उनले मध्य पहाडी लोकमार्गको हावा गफ मात्रै दिएका थिएनन् , पुर्ब-पश्चिम महेन्द्र राजमार्ग बनाएरै देखाई दिएका थिए । उनै महेन्द्रले स्थापना गरेको साझा यातायात डकारी सकेर जनता माथी निजि समितिका निजि गाडी धनीबाट लादिएको सिण्डिकेट टुलुटुलु हेरेर महेन्द्रलाई सराप्न संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र उर्फ नयाँ नेपाललाई लाज लाग्नु पर्ने हो । तर शरम पचेको नयाँ नेपाल आफ्नो आङ्को भैंसी देख्दैन । महेन्द्रले हाल्देका पुर्ब देखि पश्चिम सम्मैका पुलहरु धरापमा परिणत हुनै लागिसके तर त्यसको विकल्प उसंग छैन । .......... भोलि झापा स्थित कन्काई , बिरिङ र रतुवा खोलाको पुल भत्किने हो भने संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रसंग पुर्ब झापाको सम्पर्क कम्तिमा एक दशकका निम्ति बिच्छेद हुन्छ । .....

त्रिभुवन बिमानस्थलको अति बिशिस्ट कक्षमा बसेर इतिहास सरापी रहदा त्यस्तै अर्को अन्तरास्ट्रिय बिमानस्थल बनाउने इच्छाशक्ति र हैसियत संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालसंग छैन भन्ने तथ्य यसका परिकल्पनाकारहरुले भुल्नु हुदैन ।

...... राणाकालिन दरबारहरुमा कार्यपालिका र न्यायपालिका थन्क्याएर र बिरेन्द्र शाहले अन्तरास्ट्रिय सम्मेलन केन्द्र रुपमा बिकास गरेको भबन भाडामा लिएर संबिधानसभा र ब्याबस्थापीका चलाई रहेको संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालका स्टेकहोल्डरहरुले आफ्ना निजि घर बाहेक सार्बजनिक प्रयोगका लागि कहिँ कतै सगर्ब देखाउन मिल्ने चार खुट्टा टेकेएर उभिएको एउटा मात्रै नमुना भए प्रस्तुत गरून् । महेन्द्र राजमार्ग बराबरको कुनै एउटा लोकमार्ग निर्माण गरेर देखाउन । अन्तरास्ट्रिय बिमानस्थलको संख्या दुई बनाउएर देखाउन । राष्ट्रिय ध्वजाबाहकको पुरानो अन्तरास्ट्रिय प्रतिष्ठा पुनःस्थापन गरेर देखाउन । ........

सराप्नु, सराप्नु र फ़ेरि पनि सराप्नु नै संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालको एकमात्र देख्न र महसुस गर्न सकिने उपलब्धि हो ।

....... इतिहास सराप्नु , शाहबंश सराप्नु , पंचायत सराप्नु , एक सम्प्रदाय विरुद्ध अर्कोलाई सराप्नु , एक धर्म विरुद्ध अर्को धर्मलाई सराप्नु अनि एक क्षेत्र विरुद्ध अर्को क्षेत्र हुँदै , महेन्द्र ज्ञानेन्द्र देखि पृथ्वीनारायण सम्मका सबैलाई सराप्नु र आफू चाहिँ सिन्को नभाच्नु यसको दशक लामो कार्यकालको एकमात्र उपलब्धि हो । ...... हामीलाई लंगडो घोडाको बदला अन्धो घोडा चाहिएको हैन । हामीलाई दगुर्ने घोडा चाहिएको हो । ..... संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाललाई जनताले दिएको एक दशकको हनिमुन पिरियड सकिनै लागेको छ । कुनैपनी ब्यबस्थाले आफुलाई पुरानो भन्दा सक्षम प्रमाणित गरेर देखाउन पाउने आवश्यक मधुमासको समय त्यति नै हो । पंचायत र बहुदल, महेन्द्र , बिरेन्द्र र ज्ञानेन्द्र शाहाले पनि त्यति नै समय पाएका हुन । हैन भने नेपालीहरुको धर्यताको बाँध प्रत्येक दस/दस बर्षमा फुट्ने गरेको तथ्य प्रमाणिक इतिहास हो । जानेर अथवा नजानेरै ज्ञानेन्द्र शाहा राजतन्त्रका सबैभन्दा ठुला शत्रु भए झै संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रका छोटेराजाहरु पनि जानी जानी आफैले ल्याएको ब्याबस्थाको सबैभन्दा ठुलो शत्रु आफै हुने दिशामा अगाडी बडिरहदा राम राम भन्दै यो आलेख तयार परेको हुं । काधै चै हाल्न सक्दिन / सकिदैन ।

मधेसी मोर्चाको विवादास्पद निर्णय : आन्दोलनमा मरे ५० लाख दिन्छौं

मधेसी मोर्चाको बुधबार बसेको बैठकले गठवन्धनले आहृवान गरेको बन्दका क्रममा आन्दोलनका क्रममा कसैले ज्यान गुमाए प्रदेशिक सरकार बनेपछि पीडित परिवारलाई ५० लाख रुपैयाँ दिने निर्णय गरेको छ । साथै उसले मृतकको परिवारका एक सदस्यलाई रोजगारी र निःशल्क शिक्षा दिने मोर्चाले बताएको छ । ...... मोर्चाका शीर्ष नेताहरुद्धारा जारी विज्ञप्तिमा भनिएको छ-‘थरुहट/मधेश लगायत यस गठबन्धनमा आवद्ध रहेका घटकहरुको आव्हानमा आन्दोलनमा ज्यान गुमाउने शहिद परिवारहरुलाई आन्दोलनवाट बन्ने प्रादेशिक सरकारले शहिद परिवारलाई पचास लाख आर्थिक सहयोग उपलब्ध गराउनका साथै शहिद परिवारलाई निशुल्क शिक्षा र रोजगारीको जिम्मेवारी प्रायदेशिक सरकारले वहन गर्ने छ भन्ने प्रतिबद्धता सहितको निर्णय गरिएको छ ।’

सभासद भन्छन्-गृहमन्त्रीको जवाफ यथार्थ भन्दा बाहिर
सप्तरी घटना छानविन गर्न आयोग गठनको माग



मधेस तात्यो, अब के हुन्छ?

मधेसको विषयमा ध्रुवीकरण दिन प्रतिदिन बढिरहेको छ । .....

सप्तरीमा आन्दोलनमा एकजनाको मृत्यु र त्यही दिन सद्भावना पार्टीका सभासद्ले संविधानसभाबाट राजीनामा दिनुले मधेसमा आन्दोलनको माहोल तातिएको छ । ठाउँठाउँमा बिहानैदेखि नारा, जुलुस, प्रहरीसँग झडप, ढुंगामुढा, आगजानी भइरहेको छ । अर्थात् मधेसको आन्दोलन अनियन्त्रित हुने सम्भावना बढ्दै गएको छ ।

....... २ माघ ०६४ मा अन्तरिम संविधान जलाएपछि सुरु भएको मधेस आन्दोलनको झझल्को मधेसमा देखिएको छ । संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चाले आन्दोलनको घोषणा गरे पनि त्यहाँ हरेक खालका व्यक्तिहरू आन्दोलनमा सहभागी भएको पाइन्छ । ...... ‘यो वार्ताविहीन आन्दोलन हो, हामी यही अवस्थामा वार्ता गर्दैनौँ,’ रातोपाटीसँग कुरा गर्दै उनले भने, ‘यसअघिको मधेस आन्दोलनमा भएको २२ बुँदे र आठबुँदे सम्झौताहरू कार्यान्वयन हुनुपर्छ । अनि मात्र अर्को वार्ता हुन्छ ।’ उनले मधेस आन्दोलनबाट आएका संघीयता नै खतरामा रहेकाले अब त्यसलाई सडकबाटै सुनिश्चित गर्ने बताए । ...... सम्बोधनमा मधेसी जनताले उठाएको माग पूरा गर्ने, देशलाई पुनर्संरचना गर्ने, गणतन्त्रलाई संस्थागत गर्नेलगायत कुरा थिए । त्यसपछि त आन्दोलन झन चर्कियो । प्रधानमन्त्री कोइरालाको पुत्ला जलाउने काम पनि सुरु भयो । ....... १ माघ ०६३ मा संघीयताबिनै अन्तरिम संविधान जारी भयो । ... २०६४ भदौ १३ गते औपचारिक वार्ता शान्ति मन्त्रालयमा भयो । जसमा २२ बुँदे सम्झौता भएको थियो । ...... त्यसबीचमा कांग्रेस, एमाले, राप्रपालगायत दलबाट अलग भएर महन्थ ठाकुरको नेतृत्वमा तराई मधेस लोकतान्त्रिक पार्टी पनि गठन भइसकेको थियो । त्यसपछि फोरम नेपाल, तमलोपा र सद्भावना पार्टीबीच संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चा गठन भयो र सो मोर्चाले २०६४ फागुन १ गतेदेखि दोस्रो चरणका आन्दोलन सुरु गर्यो । १५ दिन नपुग्दै सरकारले मधेसी मोर्चाका नेतालाई वार्ताका लागि आह्वान गर्यो । फोरम नेपालका अध्यक्ष उपेन्द्र यादवका अनुसार सरकारले वार्ताका लागि पटकपटक आह्वान गरेका थिए । तर, २२ बुँदे सम्झौता कार्यान्वयन नभएसम्म वार्तामा नजाने अडान थियो । तर, मोर्चाकै नेता महन्थ ठाकुर र राजेन्द्र महतो बिहानैदेखि वार्ताका लागि बालुवाटारमा बसिरहेका थिए । उपेन्द्र यादव नआएसम्म वार्ता नहुने अडान उनीहरूले लिएपछि वीरगन्जमा भूमिगत बसेका उपेन्द्र यादवलाई नाइटभिजनबाट जबर्जस्ती बालुवाटार ल्याइएको थियो । त्यही दिन राति (फागुन १६ गते) आठबुँदे सम्झौता भयो । भनिन्छ, सो वार्ता गराउनमा भारतको सक्रिय भूमिका थियो । त्यो सम्झौताले नै देशमा संघीयता आएको छ । समावेशी, समानुपातिक पनि सोही सम्झौता आएको हो । ........ आत्मनिर्णयको अधिकारसहित स्वायत्त मधेस प्रदेश पाउने भएपछि नेताहरू पनि खुसी थिए । ...... २०६५ साल जेठ १५ गते अन्तरिम संविधानाकै चौथो संशोधन भयो । नेता सोनलका अनुसार राजनीतिक रूपमा संविधान संशोधन भएको त्यो पहिलो थियो । संविधानको प्रस्तावना र राज्यको परिभाषामा नै संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र देश हुने उल्लेख भए । सोही आन्दोलनका कारण अन्तरिम संविधानको धारा १३८ १ को (क) मा मधेसी जनजाति, आदिवासीलगायत अन्य पिछडिएका लागि सम्बोधन हुने गरे स्वायत्त प्रदेश राज्यको स्थापना हुने कुरा उल्लेख गरियो । .............

मधेस आन्दोलनका बेला भएको दुई चरणको सम्झौता कार्यान्वयन नभएको गुनासो गर्दै मधेसी तथा थारुहरू आन्दोलित भएका छन् ।

....... आठबुँदे सम्झौताअनुसार आफूहरूको माग पूरा गरे भने केही नचाहिने बताए । आठबुँदे सम्झौता नै आफूहरूको बटम लाइन हो, त्यसलाई नै कार्यान्वयन गरियो भने आफूहरूलाई पुग्ने ....... भारत सम्झौताका साक्षी भएकाले सम्झौता कार्यान्वयन गराउन पनि भूमिका खेल्नुपर्ने मधेसवादी दलका नेताको आग्रह छ ।

६ प्रदेश : कति सबल, कति सक्षम ? (तथ्यांक सहित)
नयाँ प्रदेशहरुको विश्लेषणात्मक अध्ययन

प्रदेश नं २ र प्रदेश ४ सडक सञ्जालको हिसाबले सबैभन्दा कमजोर प्रदेश देखिन्छन् । ...... कृषि क्षेत्र अन्र्तगत नेपालका कुल ग्रार्हस्थ उत्पादनमा सबैभन्दा धेरै योगदान गर्नेमा प्रदेश १ पर्दछ, जसले २३ प्रतिशत क्षेत्रगत योगदान दिन्छ

कर्फुयु लगाएर मृतकको शव धरान लगियो (सप्तरी गोलीकाण्डको फोटो फिचर)

गोली लागे लगत्तै मृत्यु भएका ३५ बर्षीय राउतको केही श्वास आएजस्तो भएको र बाँच्न सक्ने भन्दै प्रहरीकै अगुवाईमा शव बि.पि. कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरान पठाइएको हो ।

आन्दोलनको नाममा दुई तीन सयजना मार्ने योजना भएको सूचना आयोः पुन
नेताहरु मुख्यमन्त्री बन्ने धुनमा लाग्दा समस्या भयोः पण्डित

थारुवान, मगरात, कर्णालीमा संघीयताको सिद्धान्त विपरित सीमांकन भएकोले ति क्षेत्रमा आन्दोलन भएको उल्लेख गर्दै ति मागलाई संबोधन गरिने बताए । ..... आन्दोलनमा अत्याधिक बल प्रयोग गर्न नहुने तर्क गरे । नेपाल सद्भावना पार्टीका अध्यक्ष अनिलकुमार झाले सीमानाको विषयमात्रै नभई प्रदेशको अधिकार, पहिचान सहितका धेरै विषयका कारण मधेसमा आन्दोलन भएको दावी गर्दै पहिलो संविधानसभाको समिति र आयोगले तयार पारेको प्रतिवेदन अनुसार सीमांकन हुनु पर्ने धारणा राखे ।

मान्छे मार्ने सूचना कहाँबाट पाए बर्षमानले?
मधेस बलिरहँदा रामचन्द्रले भने– उत्कृष्ट प्रदेश भनेकै २ नम्बर हो

रामचन्द्र झाले सीमांकनसहितको ६ प्रदेश बनाइनु ठीक भएको भन्दै प्रदेश नम्बर दुई सबै रुपमा उत्कृष्ट भएको बताएका हुन् । ‘प्रदेश नम्बर २ उन्नत भूमि हो, भौगोलिक रुपमा पनि ठीक छ यसलाई सबैको स्वीकार गर्नु गर्नुको विकल्प छैन’