फेडरेशन होइन कॉन्फ़ेडरेशन मा जाने कि?

काठमाण्डु सरकार ले बेइमानी र फ़ासिस्ट तानाशाही बाहेक अर्को भाषा नबोलेकोले अब मधेसी र जनजाति ले मांगचांग को राजनीति समाप्त गरेर एउटा नया चैप्टर लेख्ने हो कि? यसको शुरुवात कर्णाली ले गर्दैछ। दोस्रो कदम मधेस हुने जस्तो देखिन लाग्यो।

कर्णाली, मधेस, थरुहट, लिम्बुवान, खम्बुवान, तमसालिंग, नेवा, तमुवान, मगरात सबै ले पहिलो कदम अलग देश घोषणा गरेर अनि दोस्रो कदम एउटा कॉन्फ़ेडरेशन (confederation) बनाउने तर्फ सोँच्न सकिन्छ।

खास त खोजेको फेडरेशन (federation) हो, पाइ पनि सकेको, संविधान, अंतरिम संविधानमा लेखि पनि सकेको। लागु गरदिनमम भन्ने लिंडे ढिपी बाहुन हरुको। अनि के गर्ने? कॉन्फ़ेडरेशन (confederation) मा जाने कि के गर्ने?

कॉन्फ़ेडरेशन (confederation) मा power devolution फेडरेशन (federation) मा भन्दा पनि अझ बढ़ी हुन्छ।

यस बारेमा मधेसी र जनजाति ले विश्व व्यापी रुपमा व्यापक छलफल गर्नु पर्ने भो। खोजेको समानता। त्यो न पाए पछि बस लाई स्वशासन बस स्टॉप मा लानुपर्ने देखियो।

अमरेश गोलघर होइन बामे हेग पुग्छ

आज नेपाली पुलिस के गोली से भारदह १ निबासी राजिव राउत का मृत्यु हुआ है । इलाका प्रहरी कार्यालय से तकरीबन १०० मीटर दूर रहे प्रदर्शनकारियों पर पुलिस नें अन्धाधुन गोली चलाया जिस में दर्जनों लोग घायल भी हुए । घायलों में सुरेन्द्र मण्डल, देवनारायण विश्वास का अवस्था गम्भीर है । विराटनगर के गोल्डेन हॉस्पिटल में उन घायलों का इलाज चल रहा है ।

मृतक राजीव राउत के परिवार नें लास बुझनें से इनकार कर दिया है ।

आन्दोलन का आयोजन में सहभागी किसी भी नेताओं नें अब तक किसी भी प्रकार के रिस्पोन्स नलेने से परिवारजन दुखित है । आन्दोलन आयोजकों से विनम्र आग्र है, कि शीघ्र ही परिवारजन से मिले औऱ आवश्यक जिम्मेदारी को निभाएं । (१ भादो २०७२, मंगलवार)

मधेशीमाथि गोली चलाउन नमानेका तीन प्रहरीलाई हिरासतमा राखी यातना

मंगलबार विहान सप्तरीको भारदहमा प्रर्दशनकारीहरुमाथि गोली चलाउन नमानेका तीन जना मधेशी प्रहरीलाई प्रहरीले हिरासतमा राखि यातना दिएको छ । मधेशी मुलका प्रदर्शनकारीहरुमाथि कमाण्डले गोली हान्न आदेश दिए पनि मधेशी मुलका तीनै जना प्रहरीले गोली हान्न मानेका थिएनन् । उनीहरुले अरु प्रहरीले गोली हान्दा बन्दुक माथी तिर उठाइ दिएका थिए । ...... मधेशी मुलका हवलदार गुलटेन मेहता अर्का हलवदार रोशन चौधरी र प्रहरी जवान बुद्धसेन मण्डलले मधेशी प्रदर्शनकारीमाथि गोली हान्न मानेका थिएनन् । उनीहरुलाई

डीएसपी नारायण चिमोरियाको नेतृत्वमा गएको टोलीले मरणासन्न हुने गरी कुटपिट गरेको छ ।

तिनै जना मधेशी प्रहरीलाई हाल भारदह प्रहरी चौकीमा हिरासतमा राखिएको छ । ...... उक्त प्रहरी चौकीमा कार्यरत प्रहरीले हुलाकी न्यूजलाई दिएको जानकारीअनुसार प्रहरीको कुटाइबाट घाइते भएका तिनै जना प्रहरीलाई उपचार गर्न दिइएको छैन । ती प्रहरीहरुलाई पत्रकार अथवा अन्य व्यक्तिहरुसँग पनि भेट गर्न दिइएको छैन ।

अन्य प्रहरी जवानले हुलाकी न्यूजलाई आग्रह गर्दै तत्काल मानवअधिकारकर्मीलाई प्रहरी कार्यालयमा पठाउन तथा ति प्रहरीहरुको अवस्था सार्वजनिक गराउनका लागि पहल गरिदिन आग्रह गरेका छन् ।

....... कसरी भयो घटना भारदहमा मधेशी मोर्चाका कार्यकर्ताहरु विहानैदेखि शान्तिपूर्ण प्रर्दशनमा थिए । गाडि रोकाउन खोज्दा समान्य विवाद भएको थियो । त्यसपछि प्रहरी हबलदार गनेश श्रेष्ठले ट्राफिक बस्ने बक्स पल्टाउँदै भागेका थिए । ट्राफिक बक्सभन्दा केही मिटर पर रहेका प्रदर्शनकारीहरु मुख दर्शक बने । हबलदार श्रेष्ठ भाग्दै गर्दा अन्य प्रहरीहरु अगाडि बढे । प्रहरीले आश्रुग्याँस प्रहार गर्न थाले पछि आन्दोलनकारीहरु अगाडि बढ्न थाले । त्यसपछि गोली हान्न आदेश भयो । अन्य प्रहरीहरुले गोली हान्न खोज्दा ति तीन जना मधेशी प्रहरीहरुले बन्दुक माथी तिर तेर्साइ दिएका थिए । करिब ३ राउण्ड हवाई फायर भएको थियो । त्यसपछि ति प्रहरी जवानलाई तछाडमछाड गर्दै अन्य प्रहरीहरुले प्रर्दशनकारीमाथि १७ राउण्ड गोली प्रहार गरे । जसमा पहिलो गोली राजिव राउतको कोखामा लागेको थियो । र, उनी त्यही ढलेका थिए । बाँकी गोली अन्य ७ जनालाई लाग्यो । गोली लाग्नेहरु भारदह एकका ४२ वर्षीय सुरेन्द्र मण्डल, दिपनारायण विश्वस, गोपाल मण्डल, विजय ठाकुर, १४ वर्षीय बालक अपक कुमार साह, २० बर्षीय सत्यनारायण राउत रहेका छन् । प्रहरीले ३२ राउण्ड आश्रुग्याँस प्रहार गरेका थिए । प्रर्दशनकारीले प्रहरी चौकीमा आक्रमण गरे : डीएसपी डीएसपी नारायण चिमोरियाले पत्रकारहरुलाई बोलाएर घटना बारे आफै जानकारी दिन खोजे । दिउँसो दुई बजेको आसपासमा पत्रकारहरुलाई बोलाएर चिमोरियाले प्रर्दशनकारीहरुले प्रहरी कार्यालयमाथि आक्रमण गरेको आरोप लगाए । उनले प्रदर्शनकारीहरुले भारतीय बन्दुक प्रयोग गरी प्रहरीमाथि गोलीसमेत चलाएको आरोप लगाए ।

पत्रकारहरुले प्रदर्शनकारीले गोली चलाउँदा खोइ त प्रहरी घाइते भएको प्रश्नमा डीसएपी चुप लागे ।

नेपाल सरकारले यसको जवाफ दिनुपर्छ : अधिवक्ता झा

संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेशी मोर्चा र संघीय मधेशी मोर्चाले आह्वान गरेको बन्दको क्रममा प्रहरीको गोली लागी दुई जनाको मृत्यु भएको घटनाका बारेमा अविक्ता तथा तराई मानव अधिकार रक्षक सञ्जालका अध्यक्ष दीपेन्द्र झाले नेपाल सरकारले यसको जवाफ दिनुपर्ने जनाएका छन् । उनले आफ्नो फेसबुक वालमा यसको हिसाव सशस्त्र प्रहरी र नेपाल प्रहरीले चुकाउनुपर्ने उल्लेख गरेका छन् । ..... प्रहरीको गोली लागी राजु भनिने राजीव राउत र सन्तोष झाको मृत्यु भएको छ । प्रहरी र स्थानीयबीच झडप हुँदा दर्जनौं घाइते भएका छन् । ..... झाले यो मुद्दा संसद, अदालत, संयुक्त राष्ट्र संघ लगायतका विश्वभरिमै जाने छ र नेपाल सरकारले हरेक ठाउँमा यसको जवाफ दिनुपर्ने जनाएका छन् । ‘म सरकारलाई सचेत गराउन चाहन्छु कि अब एउटा पनि गोली नचलोस् र एकजनाको पनि मृत्यु नहोस् ।’ उनले फेसबुक वालमा लेखेका छन्, ‘यो घटनामा गोली चलाउने पदाधिकारीलाई तुरुन्त निलम्बन गर । पीडितका परिवारलाई तत्काल राहत र क्षतिपुर्तिको साथै शहीद घोषणा गर । घाइतेहरुलाई औषधीउपचारको व्यवस्था गर र अन्यत्र यस्तो घटना नदोहोरिन प्रतिबद्धता गर ।गोली चलाउने र आदेश दिने माथि ज्यान मार्ने अपराधमा तत्काल मुदा चलाउ, सिमांकन पुनर्विचार गर नगर हामीलाई मतलब छैन, पहिला मान्छे मारेको हिसाव देउ ?’

“गृहमन्त्री वामदेव गौतमले आन्दोलनलाई शाही शैलीमा दमन गर्न खोजे”

पहिचानको आन्दोलनलाई दमन गर्नेको हालत पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र शाहको जस्तै हुने आन्दोलनकारीहरूले चेतावनी दिएका छन् । स्वायत्ततावादी आन्दोलनमा सैन्य बल प्रयोग गरेर राज्यले हिंसा बढाएको उनीहरूले आरोप लगाएका छन् । ..... मङ्गलबारको जनप्रदर्शनका क्रममा सप्तरीमा सशस्त्रको प्रहरीको गोली लागेर भएको राजीव राउतको मृत्युको विरोधमा आयोजित कोणसभामा बोल्दै सङ्घीय समाजवादी फोरम नेपालका केन्द्रीय सदस्य भीम राईले आन्दोलनको बोलीलाई गोलीले दबाउन खोजेको आरोप लगाए । ...... ‘गृहमन्त्री वामदेव गौतमले आन्दोलनलाई शाही शैलीमा दमन गर्न खोजेका छन्,’ नेता राईले भने, ‘सुरक्षा दिनुपर्ने निकायले उल्टो बन्दूक चलाएर राज्यहीनता देखाएको छ ।’ ...... उनले गृहमन्त्रीले तत्काल राजीनामा दिनुपर्ने, मृतकलाई शहीद घोषणा गर्नुपर्ने र आश्रित परिवारलाई उचित क्षतिपूर्ति दिनुपर्ने माग गरे । ..... विरोध सभामा बोल्दै धरान नगर अध्यक्ष डिल्लीराम थापाले चार शीर्ष नेताको एकात्मक मानसिकताका कारण मुलुक प्रतिगमनतर्फ गएको विचार राखे । थापाले नामाङ्कन र सिमाङ्कनको टुङ्गो नलागेसम्म आन्दोलन जारी राख्ने बताए । ....... भानुचोकमा सम्पन्न सभामा सयौं नेता कार्यकर्ताको उपस्थिति रहेको थियो । समाजवादी फोरमसहित संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेशी मोर्चाले मङ्गलबारदेखि आह्वान गरेको अनिश्चितकालीन मधेश र थरूहट बन्दका क्रममा राउतसहित दुई जनाको मृत्यु भएको थियो । अन्य एकको पहिचान खुल्न सकेको छैन ।........ भारदह निवासी ३५ वर्षीय मृतक राउतको शव धरानस्थित वी.पी. कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानमा राखिएको नगर सचिव अमित थेवेले जानकारी दिए । उनले बुधबार परिवारलाई शव हस्तान्तरणअघि भानुचोकमा जनप्रदर्शन गर्ने कार्यक्रम रहेको जनाए ।

सप्तरीमा गोली चलाउने र आदेश दिनेलाई निलम्बन गरी मुद्दा चलाउन माग (१ को निधन, १ सिकिस्त, डेढ दर्जन घाइते)

संयुक्त मधेसी मोर्चाले आव्हान गरेको अनिश्चितकालीन मधेस बन्दको क्रममा मंगलवार बिहान सप्तरी भारदहमा सडक अवरुद्ध गर्दै प्रदर्शनमा उत्रिएका आन्दोलनकारीमाथि प्रहरीले गोली चलाउँदा भारदह –१ का ३५ वर्षीय राजीव राउतको मृत्यु भएको घटनाको थर्ड एलाइन्सले घोर भर्त्सना गरेको छ । ..... गोली लागेर घाइते भएका संतोष झाको समेत मृत्यु (निश्चित हुन बाँकी) भएको बताइएको छ ।...... प्रहरीले गोलीले भारदह–२ का सुरेन्द्र मण्डलको खुट्टामा, भारदह–२ का गोपाल मण्डल भरको पेटामा, भारदह –२ का देवनारायण विश्वासको टाउकोमा, भारदह–२ का विजय ठाकुर भरको खुट्टामा, भारदह–१ का दिपक साह भरको आँखामा, भारदह–१ का सत्य नारायण राउत भरको टाउकोमा गोली लागेर घाइते भएको घटनाप्रति एलाइन्सले ध्यानाकर्षण भएको जनाएको छ । ........ साथै संघीय समाजवादी पार्टीका जिल्ला अध्यक्ष दिनेश कुमार यादव सहित १५ जना भन्दा बढी घाइते भएका छन् । घाइते सबै जनाको बि.पि. कोइराला अस्पताल धरानमा उपचार भइरहेको छ । ........ प्रहरीले इलाका प्रहरी कार्यालयको छतबाट गोली हानेको अनुगमनको क्रममा देखिएको रक्षाराम हरिजनद्वारा जारी विज्ञप्तिमा उल्लेख छ । प्रहरीले २ दर्जन राउन्ड हवाइ फायर गर्नुको साथै ३५ सेल अश्रुग्याँस प्रहार गरेको छ भने प्रदर्शनकारीले भारदहमा रहेका ट्राफिक प्रहरी बिट तोडफोड र आगजनीसमेत गरेका छन् । ..... विज्ञप्तिमा संसद, राष्ट्रिय मानवअधिकार आयोग, संयुक्त राष्ट्रसंघ कूटनीतिक नियोगहरु लगायतलाई ध्यानाकर्षण गर्न आह्वान गर्दै भनिएको छ,

‘यो घटनामा गोली चलाउने र आदेश दिने पदाधिकारीलाई तुरुन्त निलम्बन गरोस् ।’ .... ‘गोली चलाउने र आदेश दिने माथि ज्यान मार्ने अपराधमा तत्काल मुद्दा चलाउनसमेत माग गर्दछौं ।’

मधेशीमाथि गोली चलाउन नमानेका तीन प्रहरीलाई हिरासतमा राखी यातना
प्रर्दशनकारीले प्रहरी चौकीमा आक्रमण गरे : डीएसपी

मधेशी मुलका प्रदर्शनकारीहरुमाथि कमाण्डले गोली हान्न आदेश दिए पनि मधेशी मुलका तीनै जना प्रहरीले गोली हान्न मानेका थिएनन् । उनीहरुले अरु प्रहरीले गोली हान्दा बन्दुक माथी तिर उठाइ दिएका थिए ।

सप्तरीमा भएको प्रहरी ज्यादतीको विरोधमा जनकपुरमा प्रदर्शन

जनकपुरको रामानन्द चौकमा मंगलबार साँझ प्रदर्शनकारी र प्रहरी वीच भएको छ । त्यस्तै रामानन्द चौकमा राखिएको ना १ ख ७४८७४ नम्बरको बस र प्रहरी विटमा प्रदर्शनकारीले आगजनी गरेका छन् । ....... सद्भावना पार्टीका आधा दर्जन सभासदले दिएको राजीनामालाई प्रदर्शनकारी र बुद्धिजिवीले स्वागत गरेका छन् ।

कपिलवस्तुमा गोली लागि चार जना घाईते, एकको अवस्था गम्भिर

कपिलवस्तुको सदरमुकाम तौलिहवामा पनि गोली चलेको छ । तौलिहवास्थित जिल्ला प्रशासन कार्यालय अगाडि जम्मा भएका प्रदर्शनकारीमाथि प्रहरीले अश्रुग्याँस प्रहार गर्नुका साथै गोली चलाएको एक प्रत्यक्षदर्शीले हुलाकी न्यूजलाई जानकारी दिए । गोली प्रहारमा चार जना घाईते भएका छन् । एकको अवस्था गम्भिर छ । ....... २३ वर्षीय नइम धुनियालाई चार वटा गोली लागेको छ । ..... स्तै अन्य घाईते हुनेहरुमा ११ वर्षीय बालक रोशन रैदासको दाहिने हातमा, २३ वर्षीय धिरज पाण्डेको दाहिने तिघ्रामा र ६२ वर्षीय वृद्ध राम सेवक पासीको पेटमा गोली लागेको ...... एकजना प्रत्यक्षदर्शीले प्रहरीले ५ देखि ७ राउण्ड गोली चलाएको बताए । उनले करिब ३० देखि ४० राउण्ड अश्रुग्याँस प्रहार भएको जानकारी दिए ।

विदेशी राष्ट्रहरु बाट मधेश आन्दोलनलाई एक्यबद्दता

आज १५ अगष्ट २०१५ का दिन सप्तरीको भारदहमा शान्तिपूर्ण विरोधमा उत्रिएका संघीय समाजवादी फोरम नेपालका कार्यकर्ता राजीव राउत र राजीव झालाई गोलि हानी हत्या गरेको घटना प्रति नेपाली संघीय समाज युकेले लण्डनबाट गहिरो खेद ब्यक्त गरेको छ । आन्दोलनमा ऐक्यबद्धता जनाउदै संघीय समाज युकेले तत्कालै १ लाख १ हजार सहयोग गर्ने निर्णय गरेको छ । गृहमन्त्रीको राजीनामाको पनि माग गरेको छ । उक्त रकम मध्ये ५१ हजार रुपैया मृतक द्धय परिवारलाई र बाँकी घाइतेहरुको उपचारको लागि पठाइएको जानकारी समाजका अध्यक्ष धर्म बहादुर तामाङले बताउनु भएको छ । उक्त रकम पूर्व उपमहासचिव तथा सदस्य अजम्बर काङमाङ राईको हातबाट पठाउने प्रयास भईरहेको वरिष्ठ उपाध्यक्ष जंग सुनुवारले जनाउनु भएको छ ।

पुलिस में बगावत औऱ नेपाली पुलिस अधिकारी द्वारा मधेशी पुलिस का हत्या......

सप्तरी के भारदह इलाका प्रहरी कार्याल में नेपाली पुलिस की ज्यादती के बिरूद्ध बगावत में उतरे एक मधेशी पुलिस को कार्यालय के भीतर ही गोली मारकर हत्या कर देने की खबर आ रही है ।

बगावत में उतरे और भी तीन मधेशी पुलिस को कारागर में बन्द कर यातना देने की खबर है । वैसे नेपाली पुलिस अधिकारी द्वारा दोहरे झडप में मरने की झूठी रिपोर्ट गृहमंत्री को पेश गया है । सौ मीटर दूर ही रहे प्रदर्शणकारियों पर गोली चलाना संभवत: इसी घटना पर परदा डालने के मकसद से होने की आशंका है । इतना ही नहीं इस गम्भीर घटना पर परदा डालने के लिए कार्यालय के सभी सीसे पुलिस द्वारा स्वयं ही फोडकर आन्दोलनकारियों पर बेवजह झूठा आरोप लगा रही है, जबकि आन्दोलनकारी पुलिस कार्याल से करीब १०० मीठर दूर ही खडे होकर नारेबाजी कर रहे थे । इसपर परदा डालने के लिए अनेक षडयंत्र रची जानें का भी स्थानीय लोग आशंका जता रहें है ।

सिपाही बिद्रोह - २०७२, भारदह, सप्तरी

भारदह ने मधेश के इतिहास में एक और सुनहरा चैप्‍टर लिखवाया है। मधेशी हवलदार गुलटेन मेहता, हवलदार रोशन चौधरी और जवान बुद्धसेन मण्डल ने मधेशी प्रर्दशनकारियों के उपर गोली चलाने से इन्कार करते हुए अपनी बन्दुक आकाश की ओर कर लिया। यह दिखने में छोटा, पर बहुत ही महत्त्वपूर्ण ऐतिहासिक घटना है मधेश के इतिहास में - सिपाही विद्रोह का। उसके बदले में डीएसीपी नारायण चिमोरिया के नेतृत्व में गए टोली ने उन मधेशी सिपाहियों को हिरासत में लेकर यातना दे रहने की खबर आई है। साथ में एक विद्रोही मधेशी सिपाही को मारते-मारते पुलिस चौकी के भीतर ही हत्या कर देने के बात प्रकाश में आई है।

भारत और बंगलादेश आजाद होने के समय में भी कुछ ऐसा ही हुआ था। इससे साफ नजर आता है कि मधेश की आजादी अब दूर नहीं।

अगर नेपाल प्रहरी, सशस्त्र प्रहरी और सेना में मौजूध सारे मधेशी अपने हथियार सहित विद्रोह करके स्वतन्त्र मधेश की स्थापना में लग जाए, तो मधेश की आजादी बहुत ही निकट है। स्वराज आन्दोलन से जुडने के लिए: madhesh.com/join

सम्पन्न हुन चाहिने भनेको राजनीतिक शक्ति हो

सयौं वर्ष अगाडि कर्णाली सम्पन्न हुनु, आज विपन्न हुनु ----- सम्पन्न हुन चाहिने भनेको राजनीतिक शक्ति हो भन्ने कुराको प्रमाण हो। मधेसी र जनजाति ले संघीयता र स्वायत्तता र समावेशीता नपाए सम्म गरीब नै रहने छन। गरीब छन, गरीबी कायम रहनेछ।

एमाले का कार्यकर्ता: दिउँसो ठेकेदार, राति माफिया
स्वायत्त कर्णाली प्रदेश ले कति पैसा पाऊँछ?
प्रस्तावित तीन नंबर प्रदेश धनी किन छ?
१६ बुँदे ल्याइनु को प्रमुख कारण
१०० डिग्री फ्यारेनहाइट
संघीयता मा बजेट बाडफाड़: ३३-३३-३४: केन्द्र प्रदेश स्थानीय
सही संविधान ले आर्थिक क्रांति गर्ने हो

कर्णाली त्यसै आक्रोसित बनेको होइन

अहिले छुट्टै प्रदेश माग गरेर आन्दोलनमा ओर्लिएको

कर्णाली कुनै बेला ठूलो साम्राज्यको राजधानी थियो।

..... खस साम्राज्यको राजधानी सिंजा उपत्यकामा थियो। जुन अहिले जुम्लामा पर्छ। कर्णाली स्वायत्त प्रदेश नै चाहिने भनेर माग उठेका छन्। आन्दोलन भएको छ। त्यो आन्दोलन नियन्त्रणमा लिन राज्यको प्रशासनलाई हम्मे हम्मे परेको छ। ....... दुईसय वर्षभन्दा पहिले नेपाल एकीकरणको क्रममा सिंजा राज्यलाई हराउन गोर्खालाई यस्तै हम्मे परेको थियो। त्यही बेलादेखि दबिएको इगो अहिले आएर कर्णालीमा विष्फोट भएको जस्तो लाग्छ। ...... सिंजा उपत्यकामा राजधानी भएको खस राज्यले निकै शक्तिशाली थियो। १२ औँ शताब्दीदेखि यो राज्यले आफ्नो साम्राज्य विस्तार गर्न लाग्यो। र १५औँ शताब्दीसम्म कायम रह्यो। ....... त्यतिबेला, पूर्वमा नुवाकोट, उत्तरपूर्वमा तिब्बतको जोङ्खा, पश्चिममा कुमाउ गढवाल र जालन्धरसम्म पनि थियो भन्ने प्रमाणहरू फेला परेका छन्। पश्चिम उत्तर तिर तिब्बत र गुगे र पुराङ् इलाकामा पनि खसराज्यको विस्तार भएको थियो। दक्षिणमा पश्चिम तराईको कपिलवस्तु इलाकासम्म प्रभाव थियो। र भारतको बोधगयासम्म पनि राज्य विस्तारका लागि आक्रमण गर्न पुगेको थियो भन्ने इतिहास छ। ....... नुवाकोटसम्म फैलिएको यो साम्राज्यले काठमाडौं उपत्यकालाई समेत बेलाबेलामा आक्रमण गर्न कोशिस गरेको थियो। उ काठमाडौंमा कर उठाउन समेत सफल थियो। ...... ईसाको १५औँ शताब्दीसम्म यसरी साम्राज्य विस्तार गरेको

यो राज्य निकै शक्तिशाली र सम्पन्न थियो।

सवा लाख पर्वतमालाले युक्त विशाल राज्य भनेर यसका शासकहरू गर्व गर्थे। खस भाषाको उत्पत्ति यहीँ भएको थियो। ....... त्यो बेला खस भाषालाई खस कुरा भनिन्थ्यो। पहाडतर्फका बाहुन क्षेत्रीका धेरै जसो पूर्खाहरुपनि यहीँबाट देशभरि फैलिएका हुन् भन्ने विश्वास गरिन्छ। .... तिब्बती भाषामा खसलाई खाचे र त्यहाँका शासकलाई याचे भनिन्थ्यो। त्यसै हुनाले खस साम्राज्यलाई याचे भनिन्थ्यो। यहाँका महाराजाहरुले आफूलाई खस देशाधिराज भन्ने गर्थे। त्यो भनेको, खस देशको महाराज हो। ..... खस जातीहरू नै यहाँका शासक थिए। यो ठाउँमा बोन, बौद्ध र हिन्दु तीनै धर्मको प्रभाव थियो। खस साम्राज्य यस्तो विविध संस्कृतिले सम्पन्न थियो। खस याचे राजाहरू मस्टो (बोन)र बौद्ध धर्म मान्थे। त्यसबेला, हिन्दुस्तानका धेरै राज्यहरुलाई मुस्लीम राजाहरूले आक्रमण गरी राज्य विस्तार गर्दै थिए। खस राज्य मात्र एउटा शक्तिशाली थियो जसले मुस्लिम शासकसँग एक्लै लड्ने सामार्थ्य राख्थ्यो। त्यो लडाइँ खासगरी बुद्ध धर्मको संरक्षणको लागि थियो। ...... १५औँ शताब्दी पछि खस साम्राज्य विखण्डन हुँदै गयो। यो साम्राज्य चोइटिदै गएर सुदूरपश्चिममा बाइसे र पश्चिममा चौविसे राज्यहरू बने। खस राज्यको अवसानपछि यसको राजधानीको सीमा वरपरको क्षेत्रसम्म फैलिएको एउटा बलियो जुम्ला राज्य बन्यो। ...... बाइसी मध्ये यो राज्य निकै शक्तिशाली र सम्पन्न थियो। डोटी राज्य पनि त्यो बेलाको शक्तिशाली राज्य थियो। जुम्ला र डोटीबीचमा चर्को प्रतिस्पर्धा पनि भैरहन्थ्यो। डोटीलाई साथ लिएर जुम्लाको विरुद्ध पर्वत मुस्ताङले पूर्वतिरबाट लड्थे। ....... त्यहाँका राजाहरुलाई शाह वा शाही ठकुरीको रूपमा सम्बोधन गरिन्थ्यो। यो राज्यलाई तिब्बतको भने समर्थन प्राप्त थियो। दलाई लामाले मुस्ताङलाई सिंजामाथि आक्रमण नगर्न भनेको थियो भन्ने इतिहासमा पढ्न पाइन्छ। धर्म फरक हुँदाहुँदै पनि तिब्बतसँग जुम्ली राजाको सम्बन्ध महत्वपूर्ण मानिन्छ। ...... पृथ्वीनारायण शाहले राज्य विस्तार र नेपाल एकीकरणको अभियान थाले।

पहिले खस साम्राज्यमै पर्थ्यो गोर्खा।

पछि बनेको गोर्खा राज्यका राजा थिए शाह। ........ उनी मरेपछि उनका माइला छोरा राजकुमार बहादुर शाहले पश्चिमका बाइसे चौविसे राज्यलाई नेपालमा मिलाउन निकै मेहनत गरे। त्यसबेला उनले राज्यहरुलाई आश्रित बनाउने नीति अपनाएका थिए। तर जुम्ला बलियो भएको हुनाले मुस्ताङ र अरु राज्य जस्तो आश्रित हुन चाहेन। ...... बहादुर शाहलाई जुम्ला जित्न निकै हम्मे पर्‍यो। डोटी, बझाङ, सल्यान आदिको सहयोग जुटाएर सुदूर पश्चिमतर्फ बहादुर शाहले राज्य विस्तार गरेका थिए। तर जुम्लासँग भने घमासान युद्व गर्नुपरेको थियो। यो लडाइँ वर्षदिन भन्दा बढी चलेको चलेको थियो भन्ने इतिहास छ। यो लडाईमा धेरै रक्तपात भयो। ...... विक्रमसंवत १८४६ मा वरिपरिका राज्यहरुलाई हात लिएर जुम्लामाथि आक्रमण गरेका थिए। यसमा मुस्ताङ पनि जुम्लाको विरुद्ध लडेको थियो। ..... जुम्लाका अन्तिम राजा सुभान शाही युद्वमा हारेपछि पनि आत्मसमर्पण गर्न तयार थिएनन्। बरू उनी भागेर तिब्बत पुगे। उनलाई तिब्बतको समर्थन प्राप्त भएकोले पछिसम्म पनि गोर्खालाई तिब्बतसँग मिलाएर फेरि राज्य गर्न आउँछ कि भन्ने उनीसँग डर थियो। ......

आक्रमणमा जितेपछि पनि गोर्खा राज्यले जुम्लीहरुलाई नियन्त्रणमा लिन निकै कठिन परेको थियो। त्यसैले त्यहाँ पठाउन निकै क्रुर अधिकारी छानिन्थ्यो।

....... जुम्लीलाई दबाउने अनेक हतकण्ठा अपनाइएको थियो। सामान्ति युगमा त्यस्तो स्वभाविक भएता पनि निकै कठोर शासन गोर्खाले जुम्लामा कायम गरेका थिए। ....... राणाहरुकालमा पनि कर्णालीमा पठाउने अलिक शक्तिशाली र कडा प्रसाशक नै हुन्थे। यसरी दबाइएको हुनाले पछिसम्म ‘गोर्खे’ आए भने चौतारामै गाउँलेले दुध दहि ल्याएर टक्राउने गर्थे भन्ने सुन्न पाइन्छ। यसले पछि सम्मै कर्णालीबासीलाई गोर्खा शासनले निकै दबाबमा राखेको थियो भन्ने देखिन्छ। ........ खस याचे मल्ल शासकका समयदेखि जुम्ला राज्य बनेसम्म

यति सम्पन्न साम्राज्य र राज्यको इतिहास भएको कर्णाली प्रदेशलाई आधुनिक नेपालराज्यले भने दबाब बाहेक खासै उद्दार गर्ने नीति लिएन। बरू यस ठाउँलाई अभावग्रस्त ठाउँ बनाइदियो।

पछि आएर राजा महेन्द्रले पश्चिमतिरका ठकुरीहरूसँग दरबारको साइनो गासेर र पञ्चायतमार्फत सामाग्री पठाएर सम्बन्ध सुधार गर्ने चेष्टा गरेका थिए। तर त्यो त्यति प्रभावकारी पनि भएन निरन्तरता पनि पाएन। .........

त्यति गौरवपूर्ण र सम्पन्नताको इतिहास बोकेको कर्णाली प्रदेशलाई यथार्थमा नेपाल राज्यले दमन र वेवास्ता बाहेक खासै केही गरेको देखिँदैन। पछि भएका लोकतान्त्रिक परिवर्तनले पनि कर्णाली क्षेत्रमा खासै उल्लेखनीय सुधार ल्याएनन्।

अब, अहिले चारदलले गरेको प्रदेश निर्माणको सीमाकंन पछि कर्णालीबासीमा देखिएको त्यस्तै ऐतिहासिक युग देखिको अभाव र अवहेलनाको रोशको कारण पनि हुन सक्छ। यो आक्रोश त्यसै आएको चाहिँ अवश्य होइन।

नेपाल सरकारसँग मिलेर कोशी समस्या समाधान गर्छौं: मोदी
गोलघरमा थुन्न अमरेशको गृहमन्त्रीलाई चुनौति

गृहमन्त्री समेत उपस्थित संसदको राज्यव्यवस्था समितिको बैठकमा मंगलबार उनले, ‘गृहमन्त्रालयले सक्छ भने यस्तो देश बिखण्डन गर्नुपर्छ भनेर बोल्ने सभासदलाई जेलमा हालोस्। जेल पनि अरु होइन गोलघरमा हालोस्।' ..... बैठकमा सभासद सिंहले धम्कीपूर्ण भाषा प्रयोग गरेको भन्दै तत्कालै समितिका अर्का सदस्य मानप्रसाद खत्रीले आपत्ति जनाएका थिए। एमाले सभासद खत्रीले अब सुदूरपश्चिममा गएर विखण्डनको भाषण गर्ने र साम्प्रदायिक दंगा भड्काउन खोज्नेलाई प्रशासनले कारबाही नगर्ने भएकाले जनताकै तहबाट कारबाही गर्ने चेतावनी समेत दिएका थिए। .... सिंहलाई लक्षित गर्दै खत्रीले भने, ‘अब त्यस्ता मान्छे सुदूरपश्चिम गएर बिखण्डनका धम्की दिए भने प्रशासनलाई भन्दैनौं, राज्यसँग गुहार माग्दनौं, हामी जनताको बल प्रयोग गरेर लखेट्छौं।’

केही सांसदहरुले जातियता र साम्प्रदायिकता भड्काउन खोजेको गृहमन्त्रीको दाबी

हिजो नेकपा-माओवादी लगायत ३३ दलको आव्हानमा भएको बन्दले सामान्य असर परेको र केही व्यक्तिहरु पक्राउ परे पनि सोधपूछ गरी छाडिएको बताए। ..... त्यसैगरी, जुम्लामा पनि आठ दिनदेखि निरन्तर जारी आन्दोलनमा हिजो जिल्लास्थित सरकारी कार्यलयहरुमा तोडफोड भएपछि सामान्य बल प्रयोग गरिएको उनले सदनमा जानकारी गराए। हिजो बेलुकादेखि कर्फ्यू जारी गर्नुपर्दा जुम्लाको स्थिति तनावपूर्ण रहेको उनले जानकारी दिए। ...... मुगुमा पनि स्थानीयहरुको एक समूहले जिल्ला स्वास्थ्य कार्यलय बन्द गराउन खोजेको गृहमन्त्री गौतमले जानकारी दिए। ...... सुर्खेतमा २५ गते भएको घटनामा निधन भएका व्यक्तिका आफन्तलाई प्रतिव्यक्ति १० लाखका दरले उपलब्ध गराई घाइतेको उपचार गराएको उनले संसदलाई बताए।

सप्तरी गोलीकाण्डबारे सदनमा जवाफ दिन गृहमन्त्रीलाई रुलिङ

सभासद् गंगाप्रसाद यादवले राज्यले दमनको नीति लिएकाले त्यसलाई त्यागेर मृतक राजीव राउतलाई सहिद घोषणा गर्न माग गरेका थिए। यस्तै सद्भावनाका लक्ष्मणलाल कर्णले प्रमुख चार दलका शीर्ष चार नेताले देशमा आगो लगाउने काम गरेको बताए। ..... ‘चार नेताको ठेकेदारीले देशमा आगो लागिरहेको छ। ठाउँ ठाउँमा जनता मरेका छन्। सप्तरीबासीले के अपराध गरेका छन्, शान्तिपूर्ण आन्दोलनमा प्रहरीले गोली प्रहार गरेको छ। प्रहरीलाई शान्तिपूर्ण प्रशर्दनमा गोली प्रहार गर्ने अधिकार कसले दिएको छ। १२ जना घाइते भएका छन्', कर्णले भने।

लुम्बिनी प्रदेशको माग राख्दै परासीमा शान्ति र्‍याली

लुम्बिनी अञ्चलका छ जिल्लालाई समावेश गरी लुम्बिनी प्रदेश कायम हुनुपर्ने माग राख्दै आज नवलपरासीमा बृहत शान्ति र्‍याली प्रदर्शन गरिएको छ । ...... अखण्ड नवलपरासीको मागसहित लुम्बिनी अञ्चलका जिल्लालाई समाबेश गरी लुम्बिनी प्रदेश कायम हुनुपर्ने माग राख्दै परासीमा बृहत शान्ति र्‍याली प्रदर्शन गरी शान्तिसभा गरिएको हो। ..... शान्ति र्‍यालीको अगुवाई पूर्व गृह राज्यमन्त्री देवेन्द्रराज कँडेलले गरेका थिए। परासीको बाईपासरोडबाट सुरुभएको र्‍याली नगरका विभिन्न भाग परिक्रमा गरी आँखा अस्पताल अगाडि शान्तिसभामा परिणत भएको थियो । ...... सभामा बोल्ने वक्ताले हालको छ प्रदेशको संरचनामा नवलपरासी जिल्लालाई खण्डित गरिएकोप्रति आक्रोश व्यक्त गर्दै अखण्ड नवलपरासी र लुम्बिनी प्रदेश कायम नभएसम्म शान्तिपूर्ण आन्दोलन जारी राख्ने बताएका थिए।

बन्दका कारण उपत्यकासहित देशभरकै जनजीवन प्रभावित

मोहन वैद्य नेतृत्वको नेकपा–माओवादी, उपेन्द्र यादव नेतृत्वको संघीय समाजवादी फोरम नेपालसहित विजयकुमार गच्छदारबाहेक अन्य मधेसवादी दल र जनजातिले गरेको बन्दले बिहानैदेखि मुलुकभरको जनजीवन प्रभावित भएको हो। ...... यसैबीच प्रहरीले राजधानीको सुरक्षाव्यवस्था अत्यान्त कडा पारेको छ। ...... बन्द गराउँदै हिँडेका संघीय समाजवादी फोरम नेपालका सह-अध्यक्षसहित ६ दर्जन नेता कार्यकर्तालाई प्रहरीले राजधानीका विभिन्न स्थानबाट पक्राउ गरेको छ। ...... तराईका जिल्लाहरुमा भने दोहोरो बन्द परेको छ । थरूहट तराई संघर्ष समितिले एक सातादेखि लगातार बन्द गर्दै आएको छ। लगातारको बन्दले थारु बाहुल्यता रहेको कैलाली, बाँके, बर्दिया, नवलपरासी, सुनसरी लगायतको जनजीवन कष्टकर बनेको छ। .......

बन्दका कारण सवारी साधन, बजार तथा उद्योगधन्दा बन्द छन्। लामो तथा छोटो दूरीका कुनै पनि सवारी चलेका छैनन्।

..... बनेपा, धुलिखेल, पाँचखाल, भकुन्डे, पनौतीलगायत क्षेत्रमा यातायातका साधन नचलेको त था बजार/पसल पनि बन्द भएको ..... सङ्घीय समाजवादी फोरम नेपाल, स्भावना पार्टी, तराई–मधेस लोकतान्त्रिक पार्टी र नेकपा–माओवादीलगायत विभिन्न दलका कार्यकर्ताले पूर्वपश्चिम राजमार्गका विभिन्न ठाउँमा बसी सडक बन्द गराएका छन् । ....... बन्दका कारण राजविराजबाट छुट्ने लामो तथा छोटो दूरीका सवारी साधन चल्न सकेका छैनन् भने कलकारखाना, उद्योग, बजार पसल, शिक्षण संस्थासमेत बन्द छन्।

अनिश्चितकालीन बन्दले पूर्वको जनजीवन कष्टकर

संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चा र थरुहट मोर्चाको अनिश्चितकालीन बन्दका कारण पूर्वाञ्चलको जनजीवन कष्टकर बन्दै गइरहेको छ। ........ सार्वजनिक यातायातका साधन लगातार चार दिनदेखि ठप्प भएपछि अलपत्र अवस्थामा रहेका यात्रुलाई आफ्नो गन्तव्यमा पुग्न पैदल हिँड्न वा महँगो रिक्सा भाडा तिर्न बाध्य छन्। ....... विराटनगरका सडकमा रिक्सा र छिटफुटरुपमा मोटरसाइकल गुडिरहेको देखिन्छ । विराटनगरबाट २५ किलोमिटरको दूरीमा रहेको इटहरीसम्मको भाडा रु ७०० सम्म रिक्सा चालकले असुल्ने गरेका छन्। ...... बन्दका कारण भारतबाट पर्याप्त मात्रामा विराटनगर बजारमा तरकारी नभित्रिदा तरकारीको मूल्य ह्वात्तै बढेको छ। ..... बन्दको प्रभाव सरकारी कार्यालयमा पनि परेको छ । सार्वजनिक यातायातका साधन नचलेपछि सेवाग्राही व्यक्तिगत कामलिएर कार्यालय पुग्न नपाउँदा सधैँ चहलपहल रहने कार्यालयका परिसर यतिखेर सुनसान देखिन्छ।

विवाद चर्केपछि फोरम लोकतान्त्रिकको बैठक अन्याैलमा

फोरम लोकतान्त्रिकका सचिव चन्द्रेश्वर शर्मा खत्वे