Friday, November 25, 2022

Shiva In China

जनकपुर जनताको सन्देश, मधेशी दलले सकेन अव तिमिहरु गरेर देखाउ कांग्रेसको विकल्पमा यसअघि मधेश केन्द्रित दललाई जनताले अवसर दिएपनि मधेश केन्द्रित दलको विभाजन आफै भित्रको खिचातानी र अवसरलाई सदुपयोग गर्न नसकेकाले जनकपुरधामवासीले नयाँ विकल्प राजेको हुन सक्ने भनाई जानकारहरुको छ । ......... देशकै ठुला दलहरुका प्रभावशाली व्यक्तित्वहरु महतो र यादवको नेतृत्व पनि यहाँ केहि गर्न नसके जनता पनि परिवर्तणकारी रहेको र फेरी परिवर्तण गर्ने चर्चा भइरहेको छ ।

जंगलराजको अन्त्य भयो : सिके राउत ‘यो जनताराजको युगको सुरुवात हो । यो सामुदायिक समाजवादको युगको सुरुवात हो,’ राउतले भनेका छन्, ‘यो जंगलराजको अन्त्य र सुशासनको युगको सुरुवात हो ।’ ...... उनले गजेन्द्रनारायण सिंहले चलाउने गरेको सप्तरी सेवा आश्रम स्वरुपकै एउटा आश्रम संचालनमा ल्याई त्यसलाई जनतासँग दैनिक सम्पर्क स्थलको रुपमा प्रयोग गर्ने बताएका छन् । ...... देशको साक्षरता दर करिब ६६ प्रतिसत हुँदा सप्तरीको केवल ५४ दसमलव ५ रहेको बताउँदै राउतले सप्तरी जिल्लालाई शतप्रतिसत साक्षर जिल्ला बनाउन युद्धस्तरमै काम गर्न साक्षरता सेनानी गठन गरी परिचालन गर्ने बताएका छन् । उनले आफ्नो कार्यकालकोअन्त्यसम्म पूर्ण साक्षर जिल्ला बनाइएने उनले प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका छन् ।

अपेक्षाअनुसार चुनावी परिणाम आएन: प्रचण्ड (भिडिओ)
राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीको 'डिएनए' मा के छ? त्यो देशहित भनेको वास्तवमा हो चाहिँ के? त्यसलाई कसले निर्धारण गर्छ? पहाडे, बाहुन वा क्षेत्री पुरुषबाहेक अरूसित देशहितलाई अर्थ्याउने अधिकार छ कि छैन? ........ यो बुझाइमा सामान्य खालको 'जेनोफोबिया' मात्रै छैन नेपाली राष्ट्रियताको ग्यारेन्टी गर्ने गहुँगोरो छाला भएका पहाडी क्षेत्री–बाहुन पुरूष मात्रै हुन्, बाँकी सबैको देशभक्ति संशयपूर्ण छ भन्ने पञ्चायती पाराको रंगभेदी, नश्लभेदी र लिंगभेदी दर्शन लुकेको छ। भारतलगायत युरोप र अमेरिकासम्म उग्र दक्षिणपन्थीहरूले अल्पसंख्यकहरूलाई दबाइ राख्न बहुसंख्यक समुदायलाई बारम्बार भन्छन्- तिमीहरू अब अल्पमतमा पर्ने खतरा छ, त्यसैले आप्रवासन रोक्नुपर्छ। ..... त्यसैको नेपाली संस्करण हो त्यो तर्क! ...... त्यसैले 'हामी कुनै वाद वा विचारका बन्धक छैनौं' भन्दा भन्दै रास्वपा यो मुद्दामा राष्ट्रवादको खोल ओढेको रंगभेदी, नश्लभेदी र लिंगभेदी विचार प्रणालीमा समाहित भइसकेको छ। ........ २००९ सालमा नागरिकता ऐन जारी भएयताका ७० वर्षमा नेपालमा जम्मा ४ लाख २४ हजार चानचुन महिलाले वैवाहिक अंगीकृत नागरिकता लिएका छन्। तीमध्ये नेपालीहरूलाई नै विस्थापित गर्ने भनेर डर देखाइएको भारतबाट बिहे गरेर आउने महिला चार लाखभन्दा कम छन्। यही समयमा नेपालबाट भारतमा बिहे गरेर उतैको नागरिक बन्नेको आँकडा त्यही हाराहारी हुनुपर्छ। .......

अनि त्यही तर्कमा टेकेर 'देश बचाउन' राष्ट्रपतिले खुलेआम संविधान मिचेकी छन्।

...... त्यसैले रविजी, 'म खास विचार बोक्दिनँ' वा 'उपयोगिता अनुसार विचारहरू बोक्ने र त्याग्ने गरिरहन्छु' भन्नु पनि एउटा विचार नै हो। मेरो डिएनए छैन भन्नु नै आफ्नो अस्तित्व लुकाउन खोज्ने आफैंसित लज्जित वा कुटिल डिएनए छ भन्ने प्रमाण हो। ........ एक चोटि ठन्डा दिमागले सोच्नुस्ः एउटा सिंगो समुदाय, जसको देशभक्तिप्रति तपाईंहरूलाई विश्वास छैन, उसले अब आउने चुनावहरूमा तपाईंहरूलाई किन भोट दिने? ....... राष्ट्रपतिको संविधान मिचाइका कारण नागरिकताबाट वञ्चित छ लाख मानिसहरू कुनै बेला त नागरिक बन्लान् र मताधिकार पाउलान्। उनीहरूले अहिले राष्ट्रपतिको संविधान मिच्ने कदमको बचाउ गर्ने तपाईंहरूलाई किन भोट दिने? ....... उही व्यक्ति फराकिला सफा, सडक, राम्रा स्कुल र अस्पताल पनि चाहन्छ अनि अर्को लिंग, जाति, भाषा, क्षेत्र, धर्म आदिको व्यक्तिलाई हियाउन, हेप्न वा दोस्रो दर्जाको देखाउन पनि चाहन्छ। पितृसत्ताले जकडेको हाम्रो समाजमा महिलाद्वेषी पुरुषहरूको बाहुल्य नै छ। जातीय विभेद र छुवाछुत ठीक भन्ने मानिसहरू अझै पनि समाजमा छन्।

नेपालको पहाडमा मधेशीहरूलाई होच्याउन, हेप्न नसिकेका त बालबालिका भेट्न समेत कठिन छ।

.......... यस्तो माहोलमा 'मलाई राम्रो स्कुल चाहियो' भन्ने माग र 'मैले अर्कोलाई हेप्न वा दोस्रो दर्जाको जस्तो व्यवहार गर्न पाउनु पर्छ' भन्ने मागमध्ये कुन ठिक र कुन बेठिक भनेर छुट्याउन, तीमध्ये 'हामीलाई पहिलो माग स्वीकार्य छ र दोस्रो छैन' भनेर अडान लिन विचार चाहिन्छ, सिद्धान्त चाहिन्छ, मानवता र नैतिकता चाहिन्छ। ......... के सही र के गलत भनेर छुट्याउने 'मोरल कम्पास' चाहिन्छ। त्यस्तो कम्पासको अभावमा राजनीति चुनावमा भोट तान्ने अभ्यासभन्दा बढी रहँदैन। ........ घोषणापत्रमा लेखिएझैं रास्वपाले विचारलाई 'साधनका रूपमा प्रयोग गर्ने र त्याग्ने' गर्‍यो र सत्ता प्राप्तिको लक्ष्यका अगाडि विचार, सिद्धान्त र दर्शनलाई गौण बनायो भने त्यसले नेपालमा अर्को दुर्घटना निम्त्याउने निश्चित छ।


पानीजहाजमा कोचिने ती दासहरू र हवाइजहाज चढ्ने हाम्रा अर्धदासहरू! क्यानडाका धेरै सहरहरू युरोपका विभिन्न ठाउँबाट बसाइ सरेका गोराहरूको शिल्प, कला र बुद्धिले बनेका भए पनि यसमा अफ्रिकाका विभिन्न मुलुकहरूबाट ल्याइएका दासहरूको श्रम परेको छ, पसिना बगेको छ। ....... आजको युरोप तथा अमेरिकाको निर्माण र विकासमा अफ्रिकाबाट भेडाबाख्रा जसरी ल्याइएका दासहरूको ठूलो योगदान छ। ....... युरोपेलीहरूले बारुद र बन्दुकको आविष्कार गर्दा अफ्रिकाका सबै बासिन्दा कविला युगमा थिए। उनीहरूसँग आधुनिक हतियार केही थिएन। युरोपका सबै देशहरूले संसारका विभिन्न ठाउँमा उपनिवेश बनाइरहेका थिए तर त्यहाँ काम गर्न उनीहरूलाई निकै अप्ठ्यारो थियो। काम गर्नलाई श्रमशक्ति थिएन। स्थानीयवासीलाई दमन गरेर उपनिवेश बनाएको हुँदा उनीहरूले अवरोध र विद्रोह गर्छन् भन्ने डर थियो। अतः त्यहाँ काम गर्ने श्रम बाहिरबाट ल्याउन सहज मानेर अफ्रिकाका विभिन्न ठाउँबाट मानिस ल्याइए। ....... अफ्रिकाबाट खेदेर दासहरू ल्याउने एउटा समूह हुन्थ्यो। उनीहरूलाई खरिद गर्ने अर्कै हुन्थ्यो ...... उहिले यसरी पानीजहाजमा दासहरू भेडाबाख्राजस्तो गरेर लगिन्थे, बीचमै ज्यान गुमाउनेहरू पनि हजारौं हुन्थे। ...... हामीले यता नेपालको बारेमा कुरा गर्दा अहिले फरक यति छ। हाम्रा युवाहरू हवाइजहाजमा चढ्छन्। विमान परिचारिकाहरूले केही सम्मान गरेजसरी सेवा दिन्छन्। अनि पुग्छन् ५० डिग्री तापक्रम भएका खाडी मुलुकहरूमा। ....... तीमध्ये धेरैले इमिग्रेसन डेस्कमा बुझाउनु पर्ने कार्ड समेत भर्न जान्दैनन्। ..... कतिसम्म भने पासपोर्टमा के लेखेको छ भन्ने पनि पढ्न जान्दैनन्। अन्य यात्रुलाई कार्ड भरिदिन आग्रह गरिरहेका हुन्छन्। ........ तिनै निरीह युवाहरूले श्रम बेचेर पठाएको रेमिटेन्सबाट देश चलिरहेको छ। यहाँका इमिग्रेसन अधिकृतको पनि तलब आएको छ। ...... युरोप र अमेरिकामा पुगेका दासहरूको कुनै अधिकार हुँदैन थियो। मालिकलाई भने उनीहरूको ज्यान लिनेसम्मको अधिकार हुन्थ्यो। अहिले खाडीमा पुगेका युवाहरूलाई त्यहाँका कम्पनीहरूले अर्धदासका रूपमा व्यवहार गरेका अनेक उदाहरणहरू देख्न सकिन्छ। ....... सबभन्दा पहिले त उनीहरूको पासपोर्ट र कागजपत्र खोसिन्छ। यसपछि उनीहरूले कम्पनीको स्वीकृति नभइकन केही पनि गर्न पाउँदैनन्। उनीहरू बँधुवा मजदुर बन्छन्। ...... जे कामका लागि भनेर लगिएको हो त्यही काम नपाउनु, कबोल गरेको जति तलब नदिनु, दिएको पनि समयमा नदिनु सामान्य घटना जस्तो भएको छ। ...... श्रमिकले काममा चित्त बुझेन, म अर्को ठाउँमा जान्छु भन्नु असम्भवप्रायः हुन्छ। कम्पनी छोडेर हिँडेकै बहानामा कति श्रमिकहरू जेल हालिन्छन्। ........ साझा मोलमोलाइ गर्ने अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिकको मौलिक अधिकारको उच्चारण समेत गर्न पाइँदैन। अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन (आइएलओ) तोकेको आठ घन्टा काम, आठ घन्टा आराम र आठ घन्टा मनोरञ्जनको नियम त सम्भवतः त्यहाँ कतै पालना हुँदैन। कुनै कानुन र नियमले यसमा ध्यान दिएको छैन। ........ युरोप र अमेरिका पुर्‍याएका दासहरू त्यहाँ ‘डन्जन’ भनिने अँध्यारो सुरङजस्तो ठाउँमा भेडाबाख्रा जसरी कोचिन्थे। यता खाडीका सहरहरूमा अहिले पनि १० गुणा १२ (फिट) को कोठामा दस जनाजति कोचेर राखिएका हुँदा रहेछन्। ती सबैको ड्युटी एकै समयमा नहुँदा सुत्न पालो मिले पनि सबै जना भेला हुँदा सकस हुँदो रहेछ। बिदाका दिनमा राम्ररी सुत्न नपाउने समस्या हुँदो रहेछ। ...... उखरमाउलो गर्मीबाट कोठामा आएर एअर कन्डिस्नर (एसी) खोलेर सुत्दा हृदयघातले ज्यान जाने गरेको छ।

25: Madhesh

मधेशको मिजास जनमत पार्टीका सीके (चन्द्रकान्त) राउतको उदयभन्दा उपेन्द्र यादवको पराजयमाथि काठमाडौंको रुचि बढी छचल्किएको छ । ....... स्वतन्त्र पार्टीको घण्टीको नाद खूब गुन्जिएको छ काठमाडौंको सत्ता प्रतिष्ठानमा । तर नागरिक उन्मुक्ति पार्टीको ‘ढकिया’ थारू समाजको कत्ति बह लिएर सुदूरबाट काठमाडौं छिर्नेछ वा जनमत पार्टीको ‘हर्न’ बाट संघीय संसद्मा के प्रतिध्वनित हुनेछ, त्यसको लेखाजोखा भएको छैन । ...... बरु काठमाडौं उपेन्द्र–महन्थ कमजोर देखिएकामा अति प्रसन्न छ । ....... मधेश आन्दोलनसँग जोडिएका दलहरूले लोकप्रियता गुमाएका छन् । सिंहदरबारको सत्ता समीकरणका लागि आवश्यक तत्त्व बन्ने गरेका मधेशी शक्तिहरूको रवाफ खस्किएको छ । एउटा रिक्तता त छ, त्यसलाई कसरी अगाडि बढाउने भन्ने सम्बन्धमा विचार–विमर्श सुरु गर्ने बेला भइसकेको छ । ........ क्षेत्रीय दलहरूको उत्थान–पतनको आफ्नै व्याकरण हुन्छ । छिमेकी भारतमा क्षेत्रीय दलहरूको आफ्नै सान्दर्भिकता छ । नेपालमा मधेश आन्दोलनसँग जोडिन पुगेका थारूहरूलाई आफूसँगै हिँडाउन नसक्नाले गर्दा नागरिक उन्मुक्ति पार्टी खोल्नुपर्‍यो । टीकापुरमा भाषण गर्न जानेहरू कोको थिए ? जब टीकापुर जाग्यो र राज्यले प्रतिशोध लियो, त्यसबारे बोल्ने कोको भए ? आन्दोलनको उत्तराधिकार लिने तर आन्दोलनका सहउत्पादनका रूपमा देखिएका चुनौतीहरूबाट भाग्ने नेतृत्वको पतन अवश्यम्भावी हुन्छ । ....... पछिल्लो चुनावको प्रस्ट सन्देश थियो- उपेन्द्र–महन्थले जनकपुरको सत्तालाई प्रभावकारी बनाऊन् र संघीय संसद्मा संविधान संशोधनको राजनीतिलाई फराकिलो पारून्, तर यिनीहरू पथभ्रष्ट भए । स्वभावतः जनताले फरकपनको खोजी गरे । ..... नेपाली कांग्रेस वा एमाले मधेशमा फर्किएका छन् तर लोकप्रिय भएर होइन । चुनावी राजनीतिको आफ्नै खालको श्यामश्वेत तस्बिर हुन्छ । मधेश आन्दोलनले ल्याएको भावनात्मक उभार फिका भयो । संरक्षण गर्न सक्ने शक्तितिर आम मतदाताले नजर लगाए । सँगै सीके राउतलाई परीक्षणको मौका दिए । खेलको मैदानमा उनी आफैं छिरेका छन् । उनी मधेशी भावनाको भरिया बन्लान् कि संस्थापन शक्तिको खेलौना ? राजनीतिको सहर राजविराजबाट एक जना भन्दै थिए, ‘एके माघे जाड नै जाइछै’ (एक माघले जाडो जाँदैन) ।

घाम डुबी तारा नउदाएको निर्वाचन विगत केही महिनामा हाँपझाँप र हतारोबीच जोडजाम गरिएको पार्टी हो— राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी । ‘सीधा कुरा’ नामको चर्चा बटुल्न सफल टीभी कार्यक्रमका प्रस्तोता रवि लामिछानेको पत्रकारिता अब्बल र उदाहरणीय थिएन । चर्चा मात्रलाई मानक नमान्ने हो भने, उनले गरेको पत्रकारिताले स्थापना गर्न खोजेको मूल्यबारे गहिरोसँग सोचौं । पेसागत इमानदारी र कौशलका आधारभूत अपेक्षालाई समेत अनदेखा गरेका थिए उनले । मूलतः निराश नागरिकको असन्तुष्टिलाई पुँजीकृत गर्दै मौजुदा दल र नेतृत्वहरूलाई भद्दा गाली गर्ने प्लाटफर्मका रूपमा चर्चित थियो उनको कार्यक्रम । नेपाली आमवृत्तलाई गहकिलो र ओजिलो बन्न नदिनमा उनले समेत योगदान गरेका थिए । हजारौं मान्छेले मत दिएर जिताएका तिनै लामिछानेबाट नयाँ राजनीतिक संस्कार, समाजको अग्रगमनका लागि आवश्यक नयाँ चिन्तन र सोको कार्यान्वयन होला भनेर कसरी विश्वस्त हुन सकिन्छ ? ...... ‘घाम डुबी तारा नउदाएको आकाश !’


मधेसमा नेकपा एमाले फड्को मार्न सफल
५१ स्थानमा उम्मेदवारी दिएको लोसपा ३ सिटमा सीमित हुने खतरा
माओवादी नेताहरुको प्रतिक्रिया : चुनावमा कांग्रेसले धोका दियो सत्ता गठबन्धनमा सहभागी नेकपा माओवादी केन्द्रका नेता कार्यकर्ताले नेपाली कांग्रेसले धोका दिएको निष्कर्ष निकालेका छन् । माओवादीसहित एकीकृत समाजवादी, राष्ट्रिय जनमोर्चा लगायत दलहरूले काँग्रेसलाई इमानदारिताका साथ मत दिएपनि कांग्रेसले धोका दिएको आरोप लगाएका हुन । गठबन्धनमा सहभागी दलहरूले एक आपसमा मत नदिँदा एमाले मजबुत भएर आएको नेताहरूको बुझाई छ । ....... कांग्रेसले राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीसँगको साझेदारीमा माओवादीलाई मज्जाले हराएको भन्दै आक्रोस पोखेका छन् ....... ‘हामीले कांग्रेसलाई मत दियौं, हामीलाई कांग्रेसले मत दिएन । गठबन्धनमा कांग्रेसले धोका दियो’ ........ ‘गठबन्धन गरेर माओवादीलाई तात्विक रुपमा खास्सै फरक परेन । हाम्रो काँधमा चढेर कांग्रेस ठूलो भयो ।’ यस्तै माओवादी नेता गणेश साहले गठबन्धनको खास्सै औचित्य नदेखिएको बताए । अब गठबन्धन गरेर चुनाव जितिन्छ भन्ने गलत सावित गरेको साहले बताए । ........ माओवादी चुनावी परिणामबाट सानो आकारमा तेस्रो शक्तिमा खुम्चिएपछि माओवादी वृत्तमा खैलाबैला मच्चिएको छ । ..... माओवादीमा यो ५ वर्ष सरकारमा जान नहुने मत बलियो हुँदै गएको छ । ......... तर, भर्खरै निर्वाचित भएर आएका प्रायः सांसदहरुको भने सरकारमा सहभागी हुनुपर्ने मत बलियो छ । .

हालसम्म पाएको मत आधारमा समानुपातिकमा एमालेको ३४ सिट, जसपाको ४, अरुको कति ? सर्वाधिक १० लाख ५५ हजार ७५० मत पाएर एमाले पहिलो स्थानमा रहेको छ । दोश्रो स्थानमा रहेको कांग्रेसले १० लाख १० हजार ७७१ मत पाएको छ भने तेश्रो स्थानमा रहेको राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले ४ लाख ९६ हजार ५३५ मत पाएको छ । ....... चौथो स्थानमा रहेको माओवादी केन्द्रले ४ लाख ६६ हजार २२९ मत पाएको छ । पाँचौ स्थानमा रहेको राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले २ लाख ६७ हजार ०६४ मत पाएको छ भने छैटो स्थानमा रहेको जसपा नेपालले १ लाख ३१ हजार २२५ मत पाएको छ । ....... अहिलेसम्मको गणनाका आधारमा यी दलहरूले मात्र ३ प्रतिशत थ्रेस होल्ड कटाएका छन् । ....... एमालेले समानुपातिकबाट ३४ सिट पाउने देखिन्छ भने दोस्रो स्थानमा रहेको कांग्रेसले ३२ सिट पाउने देखिन्छ । यस्तै राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले १६ सिट, माओवादी केन्द्रले १५ सिट, राप्रपाले ८ देखि ९ सिट र जसपा नेपालले ४ सिट पाउने देखिन्छ ।

कांग्रेससँगको गठबन्धनले माओवादी र समाजवादीलाई घाटा कि नाफा ? माओवादी र समाजवादीलाई कांग्रेसको तुलनामा फाइदा हुन नसकेको प्राप्त परिणामले देखाइसकेको छ । ....... यसअघि प्रत्यक्षतर्फमात्रै ३६ सिट र १७ सिट समानुपातिकमा जितेर ५३ सिटसहित तेस्रो ठुलो दल बनेको थियो । तर माओवादी केन्द्र संसद् सङ्ख्याका हिसाबले यो पटक खुम्चने निश्चित भएको छ । ....... प्रतिनिधि सभामा माओवादीको जम्मा सिट २८ देखि ३० हुने देखिन्छ । .

पार्टीले नपत्याएको सुरितालाई जनताले पत्याए
शैतानको पूजा गरेर प्रियंका चोपडाले करियरमा पाइन् सफलता ? नायिकाले दिइन् यस्तो जवाफ