Monday, August 10, 2015

स्विट्ज़रलैंड मा संघीयता

Switzerland Population = 8 Million
Nepal Population = 28 Million



नेपाल लाई स्विट्ज़रलैंड बनाई दिन्छौं भन्दै दषकों देखि कुर्लिरहेका बाहुन हरुले एक पटक यो नक्शा नियालेर हेर्ने हो।

काठमाण्डु मा दुई जना साथी हरुले विदेश घुम्न जाने कुरा गरेछन्। बैंकाक भन्ने शहर छ ह रे, हेर्न लायक को छ। त्यहीँ जाऊँ भन्ने निर्णय गरेछन्। अनि त्यहाँ कसरी जाने भन्ने छलफल गरेछन्। दुई मध्ये एउटा ले प्रश्न तेर्स्यायो। पहिला यो निर्णय गरौं त्यहाँ टेम्पो चढेर जाने अथवा साइकिल मा जाने --- अरु कुरा पछि गरौंला भनेर हठी कस्न थालेछ। त्यो हठ विवाद रहेसम्म ती दुई जना बैंकाक पुग्ने संभावना कत्तिको छ? शुन्य। बैंकाक हो, भादगाउँ होइन।

संघीयता भनेको बैंकाक। प्रदेश हरुको संख्या को विवाद भनेको टेम्पो की साइकिल को विवाद। छेउ न टुप्पो को विवाद। संघीयता भनेको एकात्मक व्यवस्था भन्दा बढ़ी efficient हुने भएकोले कयौं गुणा सस्तो। यदि संघीयता एकात्मक व्यवस्था भन्दा बढ़ी महँगो हुन पुगेछ भने त्यो रोगी मान्छे ले दिएको औषधि होइन सुँगुर को गु खाएछ अनि मरैछ भन्नु पर्ने हुन्छ। दोष औषधि को कि सुँगुर को कि औषधि न खाएर सुँगुर को गु खाने बिरामी को?

मलाई शंघाई मा लगेर "ल बोल" भन्यो भने मैले मुख खोल्ना साथ यो मान्छे लाई चिनिया भाषा बोल्न आउँदै न रैछ भन्ने कुरा प्रष्ट हुन्छ। शंघाई लानै पर्दैन। सोधे हुन्छ। "तिमी लाई चिनिया भाषा बोल्न आउँछ कि आउँदैन" भनेर सोध्न मन लागे सोधे हुन्छ। मैले ढाँटदैन। म काँग्रेस एमाले को बाहुन हो र? आफु लाई छेउ टुप्पो थाहा नभएको विषय मा भाषण ठोकने, निर्णय लिन खोज्ने?

मेरो लागि चिनिया भाषा जे हो काँग्रेस एमाले को बाहुन को लागि संघीयता त्यही हो। बोल्न न आउने भाषा। प्रदेश हरु को संख्या मा उनी हरुले विवाद गरेको आठ वर्ष भैसक्यो। आठ वर्ष मा $२० बिलियन को अर्थतंत्र लाई $४० बिलियन को बनाउन सकिने। त्यो समय खेर गयो।

मैले शंघाई मा चिनिया भाषा नबोलेर कसैको बिगार हुँदैन, कसैको ज्यान जाँदैन। तर मलाई सर्जरी गर्ने operation theater मा लगेर कृपया नछोड्नु, हातमा चक्कु नथमाउनु -- त्यहाँ चाहिँ मान्छे को ज्यान को सवाल छ। तर काँग्रेस एमाले को बाहुन हरु जबरजस्ती operation theater मा पसेर लाठी चलाई रहेका छन। यी बाहुन हरु लाई संघीयता के हो भन्ने नै थाहा छैन। MBBS नपढेको मुन्ना भाइ हरु "सिटामोल खाऊ न त" भन्दैछ। यी डिग्री नभएका डाक्टरले मान्छे मार्छन्। देश लाई अर्को क्रांति को संघारमा ल्याइ पुर्याएका छन।

महँगो सस्तो बाहेक अरु कुरा गरेका छैनन्। सस्तोमा यस्तो हो। ६ प्रदेश भन्दा ८ प्रदेश सस्तो, ८ भन्दा १८ झन बढ़ी सस्तो। ५ विनास क्षेत्र गायब, अंचल त कृष्ण प्रसाद ले नै गायब पारेको, ७५ जिल्ला पनि गायब। ७५ CDO ले पाएको सुविधा १८ मुख्य मंत्री लाई दिने अनि बाँकी गाडी/आवास बेचेर त्यो पैसा जनताको शिक्षा स्वास्थ मा खर्चिने।

नेपाल लाई स्विट्ज़रलैंड बनाउने प्रोजेक्ट को शुरुवात नै संघीयता बाट हुन्छ।

लोकतंत्र भनेको एक व्यक्ति एक मत। व्यक्ति नै गायब पार्ने लोकतंत्र हुँदैन। व्यक्ति नै गायब पार्ने नागरिकता कानुन लेख्ने प्रयास भै राखेको छ। अनि गायब पार्न नसकेको मान्छे को मत कि त गायब पार्ने कि त dilute गर्दिने। लोकतंत्र मात्र बाट हुन नसकेको सशक्तिकरण संघीयता ले गर्ने भन्ने हो। तर यी मुन्ना भाइ MBBS हरुले संघीयता लाई लोकतंत्र ले दिएको अधिकार पनि खोस्ने औजार को रुपमा पो प्रयोग गर्न खोज्दैछन्। Operation Theater मा शल्य क्रिया गर्ने चक्कु ले मान्छे को घाँटी रेट्ने काम गर्दैछन् यी गुंडा आवारा हरु।

लोकतंत्र भनेको एक व्यक्ति एक मत हो भने प्रदेश कति वटा हुने, कुन साइज को हुने त्यो जनता आफैले निर्णय गर्छन। घटी बढ़ी ठुलो सानो त्यो जनताको अधिकार को कुरो। प्रत्येक प्रदेश को प्रतिनिधि सभा मा पनि र राज्य सभामा पनि जनसंख्या समानुपातिक प्रतिनिधित्व हुन्छ भने संख्या र साइज बिलकुल गौण कुरा हो। बढ़ी सानो भएछ भने पछि ठुलो प्रदेश सँग मिस्सिने निर्णय गर्न सक्छन। आफै। लोकतान्त्रिक किसिमले।

नेपालमा एक तिहाइ खस छन। त्यो खस कुभिन्डो को नाम सारा देशले स्वीकार गर्छ भने (र गरेको छ, नेपाल नाम म मधेसी को नाम होइन त) र ती खस हरुको भाषा देश भरि सरकारी कामकाजको भाषा हो भने र संघीय नेपालमा पनि झण्डै आधा शक्ति केंद्र मा  (जहाँ अहिले खस हरुको ९०% हालीमुहाली छ) नै रहन्छ भने त्यस पछि को प्रदेश को तह जोसँग समग्र २०-३०% शक्ति रहला, त्यो दोस्रो तहमा देशको एक तिहाई मधेसी र अर्को तिहाई जनजाति को पहिचान झल्किने प्रादेशिक नाम हरु नराख भन्ने यी कुभिन्डो हरु को? त्यो दोस्रो तहले पनि सबै भ्याउँदैन। अहिले को गाउँ जत्रो अथवा अहिले को गाउँ भन्दा ठुलो र पहिला को जिल्ला भन्दा सानो नया २०-३० वटा विशेष क्षेत्र बनाउनु पर्ने हुन्छ। थारु र यादव र मगर मात्र समेटेर हुँदैन। संघीयता मधेसी भन्दा राउटे चेपांग लाई बढ़ी चाहिएको। जिल्ला त गायब हुन्छ। जिल्ला सीमाना भनेको एकात्मक व्यवस्था को बेबी किंग हो।

र कुनै पनि स्तरमा एक व्यक्ति एक मत गायब हुँदैन। राउटे तीन करोड़ छैनन्। ३ लाख पनि छैनन्। शायद ३०,००० पनि छैनन्। तर त्यो राउटे का लागि केंद्र को सदनमा ३० करोड़ रुपया को विशेष पैकेज का लागि देशको प्रधान मन्त्रीले बहुमत बटुल्न सक्दैन भने त्यस्तो व्यक्ति देश को प्रधान मंत्री बन्नु नै किन? त्यस्तै साबिक कर्णाली अंचल भुभाग का लागि स्पेशल पैकेज बनाउन साबिक झापा मोरंग अथवा वीरगंज को सांसद ले पनि किन वोट नदिने? तर्क पेश गर्न सक्नुपर्यो।

Operation Theater बाट घोक्रेठयाक निकाल्ने यी कुभिन्डो हरु लाई। होइन भने यिनले मान्छे मार्छन्।

भारत जोड्ने कुरा पनि उल्लु विवाद हो। देशले चीन र भारत छोए पछि सकियो। प्रत्येक प्रदेशले चीन र भारत छुनु पर्दैन। बिलकुल अनावश्यक। किनभने केंद्र सरकार अन्तर्गत सारा देश रहन्छ। देश भित्र जहाँ सुकै को मान्छे जहाँ सुकै जान पाऊंछ।





Sunday, August 09, 2015

In The News (12)

मध्यरातमा देउवा किन जंगिए?
देउवा केहीबेरमा निस्किएपछि भुतभुताउँदै भने, ‘के गर्ने यार बिजय सही गर्दै मान्दैन । अब होला जस्तो छैन ।’ ..... बिजय गच्छदारले दाङ, बाँके र बर्दियालाई पनि कैलाली र कञ्चनपुरसँगै सुदूरपश्चिममा पार्ने हो भने थारुलाई मनाउन सक्ने भन्दै पटक–पटक आग्रह गरेका रहेछन् । ...... तर गच्छदारको यो कुरा बाबुरामले नमानेको कुरा त्यहाँ देउवाले बताए । त्यतिमात्र होइन, पश्चिम तराई नदिने हो भने पूर्वको सप्तरीलाई १ नम्बर प्रदेशमा मिलाउँ भन्ने उनको प्रस्ताव पनि माओवादीले अस्वीकार गरेको थियो ।
झलनाथ र भीम रावल गुटबाट अलग
पार्टी अध्यक्ष केपी ओलीलाई प्रधानमन्त्री बन्न नदिन र सबै ठाउँमा समानान्तर कमिटिको अभ्यास गर्ने माधव नेपाल पक्षको योजनामा सोही समूहका केही नेता असहमत देखिएका छन् । नेपाल पक्षले समानान्तर रुपमा आयोजना गरेको भेलामा सोृ समूहले आफ्नै गुटमा राखेका वरिष्ठ नेता झलनाथ खनाल र उपाध्यक्ष भीम रावल सहभागी भएका छैनन् ।
एमाओवादी कार्यकर्ताले भने- प्रचण्डभन्दा महेन्द्र बुद्धिमानी !
६ प्रदेशले एमाओवादीमा हल्लीखल्ली मच्चायो
पञ्चायतकालीन पाँच विकास क्षेत्रकै स्वरुपमा ६ वटा संघीय प्रदेश बनाउन चार दलका नेतावीच सहमति हुनासाथ एमाओवादी कार्यकर्तामा ठूलो तरंग उत्पन्न भएको छ । ..... चार दलको सहमतिपछि एमाओवादीका केन्द्रीय सदस्य रामरिझन यादवले राति नै धनुषाबाट अनलाइनखबरमा टेलिफोन गरेर भने,

‘मधेसको ठूलो अपमान भयो, म यो सहमति मान्दिँन, पार्टीले कारवाही गर्छ भने गरोस् ।’

...... स्तै पूर्वजनमुक्ति सेनाका घाइते एवं एमाओवादी मोरङका कोषाध्यक्ष राम कार्कीले ६ प्रदेशको नक्सा हेरिसकेपछि सामाजिक सञ्जालमा लेखे-

‘संघीय नेपालको सीमांकन होइन, द्वन्द्वको रेखांकन कोरिएको हो नेपालको ।’

..... प्रचण्ड डराउनुभएको हो कि लोभमा फस्नुभएको .... देशले निकास पाउने तर जनताले मुक्ति नपाउने,

आन्दोलनमा जितेका तर सम्झौतामा हारेका छन् जनताले ।

......... संविधान जारी गर्ने नाममा हिजो सिंहझैं गर्जने नेता आज भिजेको बिरालोजस्तो भएर साक्षी किनारामा बसेको पनि यिनै आँखाले हेर्नुपर्‍यो । .....

१० वर्षको जनयुद्ध ५ विकास क्षेत्रलाई नाम फेरेर राज्य भन्नमात्र थियो ?

वा जनतालाई अधिकार सम्पन्न गर्न थियो ? ....... जनताको मागअनुसार संविधान नहुने भएपछि किन आत्मसमर्पण गर्नु ? किन सम्झौता गर्नु ? संविधान माओवादीलाई मात्रै चाहिएको हो ? देश असफल हुँदा माओवादीमात्रै असफल हुने हो र ?

बरु जे गछौ गर, एमाले कांग्रेस तिम्रो दुई तिहाइले जारी गर, सदन रोक्दैनौं, सदन तिम्रो सडक हाम्रो भनेर सडकमा आए हुँदैन र ?

जनताको माग अनुरुपको र भावना अनुरुप नभएको संविधानको साक्षी किनारा किन बस्नु ? ....... कमसेकम गणतन्त्रलाई संस्थागत गर्नु ठूलो उपलब्धी रहेको डा. भट्टराईको तर्क छ । ........ ‘प्रचण्डले घुँडा टेकेको भन्ने आरोप प्रतिक्रियावादी विचार हो, संविधानसभाबाट संविधान बन्न नदिएर प्रतिक्रान्ति निम्त्याउने षड्यन्त्र हो ।’ ....... एमाओवादी कार्यकर्ताहरु, आदिवासी जनजाति एवं मधेसीहरुमा देखिएको असन्तुष्टिको कुनै अर्थ नरहेको किरातीले बताए । ‘यो भएन भन्दै असन्तुष्टि देखाउनुको अब कुनै अर्थ छैन,’ उनले भने-

‘संघीयताको सिद्धान्त स्थापित भएपछि अब यसले क्रमशः पूर्णता पाउँदै जानेछ, ६ प्रदेशलाई १८ प्रदेशमा पुर्‍याइन्छ ।’