Friday, September 19, 2014

स्कटलैंडको जनमत संग्रहले ब्रिटेनको राष्ट्रियतालाई बलियो बनायो

सीके राउतले नेपालमा मधेशकालागि चाहेको जनमत संग्रह भरखर ब्रिटेनमा स्कॉटलैंडमा भयो। स्कॉटलैंड ब्रिटेनमा नै बस्नुपर्छ भन्ने विचारको जित भयो। चुनाव अगाडि चुनाव पछि आकाश खसेन।

नेपालको संसदमा प्रतिनिधित्व भएको कुनै पनि पार्टीले मधेशलाई अलग देश बनाउने एजेंडा अगाडि नसारेकोले अनुमान गर्न सकिन्छ अहिले मधेशमा त्यस एजेंडाको पक्षमा भारि बहुमत छैन।

पहिलो कुरा त सीके राउतको तुरुन्त रिहाई हो। त्यसपछि न्यायसंगत संघीयता हो। तराईको भुभाग मिच्न पाइयेन। झापा मोरंग लिम्बुवान राज्यलाई दिन भएन, कन्चनपुर कैलाली शेर बहादुरलाई  दाईंजोमा दिए जस्तो दिन भएन। चितवनलाई कुनै पहाड़ी राज्यमा गाभ्न पाइयेन। तराईमा जति जनसंख्या छ तराईले त्यस अनुसारको समानुपातिक संख्यामा संसदीय सीट पाउनुपर्यो। यी कुरालाई आदर गरिन्छ भने तराईमा एक राज्यको सट्टा दुई राज्य, अथवा दुई राज्यको सट्टा पाँच राज्य हुन्छ भने खासै फरक पर्दैन।



यो पाँच राज्यमा काँग्रेस र एमाले राजी हुन्छन् भने म भन्छु तराईको संघीयताको विवाद सक्कियो, अब तपाईंहरु यो विवाद पहाड़मा लानुस। त्यहाँ पनि पाँच राज्य बनाउनुस् र समयमा संविधान ल्याउनुस्। तराईमा यसरी पाँच राज्य बनाउने हो भने त्यसपछि जिल्लाहरुको सीमाना गायब पारे हुन्छ। चाहिँदैन त्यसपछि जिल्लाहरु। केन्द्रमा सरकार हुन्छ। राज्यमा सरकार हुन्छ। अनि स्थानीय सरकार। झगड़ा थियो भने सकियो।

यदि नेपालमा १० राज्य हुन्छ भने चाहेको खण्डमा त्यो कुनै पनि राज्यले अलग देश बन्न पाउने अधिकार हुनुपर्छ। त्यो राज्यको संसदले बहुमतको आधारमा राज्यमा जनमत संग्रह गर्न पाउने हुनुपर्छ। त्यो जनमत संग्रह् मार्फ़त बहुमतको आधारमा अलग देश खड़ा हुन सक्छ।

भनेपछि सीके राउतले नया पार्टी खोल्नुपर्ने भो। त्यो पार्टीले तराईका ५ राज्यमा बहुमत ल्याउनु पर्ने भो। बहुमत ल्याई सकेपछि बहुमतको आधारमा पाँचै राज्यमा जनमत संग्रह हुनुपर्ने भो। त्यो पाँचै जनमत संग्रह्मा विजय हासिल गरेपछि ५ देश बन्ने भो। त्यसपछि ती ५ देशले आफु आफुमा त्यस्तै लोकतान्त्रिक किसिमले एकीकरण गर्नुपर्ने भो।

यस रोडमैपमा कोही जेल जाँदैन। सबै जनताकोमा जान्छन्, वोट माग्न।

राजाको अपमान, देशको अपमान

Wednesday, September 17, 2014

Of People And Bureaucrats: Right Sizing The Government

English: mounted Tourist-Police officers in Pe...
English: mounted Tourist-Police officers in Petra, (Jordan) (Photo credit: Wikipedia)
I don't have concrete, official numbers, I am just guessing, but I doubt I am too off the mark.

There are 100,000 bureaucrats in Nepal. There are 100,000 police officers in Nepal. There are 100,000 soldiers in Nepal. It is a country of 30 million people.

If 20% of the 30 million are Bahun-Chhetri, and they hold most of those government positions, then 20% of 30 million is 6 million Bahun-Chhetris. Even if they are 90% of the government employees, only 270,000 of the 6 million Bahun-Chhetris are on government payroll.

Neither the Bahun-Chhetris nor the non-Bahun-Chhetris (the Dalits, Madhesis, Janajatis) should think right sizing the government is about depriving Bahun-Chhetris of their livelihood.

We don't need 100,000 soldiers. 10,000 would be more than enough. 100,000 police officers are too many. In a federal Nepal, policing will be a function of the state governments. You can't divide the existing police force into small parts and hand them over to the states. I think it is safe to say that at least half of the police officers will have to let go. So you end up with 50,000 police officers. 20,000 might stay as part of the federal police. 30,000 might go to the states. The states are going to want to grow their own native police forces. States in the Terai are going to have primarily Madhesi police forces. That is what federalism means.

100,000 bureaucrats. Half could be let go easily. You have to eliminate a few ministries. You have to streamline others, make them lean.

So you start out with 100,000 soldiers, 100,000 police officers, and 100,000 bureaucrats. And you end up with 10,000 soldiers, 50,000 police officers, and 50,000 bureaucrats. What does that do?

That creates room for the hiring of 70,000 new teachers and health care workers. That creates room for the creation of state level police forces. That creates room for the creation of some state level ministries.

But even after all that, you should end up with less people on state payroll than now. Why? Because federalism is a more efficient form of government. Less is more.

Where do the downsized people go? They go into the private sector.