प्रवासी नेपाली भनेका देश को माया नलागेर, परिवार को माया नलागेर, चटक्क माया मारेर विदेश हुइंकिएका मानिस हरु होइनन। प्रवासी नेपाली भनेका आफ्नो देश का चोर निकम्मा नेता हरु ले देश बाट धपाएका मानिस हरु हुन। प्रवासी नेपाली भनेका आफ्नै देश बाट पलायन हुनु परेका शरणार्थी (refugee) हरु हुन।
चीन ले सन १९९० बाट सन २०१० सम्म १०% को दर ले आर्थिक वृद्धि गर्यो। अब त १०% गर्न गारहो छ। ६% गर्न पायो भने मक्ख पर्छ। अमेरिका ले ३% गर्न पायो भन्ने दंग पर्छ। बेलायत ले १% गर्यो भने वाह वाह गर्छ। तर नेपाल र बिहार ले चाहयो भने २०% गर्न सक्छ। कम प्रति व्यक्ति आय भएको देश लाई द्रुत गतिको विकास गर्ने मौका रहेको हुन्छ। तर त्यस का लागि सुशासन चाहिन्छ। सही नीति चाहिन्छ। उद्यम गर्ने सही वातावरण हुनुपर्छ।
अमेरिका को शुरुवाती दौर मा नेता हरु साल को दुई महिना नेता काम गर्थे बाँकी समय खेतीपाती। मेयर बालेन शाह ले शनिवार आइतवार आफ्नो रैप करियर कायम राखेको राम्रो कुरा हो। मेरो आम्दानी को स्रोत मेरो संगीत, मेयर बनेर गर्ने काम त सेवा हो भन्न पाइयो।
पुँजी को कमी होइन। पुँजी त विश्व बाजार मा असीमित नै छ। प्रविधि भन्ने हो भने बैंगलोर ले दुनिया हल्लाएको छ। बालेन शाह को दोस्रो गृहनगर बैंगलोर हो। काठमाण्डु पछि।
नेपाल जस्तो गरीब देश मा जब सुशासन कायम गरिन्छ, देश द्रुत गतिको विकास को बाटो हिँड्छ। अनि त बढ़ी पैसा कमाउन का लागि नै नेपाली हरु बेलायत, अमेरिका, ऑस्ट्रेलिया, युरोप, खाड़ी देश, मलेशिया, जापान छोड़ेर नेपाल आइपुग्छन। सन २००८ को उथलपुथल जब भयो अमेरिका मा थुप्रै भारतीय भारत र चिनिया चीन फर्के। अमेरिका मा भन्दा बढ़ी कमाइ त्यही हुने देखेर।
सर्विस सेक्टर का थुप्रै काम छन जुन जहाँ सुकै बाट गर्न सकिन्छ। जस्तो कि काठमाण्डु बसेर दुनिया भरि ट्युसन पढाउन सकिन्छ। वीसा लगाउनै परेन। इंटरनेट भए पुग्यो। काठमाण्डु बसी बसी दुनिया भरि गएर योग र मेडिटेशन सिकाउन सकिन्छ।
एउटा खुट्टा अमेरिका अर्को खुट्टा नेपाल मा राखेर थुप्रै कंपनी हरु सञ्चालन गर्न सकिन्छ।
सुशासन ले समृद्धि दिने हो। सुसाशन इमान को कुरा हो। सुशासन क्षमता र सीप को कुरा हो।
प्रवासी नेपाली समुदाय मा टेक स्टार्टअप (tech startup) को प्रयास अनिवार्य छ जस्तो लाग्छ मलाई। ठोस काम गर्न सकिन्छ। यो इंटरनेट र विश्व्यापीकरण (globalization) को जमाना मा ब्रेन ड्रेन (brain drain) भन्ने हुँदैन। बरु विश्व स्तरमा चलायमान भएर झनै बढ़ी गर्न सकिन्छ, गर्ने इच्छा र दक्षता छ भने। मुनाफा कमाउने ध्येय ले नै ठुलो सेवा गर्न सकिन्छ।
बिहार नेपाल भन्दा एक दुई कदम अगाडि छ। नेपालमा नीतिश कुमार कोही आइपुगेकै छैन। त्यस अर्थमा र छिमेकमा भएको नाता ले पनि बिहार ले नेपाल लाई धेरै सिकाउन सक्छ।
हुन त अहिले भारत मा यो टेक स्टार्टअप (tech startup) संस्कृति निकै फस्टायर आएको छ। अमेरिका मा मात्र कंपनी हरु खुलने त पहिला पनि थिएन। अहिले त त्यहाँ कंपनी खुलने संख्या निकै बढेको छ। मलाई लाग्छ ५-१० वर्ष भित्रमा केही अलीबाबा साइज का कंपनी आउँछन् त्यहाँ बाट।
Basic communication र professionalism भने चाहिन्छ। पोलियो को खोप जस्तै कंपनी जुन दर्ता गरिन्छ त्यो पनि एउटा आविष्कार गरिएको कुरा हो। त्यसको आफ्नो दस्तुर हुन्छ। न्यु यॉर्क को नेपाली समुदाय मा देखिन्छ, आफ्नो काम मा मान्छे समय मा पुग्छ तर समुदाय को कार्यक्रम मा नेपालमा जस्तै ढिलासुस्ती हुन्छ। नेपालमा राजनीतिक पार्टी चलाए जस्तो गरी अथवा NRN संगठन चलाये जसरी एउटा टेक स्टार्टअप चलाउन सकिन्न। एउटा टेक कंपनी को गति र शैली फरक हुन्छ। कंपनी को कुरा सबै प्राइवेट रहने हुन्छ। राजनीति र धर्म ढोका बाहिर राखेर बिजनेस गर्ने कोठामा छिर्नु भनिन्छ। पुरानो नियम हो तर सुनौलो हो।
१९९० मा भारत र चीन उही उही ठाउँ थियो प्रति व्यक्ति आय का हिसाबले। चीनले १०% ग्रोथ रेट को आधारमा भारत लाई २० वर्ष मा उछिन्यो। तर अमेरिका जस्तो mature economy लाई ५% पुग्न पनि असंभव जस्तै हो। चीन ले १९९० मा शुरू गर्दा उसले catch up गर्नुपर्ने थुप्रै थियो। नया नया आविष्कार गरिरहनु परेन।
नेपाली बिलियनयर विनोद चौधरी खोजी खोजी गरीब देश जाने कारण त्यही हो। ग्रोथ को संभावना बढ़ी हुन्छ। त्यस्तै प्रवासी नेपाली समुदाय मा next Instagram को प्रयास गर्नु हुन्न भन्ने होइन तर नेपाल बिहार जस्तो मार्केट मा ecommerce र digital money जस्ता कुरामा ठुलो संभावना छ। अरु ठाउँ मा सफलता पुर्वक गरि सकिएको तर नेपालमा गर्न बाँकी रहेको।
अमेज़न ले अमेरिका मा ecommerce गर्यो। देश भरि गोदाम हरु बनायो। अलीबाबा ले चीन मा ecommerce नै गरेको हो। तर उसले एउटा पनि गोदाम बनाएन। नेपाल जस्तो ठाउँ मा जहाँ चीन मा जस्तो संरचना पूर्वाधार छैन ecommerce गर्दा अलीबाबा भन्दा पनि फरक किसिमले गर्नु पर्ने हुन्छ। तर गर्न नसकिने होइन। ठुलो संभावना छ।
केन्या मा M-Pesa छ, टेक्स्ट मैसेज पठाये जस्तो गरी पैसा पठाउने। नेपाल र बिहार का लागि बड़ो उपयुक्त।
Ecommerce र Digital Finance -- यी दुई को ठुलो स्कोप छ। बैंक को भवन हुनु पर्छ भन्ने छैन। लोन लिन लाई जग्गा हुनुपर्छ भन्ने छैन। Ecommerce मा सहभागी हुन पसले सँग कंप्यूटर हुनुपर्छ भन्ने छैन। २५% देश बाहिर बसेको नेपाल जस्तो परिवेश मा त मनी ट्रांसफर को फील्ड मैं पनि धेरै गर्न सकिन्छ। त्यहाँ bitcoin technology बड़ा promising छ।
डिजिटल टेक्नोलॉजी को प्रयोग गरेर सरकार ले शिक्षा र स्वास्थ्य को क्षेत्र मा चाँडै र सस्तो किसिमले धेरै राम्रो काम गर्न सक्छ।
प्रवासी नेपाली हरुले नया नया टेक स्टार्टअप (tech startup) मा इन्वेस्ट गरेको राम्रो। प्राय सबैले गर्न सक्छन। कुनै टेक स्टार्टअप (tech startup) ले बढ़ी मा ७० वटा इन्वेस्टर लिन पाउने नियम छ। तर १०० जनाले एक एक हजार एउटा कंपनी मा इन्वेस्ट गर्ने अनि त्यो एउटा कंपनी ले टेक स्टार्टअप (tech startup) मा इन्वेस्ट गर्दा त्यो एउटा इन्वेस्टर जस्तो गनियो।
आफ्नो पहिलो राउंड समुदाय मा उठाएर दोस्रो राउंड मा प्रोफेशनल इन्वेस्टर हरु सम्म जान सकिन्छ।
आंट चाहिँ गर्नु पर्छ। No risk no gain. एउटा इंटरप्रेन्योर को नंबर एक क्वालिटी नै त्यही हो जस्तो लाग्छ: रिस्क लिन सक्ने। दिमाग र मेहनत गर्न सक्ने भन्दा पनि।
प्रवासी नेपाली ले मतदान गर्न पाउनु पर्छ। तीन करोड़ नेपाली नेपाल मा छ। एक करोड़ नेपाल बाहिर छ। नेपालको २५% अर्थतंत्र अहिले remittance economy हो। ती एक करोड़ नेपाली को मताधिकार खोस्ने काम सही होइन। ऑनलाइन वोटिंग को व्यवस्था गरेर ती नेपाली लाई नेपाल को प्रत्येक तहको चुनाव मा मतदान गर्ने व्यवस्था हुनुपर्छ।
भारत मा रहेका नेपाली को सक्रियता बढे पछि नेपाल को राजनीति मा भारत देश र हिन्दी भाषा को अंध विरोध विस्तारै कम कम हुँदै पनि जान्छ। अनि विकास को मुद्दा सर्वोपरि भएर जान्छ अनि विकास हुन्छ र देश मा रोजगारी सिर्जना हुने बाटा हरु खुल्छन्।
कार्यक्रमका विशेष अतिथि एमाओवादी केन्द्रीय सचिव वर्षमान पुन (अनन्त)ले चार दलका नेताहरूले सहमति गरेको २३ गते राति आदिवासी जनजातिहरुले कालो दिनको रूपमा सम्झिनुपर्ने बताए । पूर्व अर्थमन्त्री समेत रहेका पुनले नयाँ संविधानको लागि भनेर ल्याएको मस्यौदाले आदिवासाीको आत्मसम्मान गर्न नसकेको बताउँदै २३ गते राति गरेको ६ प्रदेशको सहमतिको कुनै सैद्धान्तिक जग नरहेको बताए । .....
खसी काटेर वितरण गर्दा समेत केही नियम र सिद्धान्त हुने तर्क प्रस्तुत गर्दै सिङ्गो देशलाई कांग्रेस, एमाले र एमाओवादीका नेताहरूले कुनै सिद्धान्तविना आफ्नो निजी स्वार्थलाई आधार बनाएर ६ प्रदेशको प्रस्ताव ल्याएको बताए । नेपालमा उत्पीडित जातिको अधिकारलाई स्थापित गर्ने, धर्मनिरपेक्ष राज्य निर्माण गर्ने र जातीय आधारमा संघीय नेपाल स्थापित गर्ने उद्देश्यले जनयुद्ध भएको तर्क प्रस्तुत गर्दै नेता पुनले नेता प्रचण्ड र बाबुरामको नामै लिएर नेताहरूको कारण आफूलाई एमाओवादीको नेता हो भन्नसम्म लाज हुने अवस्थामा पुर्याएको बताए ।
...... पुनले आधिकार मागेर नपाइने, लडेरै लिनुपर्ने मान्यता स्थापित भएको तर्क प्रस्तुत गर्दै सभासद समेत रहेका महासंघका अध्यक्ष र महासचिवलाई लक्षित गर्दै भने, ‘तपाईंहरू भरै गएर नेताहरूलाई हामीले त यसो पो गर्यौं, अलिकति बढाइदिनुपर्यो नभन्नुहोला ।’ .... पुनले भने, ‘आफ्नो पार्टी त जनयुद्ध लडेर आएको पार्टी, नेताहरूलाई भन्दा मान्छन् होला भनेर धेरै पटक कम्तीमा बहुपहिचानमा अडान राख्नुस् भनियो तर सुनेनन् ।’ उनले थपे ‘म आफ्नै पार्टीका नेताहरुबाट भुक्तभोगी भएँ, अब मागेर र भनेर अधिकार नपाइने रहेछ ।’ ...... पुनले प्रचण्ड, बाबुराम हिजोको नेतृत्व नभएर शासकको रुपमा रुपान्तरण भएको आरोप लगाए । उत्पीडित जातिहरुको अधिकार नसमेटिएको संघीय राज्य आफूहरुलाई मान्य नहुने तर्क गर्दै जनजाति नेताहरुलाई खुट्टा नकमाइ कडा संघर्षमा उत्रिन आह्वान समेत गरे । .......... नेपाली कांग्रेसका नेता तथा पूर्व सभासद इन्द्रबहादुर गुरुङले कांग्रेस, एमाले र एमाओवादीका नेताहरु जातीय तथा धार्मिक युद्ध गराउने पक्षमा देखिएको आरोप लगाउँदै युद्ध चाहे आफूहरु पनि तयार रहेको बताए । ........
गुरुङले कांग्रेस सभापति सुशील कोइरालाले आफूलाई बोलाएर ‘जातीय पहिचानको राज्य’ हुँदै हुँदैन भनेपछि आफूले पनि ‘ब्राह्मणवादी एकल जातीय राज्य मान्न तयार नहुने’ बताएको प्रशंग उल्लेख गरे ।
....... परम्परागत एकल जातीय राज्य स्वीकार नगर्ने ..... आवश्यक परे आदिवासी जनजातिहरु गाउँगाउँबाट सहर आउने .... विश्व शान्तिको दूत बुद्धको फोटो टाँसेर हिन्दू राज्यको प्रचार गर्ने तामाङहरुको खोजी भइरहेको तामाङले बताए । ...... कार्यक्रममा किरात राई, लिम्बू, सुनुवार, थारु, गुरुङ, तामाङ लगायतका सांस्कृतिक झा“की प्रस्तुत भएको थियो । भृकुटीमण्डपदेखि निस्केको र्यालीमा सहभागीहरुले ‘६ प्रदेशको सहमति धोका हो, पहिचानसहितको संघीय राज्य स्थापना गरौं, धर्मनिरपेक्षता कायम गरौं, हिन्दू राज्य मान्दैनौं, पहिचान विरोधी होसियार’ लगायतका नारा लगाएका थिए ।
अखण्ड सुदूरपश्चिमको नाममा थारु समुदायलाई फेरि पनि कमैया, दास बनाइराख्ने र उनीहरुलाई स्रोतसाधनबाट वञ्चित गर्न सरकारले षड्यन्त्रमूलक ढंगले देशको सीमांकन गरेको ..... हालको सीमांकन नेपालको अन्तरिम संविधान २०६३, ऐतिहासिक जनान्दोलन, जनयुद्ध, मधेश जनविद्रोह र आदिवासी जनजाति आन्दोलनको प्रतिकूल हुनुका साथै समानुपातिक समावेशिता, पहिचान र प्रादेशिक स्वायत्ततासहितको संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक नेपालको मूलमर्म र भावना विपरीत रहेको
अगस्ट ९, लन्डन । आदिवासी जनजाति राष्ट्रिय आन्दोलन नेपालका प्रवक्ता डा. ओम गुरुङले ४ दलको बीचमा भएको नामांकनविनाको ६ प्रदेश कुनै पनि हालतमा स्वीकार गर्न नसकिने बताएका छन् ।
कार्यक्रम विहान १० बजेबाट सुरु भई बेलुकी १० बजेसम्म सञ्चालन भएको थियो ।
तीन करोड़ नेपाली नेपालमा, एक करोड़ बाहिर रहेको अवस्था छ। बाहिर रहेका एक करोड़ का लागि ऑनलाइन वोटिंग को व्यवस्था हुनुपर्छ। प्रवासी नेपाली को परिभाषामा भारतमा बस्ने नेपाली पनि पर्छ। सबैभन्दा खाँटी प्रवासी नेपाली नै भारतमा बसेका हरु हुन।
दुनिया को नंबर एक कंगाल देश, भ्रष्ट निकम्मा नेता हरुले कंगाली कायम राखेको देश। मान्छे विदेश जानु स्वाभाविक हो। परिवार हेर्नु परेन? तर देश भित्र को स्थितिमा पनि सुधार ल्याउने, देश भित्र पनि अवसर हरु सिर्जना गर्दै जाने सबैभन्दा सस्तो, सबैभन्दा राम्रो, सबैभन्दा effective तरिका प्रवासी नेपाली लाई नेपाल सँग सकेसम्म जीवन्त/ज्वलंत सम्बन्ध कायम राख्नु हो। तर अहिलेसम्म उल्टो भएको छ। राणा हरुको त्यस्तै सोंच हुने गर्थ्यो। मान्छे टाठाबाठा भए सत्ता ताक्छन् भन्ने डर हुन्थ्यो राणा हरुलाई। अहिले को नेपाल को शासक वर्ग लाई ठ्याक्कै त्यही डर छ। प्रवासी नेपाली ले फर्केर आएर देशमा शासन गर्छन भन्ने डर छ। Remittance चाहिं पठाउ, तर बढ़ी सरोकार न लेउ, देश हामी चलाउँछौं भन्ने छ।
सुझाव संकलन कार्यक्रममा सर्वसाधारणलाई विस्थापित गर्दै पार्टीकै नेता तथा कार्यकर्ताका दवदवा देखियो । जसले सर्वसाधारणले सहज रुपमा मौखिक रुपमा सुझाव दिन सकेनन् । ..... कैलालीका सबै निर्वाचन क्षेत्रमा सोमबार भएको सुझाव संकलन कार्यक्रममा ती दलका कार्यकर्ताको बाक्लो सहभागी थियो । सम्बन्धित क्षेत्रका सांसदसमेत उपस्थित कार्यक्रममा सर्वसाधारणको कमै सहभागिता देखिन्थ्यो । ....... कांग्रेसका जिल्ला नेता नारायण दत्त भट्टले सर्वसाधारणले कमै बुझ्ने बहुलवाद राख्नुपर्ने तर्क गरे । ‘नया संबिधानमा बहुलवाद प्रस्तावनामै आउनु पर्छ’ उनले थपे, ‘सुदूरपश्चिमलाई अखण्ड नै राख्नुपर्छ, त्यसले समृद्धि ल्याउछ ।’ ...... एमाले नेता चन्दले हिमाल, पहाड, तराइ जोडेर संघीय प्रदेश बनाउनु पर्ने पार्टीकै लाइन बोले । ‘उत्तरबाट दक्षिणतिर मिलेको संघीयता हुनुपर्छ‘ उनको भनाइ थियो । एमाओवादीका धामीले पहिचानका आधारमा संघीयता हुनुपर्ने भन्दै कैलालीको केही भाग थारुवानमा हुनुपर्ने तर्क गरे । राप्रपा नेपालका स्थानीय नेता हरि श्रेष्ठले पार्टीका लाइन अनुसार ‘हिन्दू राष्ट्र हुनुपर्ने’ उल्लेख गरे । ......
संविधानको मस्यौदामा असन्तुष्ट संघीय फोरम नेपालका केन्द्रीय सदस्य होरीलाल चौधरी चार दलको ब्यवहारप्रति अन्तुष्टि जनाउदै थिए । ‘यो चार दलको कार्यक्रम जस्तो छ, के सुझाव दिनु ?’ हातमा संविधानको मस्यौदा लिएका उनी भन्दै थिए, ‘चार दलका नेताको मिलेमतोमा मस्यौदा आएको छ । सर्वसाधारणको सुझाव नाम मात्र हो ।’ उनले अखण्ड सुदूरपश्चिमको नाममा थारु समुदायलाई बेवास्ता गरे अर्को द्धन्द्ध हुने बताए ।
....... ‘प्रत्यक्ष निर्वाचनमा महिलालाई धेरैभन्दा धेरै स्थान दिनुपर्छ’ उनले फारममा लेखिन् । ..... कैलालीको अत्तरियामा सुझाब दिन पुगेका एमाओवादी नेता लेखराज भट्ट भाषण गरेर फर्किए । उनलाई सुझाव दिन निम्त्याइए पनि डोटीराज्यको इतिहासबारे बहस गरे मात्र टुंगोमा पुगिने तर्क राखे । उनले सुदूर पश्चिम अझै पनि पीडामा परेकाले हुम्लासहित १० जिल्लाले सदूरपश्चिम समेट्ने प्रदेश हुनुपर्ने तर्क गरे । ..... टीकापुरमा भएको छलफलमा अखण्ड सुदुर पश्चिम र थरुहट प्रदेश कायम गर्नुपर्नेमा दुबै पक्षका अगुवाले आ–आफ्नो तर्क गरे । सहभागीमध्ये अधिकांश थारु समुदायले सुदुर पश्चिमका ९ जिल्लामध्ये कैलाली कन्चनपुरलाई छुट्याउनु पर्ने सुझाव दिएका छन् भने पहाडी समुदायको सुदुर पश्चिम प्रदेश कायम गरिनुपर्ने सुझाव छ । कैलाली १ का दुर्गौली, पथरैया, मुनुवा, नारायणपुर र धनसिहपुर गाविसमा संकलित सुझावमा पनि यी दुइ मुद्धामा बढी सुझाव आएको गाविस सचिवहरुले बताए । ........ सहभागी महिलाले महिला हिसाविरुद्ध कडा सजाय हुनपर्ने, थारु आयोग बन्नुपर्ने, दलितले प्रत्येक प्रादेशिक राज्यमा दलित आयोगको शाखा हुनपर्ने लगायतका सुझाव दिएका थिए । ...... खेतीपातीको समय भएकाले सुझाव संकलनमा खास किसानवर्गको सहभागिता देखिएन ।
निवासको सिकुवामा राष्ट्रपतिका माइला दाइ स्व. रामनारायणका छोरा गणेश यादवले हामीसँग भने, ‘मस्यौदा बुझनाइ कठिन भऽ गेल।’ अर्थात्, ‘मस्यौदा बुझ्नै गाह्रो पर्यो।’ उनलाई मस्यौदाभित्रबाट ‘नैतिकताको प्रतिकूल’ को अर्थ सोध्दा भने, ‘नैतिकतासँग विचार मिल्दो।’ ...... राष्ट्रपति रामवरण यादवका जेठा दाइ रामअनुग्रह (दायाँ) र साइँला दाइ रामसुन्नर यादव आइतबार धनुषा सपही–९ स्थित पुख्र्यौली घरमा संविधानको मस्यौदा हेर्दै। मैथिलीभाषी उनीहरूले नेपालीमा लेखिएको मस्यौदा बुझ्नै सकेनन्। ..... २०६८ को जनगणनाअनुसार धनुषाको जनसंख्या ७ लाख ५४ हजार ७ सय ७७ को ४९.५६ प्रतिशत निरक्षर छन्। महिला निरक्षरको संख्या ५९.७८ प्रतिशत छ। कुल जनसंख्याको
झन्डै ९० प्रतिशत मैथिलीभाषी
छन्। तिनको अधिकांशले नेपाली भाषा बुझ्न र बोल्न सक्दैनन्। राष्ट्रपतिका दुई दाइलाई परेको समस्या त्यही हो। ..... ‘घरमै गुरु राखेर मैथिली र हिन्दी पढ्यौं,’ उनीहरूले भने, ‘नेपाली बोलेको चारना आठाना मात्रै बुझ्छौं। मस्यौदामा लेखेको कुरा त झन् कहाँबाट बुझ्नु?’ उनीहरूले मस्यौदा पल्टाए। मुस्किलले पढे। तर, कुनै भाग पनि राम्ररी बुझ्न नसकेको बताए। ‘मैथिलीमा भएको भए बुझ्थ्यौं होला कि,’ थपे। ....... समस्या उनीहरूलाई मात्र होइन, सिँगै मिथिला क्षेत्रलाई परेको छ। यहाँ बोलिचालीमा मातृभाषा प्रयोग गर्ने चलन छ। ..... ‘यो संविधानमा नागरिकले स्वामित्व र निजत्व ग्रहण गर्न पाउनुपर्छ। मेरो संविधान भन्न पाउनुपर्छ। निर्माणमा उनीहरूको सक्रिय सहभागिता चाहिन्छ,’ तमलोपाका समानुपतिक सभासद विजयकुमार सिंहले भने, ‘तर
बुझदै नबुझ्ने भाषामा माइकमा सुनाइदिने काम भइरहेको छ। यो एक प्रकारले पशुवत् व्यवहार हो।’
....... यहाँको मधेसी समुदायमा नागरिकतासम्बन्धी प्रावधान भेदभावपूर्ण छ भन्ने परेको छ। ...... ‘जसबाट प्रतिक्रिया लिन मस्यौदा ल्याइएको हो, तिनीहरूले यो बुझदा पनि बुझदैनन्,’ उनले भने, ‘अलिकति समय लगाएर भए पनि मिथिलाञ्चलवासीका लागि मैथिलीमा उल्था गरेर ल्याएको भए हुन्थ्यो। सबैले बुझ्थे, विचार राख्थे। सरकार वा संविधानसभाले नसक्ने भए दलहरूले नै भए पनि त्यसो गर्नुपथ्र्यो।’ ...... ‘संविधान नेपालीमै होस्/हुनुपर्छ,’ सबैको सार छ, ‘तर जनताबाट सुझाव लिने मस्यौदा जनताले बुझ्ने भाषामा हुनुपथ्र्यो। त्यस्तो नहुँदा यस क्षेत्रमा छलफल गर्नु व्यर्थ छ।’
भारतसहित प्रवासमा करिब ७० लाख नेपाली रहेको अनुमान छ ..... साउदी अरब, कतार, यूएई, कुवेत, बहराइन र ओमनमा करिब १३ लाख नेपाली कामदार छन् । ‘प्रवासी नेपालीलाई मताधिकार र विधायन (केन्द्र, प्रदेश र स्थानीय) मा प्रतिनिधित्वको व्यवस्था हुनुपर्छ,’ रोकाहाले कान्तिपुरलाई भने, ‘प्रवासीका हक अधिकार सुनिश्चित गर्न नीतिगत तहमै प्रतिनिधित्व जरुरी छ ।’ महिला, दलित, जनजातिको प्रतिनिधित्वको सुनिश्चितता गरेजस्तै प्रवासी नेपालीको प्रतिनिधित्व हुनुपर्ने सुझाव उनको छ । संविधानसभा सचिवालयले प्रवासबाट संविधानसभाको वेबसाइट, इमेल र दूतावासमार्फत सुझाव आइरहेको जनाएको छ । सचिवालय कर्मचारीका अनुसार वेबसाइटमा प्राप्त सुझावमध्ये ३५ प्रतिशत प्रवासबाट आएका छन् । ....... विदेशमा २९ दूतावास, २ स्थायी नियोग (जेनेभा र न्युयोर्क), ४ महावाणिज्य दूतावास (ल्हासा, हङकङ, कोलकाता र जेद्दाह), एक वाणिज्य दूतावास (न्युयोर्क ) र ६१ वटा स्थानमा स्वदेशी/विदेशी नागरिक सम्मिलित अवैतनिक महावाणिज्य तथा वाणिज्य दूतावास छन् । ..... प्रवासी नेपालीलाई समानुपातिक सिटमा १० प्रतिशत आरक्षण दिन, राष्ट्रिय सभामा ५ जना राख्नुपर्ने ..... सरकारले निर्धारण गरेको न्यूनतम मापदण्डभन्दा कम पारिश्रमिक र सुविधा पाउने गरी कुनै पनि क्षेत्रमा रोजगार सम्झौता हुन नपाउने व्यवस्था गर्नसमेत जोड दिएको छ ।
प्रहरीको लाठी प्रहारबाट ८ जना मधेसी कार्यकर्ता घाइते भएका छन । प्रहरीले लाठी चार्ज गरेपछि आक्रोशित भीडले भैरहवा भूमहि सडक अन्र्तगत धकधईमा रहेको प्रहरी बिटमा आगजनी गरेका छन ...... आगजनिपछि प्रहरीले घर–घरमा पसी स्थानीयलाई आन्दोलनकारी भन्दै लाठी हानेको थियो । धकधईको अवस्था अहिले तनावग्रस्त रहेको छ ।
इन्दिरा गान्धीले सन् १९७७ मा चुनाव हारेपछि नेपालका राजा वीरेन्द्रले राजीव गान्धी र उनको परिवारलाई नेपालमा राजनीतिक शरण दिने प्रस्ताव गरेको ....... राजा वीरेन्द्रले आफूलाई गान्धी परिवारको सुरक्षाको विषयमा चासो राखेको कुरा इन्दिरा गान्धीले नै भारतीय गुप्तर एजेन्सी रअका फाउन्डर एनआर काओलाई भनेको कुरा यादवले उल्लेख गरेका छन् । तर काओले नै मोराजीसँग कुराकानी गरेर सुरक्षाको ब्यवस्था मिलाएपछि नेपालमा शरण लिनु नपरेको ....... रअका फाउन्डर एनआर काओेले नै नेपालको तराइलाई भारतमा मिलाउने योजना बनाएको पनि भारतको बाहृय सुरक्षा मामिला हेर्दै आएका गुप्तचर संस्था रअका पूर्वअधिकारी आरके यादवले आफ्नो पुस्तक मिशन रअमा उल्लेख गरेका छन् । ....... उनका अनुसार सन् १९७५ मे मा सिक्किमको विलय गराइसकेपछि जुनमा इन्दिरा गान्धीले संकटकाल लगाइन् । त्यसपछि हिन्दुस्तानको राजनीति नै अर्कोतिर मोडियो । काओले आफूसँग भनेको कुरा यादवले यसरी उल्लेख गरेका छन्-‘सिकिक्म विलयपछि नेपालको तराइ मर्जर प्लान बनाएँ । तर, त्यसबारे कसैलाई पनि सेयर गरिनँ । जुन १९७५ मा लागेको संकटकाल २० महिनासम्म रह्यो । त्यसपछि हिन्दुस्तानमा आन्तरिक समस्या यति धेरै बढ्यो कि नेपाल लगायत अन्य मुलुकका बारेमा हामीले बनाएको जेजति प्लान थिए, ती कुनै पनि कार्यान्वनय हुन पाएनन् ।’
जनता दल यूनाईटेडका अध्यक्ष शरद यादवको नयाँ दिल्ली स्थित सेभेन तुक्लक रोडमा रहेको निवासमा भेला भएका भारतका विपक्षी दलका नेताहरुसँग आफूले सबैभन्दा पहिलो गल्ती स्वर्गिय गिरिजाप्रसाद कोइरालालाई राष्ट्रपति नबनाएर सबैभन्दा ठूलो गल्ती गरेको र त्यसको पश्चाताप अहिलेसम्म पनि रहेको बताएका थिए । उनले भने–गिरिजाबाबुलाई राष्ट्रपति नबनाउनु मेरो राजनीतिक जीवनको सबैभन्दा ठूलो भुल हो । ...... त्यसैगरी प्रचण्डले त्यसपछि प्रधानसेनापति रुक्माङ्गद कटवाल प्रकरणमा आफूले भावावेसमा आएर राजिनामा दिनु अर्को गल्ती भएको औल्याएका थिए । भने तेस्रो गल्तीको रुपमा आफूहरु सक्षम हुँदा हुँदै पहिलो संविधानसभालाई ब्यवस्थापन गरेर संविधान दिन नसक्नु अर्को गल्ती भएको बताएका थिए । ...... प्रचण्डले अबको एक महिनाभित्र नेपालले संघीय लोकतान्त्रिक गणतान्त्रिक संविधान पाउने दावी गर्दै सकेसम्म मधेसलाई मिलाएर सीमाङकनसहितको संविधान जारी गर्न लागेको बताएका थिए । ....... उनले आफू सुरु भएको संविधान जारी गर्ने प्रक्रियाबाट ब्याक नहुने भन्दै आफू संविधान निर्माण प्रक्रियामा भारतको साथ समर्थन लिन आएको स्पष्ट पारेका थिए । प्रचण्डले राहत र उद्दारमा भारतले खेलेको भूमिकाको प्रसंसा गर्दै शान्ति प्रक्रियामा पनि सम्झौता गरेको, संविधान जारी गर्न पनि सम्झौता गरेकोले अब अरुले के भन्छन वास्ता नगरी संविधान दिई छाड्ने प्रतिबद्धता ब्यक्त गरेका थिए ।
विरोधमा रहेका दलहरुलाई पनि समेट्न सरकार प्रतिवद्ध रहेको बताए । ..... मधेसी र मोहन बैद्य नेतृत्वको दलसँग छलफल भइरहेको र सबैको सुझाव समेटेर संविधान जारी गरिने उनले उल्लेख गरे । ..... विरोधी पार्टीहरुका मत सुझावका रुपमा आए संविधानमा समेट्न सकिने
प्रधानमन्त्री सुशील कोइरालाले संबिधान बनाउने बेला गरिने आन्दोलने जनआन्दोलनको उपलब्धी गुम्ने भन्दै सबैको भावना समेट्ने गरी संबिधान जारी हुने आश्वासन दिएका छ्न । बाँके क्षेत्र नम्बर ३ मा संबिधानको मस्यौदामाथि जनताको सुझाव संकलनका लागि आएका प्रधानमन्त्री कोइरालले नयाँ संबिधान जारी हुनबाट कसैले रोक्न नसक्ने दाबी गरे ।
केन्द्रले ५ प्रतिशत थ्रेसहोल्डको व्यवस्था गर्न, वडाअध्यक्षको चुनाव प्रत्यक्ष गर्न, राष्ट्राध्यक्षको सपथ राजनीतिक समारोहमा गर्ने व्यवस्था गर्न, १० वर्षसम्म संवैधानिक अदालतको व्यवस्था गर्न
सर्वप्रथम त सबै जनालाई तिहार को दिपावली को मंगलमय शुभकामना
डिल्ली भट्ट, अन्जन श्रेष्ठ र म परमेन्द्र भगत को तर्फ बाट
घर घरमा लक्ष्मीको वास होस्, आफ्नो घर देश छोडेर डलर को खेती गर्न निस्केका हामी सबैलाई आ आफ्नो लक्ष्य प्राप्त होस्
एक हप्ता अगाडी एका विहान हामी तीन जना डिल्ली भट्ट, अन्जन श्रेष्ठ र म अन्जनजीको गाडीमा चढेर शनिवार Rockaway Beach पुग्यौं, sunrise अथवा सुर्योदय हेर्नाले शक्ति प्राप्त हुन्छ भन्ने कुरा वेदमा भनिएको छ भनेर अन्जन जीले भन्नुभो। मलाई त हो जस्तो लाग्यो। मुड फ्रेश।
मेरो सांस्कृतिक पृष्ठभूमि मिथिला हो। मिथिलामा हिन्दुले पनि मुस्लिमले पनि छठ मनाउछन्। छठमा सुर्यास्त को र सुर्योदय को पुजा हुने हो। दिवाली को छैंठौं दिन छठ हो। सबैलाई छठको पनि शुभकामना।
यो दिवाली पार्टीको एउटा theme छ। त्यो theme हो नेपालमा आर्थिक क्रान्ति का लागि न्यु यर्क को नेपाली समुदाय को रोल, न्यु यर्क को नेपाली समुदायको आर्थिक क्रान्ति का लागि High Tech Entrepreneurship को रोल। त्यो High Tech Entrepreneurship मा न्यु यर्क नेपाली समुदाय का आम नेपालीले खेल्न सक्ने रोल।
नेपालमा आर्थिक क्रान्ति भनेको के? मेरो परिभाषामा नेपालमा आर्थिक क्रान्ति भनेको double digit growth rates year in year out for 30 years हो। यानि कि नेपालको अर्थतन्त्र वार्षिक १०% अथवा त्योभन्दा बढी का दरले वृद्धि हुनुपर्यो ३० वर्षकालागि। आगामी ३० वर्ष त्यति गर्न सक्ने प्रधान मन्त्री पास, नत्र भने फेल।
त्यसमा न्यु यर्क का नेपालीको मात्र होइन, सारा प्रवासी नेपालीको ठुलो र निर्णायक रोल छ। त्यो भनेको एक पटकको नेपाली, सधैंको नेपाली नै हो। राजनीतिक अधिकार बिनाको नागरिकता पनि नागरिकता हुन्छ कहीं! राजनीतिक अधिकार बिनाको नागरिकता त पन्चायती नागरिकता हो। प्रवासी नेपालीलाई पुर्ण नागरिकता नदिने हो भने नेपालको आर्थिक क्रान्ति disturb हुन्छ। द्वैध नागरिकता (dual citizenship) भनेको brain gain गर्ने सर्वोत्तम तरिका हो।
दुनियाको राजधानी न्यु यर्क। प्रवासमा न्यु यर्क को special स्थान छ। न्यु यर्क का नेपाली न तात्तिदा सम्म काठमानडुमा NRN movement लाई seriously लिइएन। तर न्यु यर्क का नेपाली ले आफुले आफुलाई नचिनेको अवस्था पनि छ। हनुमान नजागेको अवस्था छ। मस्को मा ३० जना नेपाली millionaire छन् भन्ने सुन्छु। न्यु यर्क मा त्यसो भए कमसेकम ५० जना नेपाली millionaire हुनुपर्ने। किन छैनन्? हामीले सोध्नुपर्ने प्रश्न हो यो।
High Tech Entrepreneurship को कुरा यस्तो छ। Receptionist को काम जहाँ पनि उस्तै उस्तै हो। तर Google मा स्थापना काल देखि काम गर्ने receptionist जब Google IPO भयो, त्यो receptionist रातारात millionaire भयो। सबै कम्पनी Google र Facebook होइनन। ती category A कम्पनी भए। तर category B कम्पनी पनि हुन्छन। बिलियन डलर सम्मको मार्केट value सम्म पुग्ने। Category C कम्पनी हुन्छन, 100 मिलियन मार्केट value सम्म पुग्ने। Category D कम्पनी हुन्छन, 10 मिलियन मार्केट value सम्म पुग्ने। Category E कम्पनी हुन्छन, एक मिलियन मार्केट value सम्म पुग्ने। मेरो tech team ले एउटा client कालागि बनाएको एउटा app December मा त्यो client ले मिलियन डलर मा बेच्यो।
मेरो team अहिले एउटा Augmented Reality Mobile Game मा काम गर्दैछ। यो हाम्रो अन्तरिक प्रोजेक्ट हो। आफैलाई गरेको, कुनै client का लागि होइन। We think we are in a strong position to end up a Category B company in a five year time frame. We are raising some seed money right now at a million dollar valuation. We are projecting 5,000 dollars invested in our company right now should become a million dollars in five years. But sometimes tech startups fail. Then what? I made it risk free for some of my friends who came in. I said, should the company fail, I will have 12 months to give your 5K back to you. But should it succeed, and your 5K does end up being a million dollars, I get 5% of that growth, I get 50K, you get 950K. Some of my friends took it.
यदि यो investment opportunity तपाईं लाई आकर्षक लाग्छ भने गफ गरौँ। मेरो सम्पर्क नम्बर हो 917 512 5445 र मेरो इमेल हो paramendra@gmail.com
Tech startup गर्न खोजेको म एक्लो होइन। अन्जनजीको पनि एउटा दुइटा idea छ। Tech startup गर्न चाहने अरु पनि कोही हुनुहुन्छ भने हामीले तपाईं का लागि सक्दो गर्छौं, सम्पर्क गर्नोस्।
यस सन्दर्भमा मैले डिल्ली जीलाई एउटा कहानी सुनाएँ। When Oracle bought PeopleSoft a few years back for a few billion, Larry Ellison paid his lawyers $100 million in legal fees.
न्यु यर्क जस्तो ठाउँमा millionaire बन्न नसक्नेले नेपालको आर्थिक क्रान्तिमा ठुलो योगदान पुर्याउन सक्छ जस्तो मलाई लाग्दैन। तर यहाँ सफल entrepreneur बन्न सक्नेले नेपालमा FDI (Foreign Direct Investment) लाने बाटाहरु खुल्छन।
फेरि पनि सबै जनालाई तिहार को दिपावली को छठ को मंगलमय शुभकामना
(To be delivered at the Dilli Bhatta Law Firm, 18 East 41st Street, Suite 1105, New York, NY 10017, October 23, 2014, Thursday evening)
दोहोरो नागरिकताको मान्यता के हो भने एक चोटि नेपाली नागरिक भएको मान्छे संसारमा जहाँ गए पनि, जुनसुकै देशको नागरिक भइसके पनि चाहेमा नेपालको आफ्नो नागरिकता कायम राख्न पाउने भन्ने मान्यता हो। यो brain drain को antidote हो। यसो गर्नाले फाइदा नेपाललाई छ। र नागरिकता भनेको एउटै किसिमको हुन्छ। आउन जान दिने तर राजनीतिक अधिकार नदिने, त्यसलाई नागरिकता होइन भिसा भनिन्छ। भिसा दिएको हो भने भिसा दिएको हो भन्ने, त्यसलाई नागरिकता न भन्ने। Lifelong visa भन्ने।
र त्यसरी दोहोरो नागरिकता पाएको मान्छे आफुले मात्र होइन, उसका सन्तानले पनि चाहेमा त्यो दोहोरो नागरिकता पाउने भन्ने हुन्छ।
तर आइन्स्टाइन वामदेवले यो कुरा बुझ्ने कुरा आउँदैन। अनि उसले NRN लाई राजनीतिक अधिकार बिनाको नागरिकता दिलाउने कुरा गर्छ। उसलाई लाग्छ सर्प पनि मर्ने लट्ठी पनि नभाँच्ने। किनभने उसकोलागि सीके राउत जस्तो कैंब्रिज यूनिवर्सिटीबाट PhD गरेको मान्छे त सर्प नै हो। झुक्किएर राजनीति गर्न आइदियो भने भएन आफ्नो पसल बन्द? परेन आपत?
Not long back, your average Indian did not have a phone number. Today most Indians have mobile phones. They did not go from no phone, to a landline to a mobile phone. They seem to have skipped the landline.
Nepal is writing a new constitution. And because it is writing a constitution in 2014, and not 1950 or 1777, this constitution should be cutting edge. It should be an attempt to build a better democracy than anywhere else. We might fail in that attempt. We might end up not creating something better than anywhere else. But we should try. One easy way is by not making obvious mistakes.
I talk of partyless democracy as a concept, because politicians in Nepal understand the concept. The current political class in Nepal fought against that concept for decades. They know in their bones what that is.
This new constitution should be designed in a way that the Nepali diaspora is not a loss to the country, because right now it is. Messing up the concept of dual citizenship is a very bad sign. And it is not too late to rectify.
The idea should be to rope in the entire Nepali diaspora. Most Nepalis in the diaspora are still Nepali citizens. There should be a provision to help them vote online in Nepal's national elections. Some Nepalis have become citizens of other countries. This is a tiny minority. Make it possible for them to have dual citizenship. Their Nepali citizenship should be a full citizenship. Why not? That is a brain gain idea. Nepal could use more brains, especially Nepali brains who might know a thing or two about Nepal, who might be emotionally attached to the country.
The right to self determination is a similar thing. That has to be an integral part of Nepal's federalism. That is not a tool for breaking up the country. I don't think so. That would strengthen the country. That would lead to power devolution to the state and local levels and make for a much more efficient government. That would be a good thing.
The entire debate on federalism has been about the map and the names of states. The real debate should be about power devolution. In the new Nepal how much power will the states have? How much power will the local governments have?
A good formula would be that one third of the central government budget should be handed directly to the state governments in proportion to their populations. And one third of a state's budget should be handed directly to the districts in a similar formula. And one third of the district budget should be handed over to towns and villages and cities in direct proportion to a village/town/city's population.
This formula would be simple, fair, and right. It would lead to meaningful power devolution.
Only steam leaves the pot. For a country like Nepal, some of the most educated, some of the most enterprising people have left the country over decades. But the love for country is intact, it is strong. And the homeland could benefit hugely from that crowd.
In this era of the Internet and globalization, the phrase "brain drain" is old fashioned, it is passe. I personally think the best I can do for Nepal is by planting one foot in NYC and another in Nepal.
And the dual citizenship concept is key. It has so far been thwarted by the sick people who form the current political class in Nepal. These people have a vested interest in keeping the country poor. These people are untouched by the daily arrivals of body bags from the Gulf states. This political class feels threatened by the Nepali diaspora. They dragged their feet on the dual citizenship issue for as long as they could, for close to a decade. And now they have offered a citizenship without political rights to the NRNs. It would be a grave mistake to accept it. I am less concerned about the NRNs. For me this arrangement would be the biggest hindrance to Nepal's rapid economic growth anyone could put in place.
Why would people who are supposed to lead Nepal to prosperity are so hellbent on getting in the way of the country's rapid economic growth? Obviously we have a democracy in name only in Nepal right now. The political leaders don't feel the need to act in the best interests of the people.
They will do what they will do. But it is shameful the most educated, the most accomplished Nepalis on the planet would be so eager to accept this deal. No deal would be better than this bad deal.
In the past, including the recent past, policymakers considered dual citizenship a problem. Leading politicians of previous centuries saw it as an abhorrence of the natural order, the equivalent of bigamy. Citizenship and political loyalty to the state were considered inseparable. Policymakers worried that dual citizens would not integrate into the country to which they had emigrated but rather would maintain exclusive loyalty to the country of original citizenship. And, in times of war in the 19th and early 20th centuries, they feared “foreign” interference by citizens belonging to the enemy......... Moreover, democratic legitimacy was at stake. Policymakers feared that dual citizenship would violate the principle “one person, one vote.” Also, diplomats were worried that they could not protect their citizens in the country whose citizenship the newly naturalized citizen also held........... Yet, over the last few decades, an astonishing change has taken place: an increasing number of policymakers regard dual citizenship not as a problem for integration, legitimacy, foreign policy, and diplomatic protection, but rather as a possibility that needs to be negotiated from various standpoints, ranging from simple pragmatic tolerance to active encouragement. Certainly, dual citizenship is not a completely new phenomenon, but we have witnessed its rapid spread only recently. More than half of all the states in the world, countries of immigration as well as emigration, now tolerate some form or element of dual citizenship.
२००५-०६ को लोकतान्त्रिक क्रान्ति र त्यसपछिको मधेसी क्रान्तिमा मैले फुल टाइम दिएको हुँ। उड़ाउनेले "पत्रकार" भनेर उड़ाईदिने गरेका पनि छन। तर मैले त्यति बेला पत्रकारिता गरेको होइन। मेरो काम नितान्त राजनीतिक थियो। पत्रकारिता भन्नु पुर्वाग्रह हो। तर मैले न कुनै संगठनको सदस्यता लिएँ, पद त लिने कुरै भएन। त्यसको कारण थियो। मैले डिजिटल tools प्रयोग गरेको थिएँ। रणभुमि नेपालमा थियो।
सीके राउतको रिहाईकालागि फेरि २० दिन जागियो। संघीयताको मुद्दामा बेइमानी हुने खतरा छ। तर मेरो दिल र दिमाग भविष्य तर्फ मुडिसक्यो। आर्थिक क्रान्तिको मुद्दा। २०-३० वर्ष चल्ने मुद्दा।
NRN को चुनाव भयो अमेरिकामा। पहिलो पटक NRN movement अमेरिका पसे जस्तो। अहिले मात्र होइन, १०-१५ वर्षपछि पनि NRN संगठनको कुनै पद मलाई खानु छैन। तर हालै भएको एउटा ठुलो निर्णय डिस्टर्ब गर्ने किसिमको छ। यसले नेपालको आर्थिक क्रांतिलाई डिस्टर्ब गर्छ।
NRN लाई दोस्रो दर्जाको नागरिक बनाउने तैयारी भइरहेकोछ। यो बड़ो चिन्ताको विषय हो। नेपाल पछाडि पर्नुको नम्बर एक कारण नै नेपालको राजनीती हो। राजनीतिक अधिकार बिनाको द्वैध नागरिकता NRN लाई दिन खोजेर नेपालका नेताहरुले पुच्छरले कुकुर हल्लाउने षडयन्त्र भैरहेको छ। बड़ो गलत निर्णय हुन लागेको छ। सावधान।
अमेरिकामा संगठन विस्तार नभएसम्म काठमाण्डुका नेताहरुले NRN अभियानलाई गम्भीरतापुरबक लिएन। तर अहिले जुन Mission Accomplished को प्रचारबाजी गरिँदैछ त्यो misleading छ। राजनीतिक अधिकार बिनाको नागरिकता भनेको के? NRN हरुलाई कमैया बनाएको हो? नागरिकता भनेको दुई किसिमको हुनै सक्दैन। NRN को dual citizenship को माग पुरा भएको छैन, ज्युँका त्यूँ कायमै छ।
Simon Dhungana is currently serving his two year term as president of the Association of the Nepalese in the Americas, the ANA. Most people know ANA for the annual convention it puts together the July 4 weekend. It just might be the largest Nepali organization in America.
Simon dai was a few years senior to me at high school. And so we have a personal friendship going back long years. These past few weeks we have been in conversation on the topic of how to best organize the Nepalis in the Americas. I will not talk about everything we have talked about, but I think it is okay to touch upon some topics that have been publicly talked also by others. And there are some topics I will bring up that I hope to bring up with Simon dai himself in some of our future talks.
I have great confidence in his management skills. I think you will see evidence of that at the convention in Boston. When the convention runs smoothly, it feels like it is so easy to put one together. Most people are not aware of the months of work that goes into putting together one.
Not only has he been doing a good job with all that the ANA has traditionally done, he has also been breaking new ground. Just a few days back the ANA opened up its offices in Kathmandu. There seems to be this telemedicine initiative that is in the works. He has put together an impressive national team.
Nepalis In America
There are 300 million people in America. There are perhaps 150,000 Nepalis in America. That is one small crowd. But we have our needs. Those needs have to be met. There is the need to bond. There is the need to serve the community. There is the need to give back to the country of origin.
My Personal Involvement
Showing up for a Nepali event in America as a Madhesi is like being a Madhesi in the Nepal Army, or being a Madhesi student at Budhanilkantha School. (The Word Madisey: Madisey Bhanne Shabda) Usually there are one or two in a room if that. You could argue Upendra Mahato, a Madhesi, served as the founding president of the NRNA - Non Resident Nepali Association - for years. Simon Dhungana himself succeeded a Madhesi - Naveen Dutta - as the ANA President. I myself was the only Nepali in America to have worked full time for Nepal's democracy movement a few years back. There were many, many part timers who did great work, but I was the only full timer. So it is not like I have been passive. But my involvement has been political and digital. My digital democracy organization Hamro Nepal has been my vehicle. Other than that I have not joined any organization. I am strong on Madhesi rights, and I am the person who introduced ANTA - Association of the Nepali Teraian in America - into New York City, but I never joined ANTA.
My organization Hamro Nepal is completely digital, but it is not a diaspora organization. It has members also in Nepal. It is a global organization. It has been a perfect vehicle for the political work I have done for Nepal so far, and will be for some more work I hope to do. It suits my needs. Yesterday I saw its Google Groups page had had almost 5,000 visitors in four days. That is not counting the people who access that mailing list entirely through email.
The digital nature of the organization also means I can stay camped in New York City. Like I said to Ratan Jha back in 2006, ANTA is social, cultural, I am political, I wish you all the best, but I can't join.
Nepalis In America, Madhesis In Nepal
When I think about Nepalis in America, I think about political issues like immigrant rights. But Nepalis are not exactly Beer Gorkhalis on that topic. They are largely missing in action. I find myself instead claiming my South Asian identity in New York City. I am half Indian anyway.
When we had dictatorship in Nepal, I worked full time for democracy. I did not work just for the Madhesi. Then I worked for the Madhesi movement. The lack of Pahadi moral support was noticeable. Equality has not yet been achieved for the Madhesi in Nepal, and I will continue my work, but for that work my digital ways are the best. It makes more sense to pick up the phone to talk to someone like Jay Prakash Gupta than to even hobnob with the few Madhesis in New York City who are better at having mastered the ways to happy being the Token Madhesi in the room than to being the Madhesi who questions why he - and it is almost always a he - is the only Madhesi in the room.
More importantly, I have moved on. Internet access is the voting right for this 21st century. And that is not a Nepal or Madhesh level thing. That is a Global South level thing. It is about the Blac identity, Blac as in Black, Latino, Asian Coalition. That is what my tech entrepreneurship is about. I might have to take a detour and work a job for about a year or so, and then relaunch my startup. (Union Square Ventures Job Opening: I Am Applying) I was done raising round one money and then most of my investors walked away last February reacting to the worst economy in 70 years.
Not Too Impressed
I have not been too impressed with the Pahadis in America. I was the only full timer Nepali for democracy in Nepal, but I was not asked to address even one democracy gathering in New York City of that time period. One event that was co-organized by my organization and I was to be the speaker, the Pahadi emcee managed to get my name off the list and tactfully introduced the final speaker and himself left the premises. The Madhesi movement in Nepal was met with outright hostility by some of the Pahadi democracy activists in New York. The anti-Madhesi prejudice is well and alive.
Most Nepalis working odd jobs in New York City have Indian bosses. There are some genuine workplace issues that have to be addressed. But we also lack the political consciousness to embrace the South Asian identity to empower ourselves.
Events
I go to Nepali events I go to. I go to Madhesi events I go to. I am friends with people I am friends with. But my digital organization (Hamro Nepal) is the only organization I see me involved with. I went to the ANA Convention in DC in 2002 because I was in DC that summer. I went to the ANA Convention in New Jersey in 2006 because it was nearby and I really wanted to meet Upendra Mahato in person, which I did. I might go to Boston for a day, if only because Simon dai and I have been in conversation. But my constant desire is to want to see 35 Madhesis in a room of 100 Nepalis, either in Nepal or in America. That will not be brought about by anything I might do in America. It will be done through political work in Nepal. Hello Nepal, America calling.
/GettyImages-1249813332-7dfdb71dee16453685db47753f7fac2a.jpg)
