राज्य लक्ष्मी गोलछा को सात करोड़ को खुलासा ले सरकार ढाल्नु पर्ने

नेपाल लोकतंत्र भएको भए।

शेखर गोल्छा, Public Space, Private Space, नेपाली नागरिकता र मधेसी पहिचान

मैले नेपाली हुन अरु के गरौं?

मेरो हजुरबुबा रामलाल गोल्छा– जसले यो देशमा पहिलो उद्योग खोलेर रोजगारी सिर्जना गर्दै औद्योगिक क्रान्तिको शुभारम्भ गर्नमात्र नभएर राणाकालीन नेपालमा प्रजातन्त्रको जग बसाल्न पनि त्यत्तिकै ठूलो योगदान गर्नुभएको थियो ...... मलाई सधैं नेपाली हुनुमा गर्व छ र रहिरहनेछ । ..... विदेश भ्रमणमा जाँदा हरियो पासपोर्ट देखेर हेयको दृष्टिले हेरिंदा मेरो पनि मन पोल्छ । गत मंगलबार साँझ राजधानीको एउटा रेस्टुरेन्टमा साथीहरूसँग भलाकुसारी गर्दैगर्दा भोगेको एउटा घटनाले भने अहिले मलाई भित्रभित्रै पोलिरहेको छ । त्यहाँ जब मैले अत्यन्तै सम्मान गर्ने एकजना वरिष्ठ व्यवसायी हामी बसेको टेबलतिर आइरहेको देखें, म उहाँको सम्मानमा आफू बसेको कुर्सीबाट उठेँ र स्वागत गरेँ । तत्पश्चात उहाँले केही दिनअघि नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघमार्फत हामीले गरेको मुम्बई (भारत) को उच्चस्तरीय व्यापारिक भ्रमणबारे कुरा गर्दै भन्नुभयो,

‘मैले त हाम्रो राजदूतलाई भनिदिएँ– त्यस्तो भ्रमणमा नेपालीलाई पनि लगेको भए हुन्थ्यो ।’ ....... मेरो मनमा चिसो पस्यो । तुरन्तै सोधैं, ‘दाइ, त्यो भ्रमणमा त म पनि गएको थिएँ । के हामी नेपाली होइन र ?’ उहाँले सिधै जवाफ दिनुभयो, ‘मैले रगत नेपाली भनेको ।’

.... त्यो घटनाले उब्जाएको सोचले गर्दा नै आज म आफ्नो जीवनको पहिलो लेख लेख्दैछु । ..... बुबा हुलासचन्द गोल्छा, जो नेपाली साहित्यमा अत्यन्तै रुचि राख्ने लेखक एवं कवि हुनुहुन्थ्यो .....

आज मलाई नेपालकै सबैभन्दा ठूलो व्यापारिक घराना, जुन निजी क्षेत्रको तर्फबाट सबैभन्दा बढी (१८,००० भन्दा बढी व्यक्तिलाई) रोजगारी दिने संस्था हो, त्यसको सदस्य हुँ भन्न पाउँदा गर्व लाग्छ ।

..... देशको सबैभन्दा बढी कर तिर्ने संस्थाहरूमा आफ्ना तीन संस्थाहरूको नाम देख्दा मलाई हर्ष ...... देशकै ठूलो आँखा अस्पताल सञ्चालन ..... हामीले आर्थिक सहयोग गरिरहेको सामाजिक अभियान ‘टिच फर नेपाल’ काशिशिर खनाल भाइले फोनमा ‘दाइ, हामीले पढाएको सरकारी स्कुलका विद्यार्थी पहिलोपटक ७८ प्रतिशत पास भएका छन्, हामी सबै नेपालीलाई बधाई छ’ ....... देशमा भूकम्प जाँदा राहतको लागि के गर्न सकिन्छ भनेर दोस्रो दिनदेखि लागिपरेको पनि ढोंग नै पो गरेको रहेछु कि भन्ने प्रश्न आफैंलाई तेर्साएको छु । ..... सहयोग जुटाउने क्रममा आफ्नो व्यापारिक सम्बन्ध प्रयोग गर्दै बजाज अटोका मालिकलाई फोनमार्फत ‘हाम्रो देशलाई सहयोगको खाँचो छ, तपाईंहरूले सहयोग गर्नुपर्‍यो’ भनेर अनुरोध गर्दा उनले

१६ करोड

रुपैयाँ सहयोग गर्छु भन्दा खुसी भएको सम्झना अझै ताजा छ । ..... मैले भूकम्पको बेला सिकेको पाठ भनेकै जोसुकै भए पनि, जति नै सम्पन्न वा विपन्न भए पनि, विपद्को बेला सबै एकै छानोमुनि अटाउनुपर्दो रहेछ । .....

‘मैले नेपाली हुन अरु के गर्नु पर्नेछ ?’

शेखर जी को यो "जिन्दगी को पहिलो लेख" आंट को कुरो हो। साहस देखाउनु भो वहाँ ले यो लेखेर। व्यावसायिक सफलता वहाँ सँग छ तर एक जना नीच racist, ethnic prejudice ले ह्रदय भरिएको कोही redneck mindset को एक जना मान्छे को एक वचन ले वहाँ को एक सप्ताह सम्म मानसिक शान्ति खोसेको देखियो। वहाँ जरा सम्मै हल्लिनु भएछ।

सोध्ने हरु ले सोध्छन, मारवाड़ी मधेसी हो कि होइन? थारु मधेसी हो कि होइन? मधेस को दलित मधेसी हो कि दलित हो? रौतहट को मुसलमान मधेसी हो कि मुसलमान? तराई मा महिला लाई बिभेद भएको अवस्था मा ती महिला ले अझै आफु लाई मधेसी भन्ने?

मधेसी पहिचान एउटा छाता पहिचान हो, umbrella identity. होइन भने यादव को छुट्टै पहिचान छैन? थारु र मुसलमान को मात्र छ? नेपाल भित्र जब दलित संगठन हरुको भेला हुन्छ त्यहाँ भित्र मधेस का दलित लाई माइनस गरिरहेका हुन्छन्। पहाड़ का दलित लाई यो मधेसी होइन यो त दलित हो जस्तो लागिरहेको हुँदैन। मारवाड़ी भनेको नेपालमा मधेसी हो। उपेन्द्र महतो मधेसी, विनोद चौधरी मधेसी।

४३ लाख मधेसी लाई भूमिहीन, नागरिकता पत्र विहीन, मतदान को अधिकार बिना नेपालमा stateless creature बनाएर राखिएको छ। ती ४३ लाख मा म छैन, मेरो नातागोता, साथी छैनन्। तर तिनको बारे चासो राख्नु समाज सेवा मात्र होइन। न्यू यॉर्क मा २० वर्ष देखि यो सांस्कृतिक विविधता ले भरिपुर्ण महानगर मा बसिरहेका पहरिया हरु ले जब प्याच्च hate speech ओकल्छन् ---- ती ४३ लाख मधेसी को मुद्दा कुनै abstract अथवा टाढा को मुद्दा जस्तो लाग्दैन। ती ४३ लाख मधेसी ले महँगो रेस्टोरेंट मा खाना खाइ रहेको मारवाड़ी लाई छोएछ। त्यो ४३ लाख मधेसी लाई भूमिहीन, नागरिकता पत्र विहीन, मतदान को अधिकार बिना राखिरहनु पहाड़ी ले मधेसी लाई दिएको सन्देश हो --- तिमी चाहे जतिसुकै सफल बन, जतिसुकै पैसा कमाउ, जुन सुकै पदमा पुग, राष्ट्रपति उपराष्ट्रपति न्यायधीश प्रधान न्यायधीश बन, सांसद मंत्री बन, नेपाल मै जति सुकै समाज सेवा गर, तिमी हामी भन्दा एक कदम तल हो।

ती ४३ लाख मधेसी को राजनीतिक उन्मुक्ति खोज्नु प्रत्येक मधेसी को self respect सँग जोडिएको छ। It is self interest, not social service.

समाधान के त? नेपाली हुन अरु के गर्नु पर्यो?

एउटा हुन्छ private space. अपमान गर्नु पर्ने मान्छे लाई सम्मान नगर्ने। बसिरहेको मान्छे न उभिने। Ethnic prejudice tolerate नगर्ने। मान्छे चिन्ने। मान्छे चिन्न सिक्ने। आफ्नो personal space claim गर्ने।

दोस्रो हो public space. त्यो राजनीतिक स्पेस ---- गोलछा जी व्यापारी मान्छे ले व्यापार छोडेर राजनीति मा हाम्फाल्नुस् भनेको होइन। तर मधेस को अस्मिता का लागि लडिरहेका हरु लाई funding पनि गर्नुस् र fundraising पनि। सबै मधेसी ले देशमा राजनीतिक समानता नपाए सम्म एउटा पनि मधेसी अपमान को संभावना बाट मुक्त छैन। त्यो अपमान को संभावना ले महँगो महँगो होटल भ्याएको छ।

तेस्रो हो आफ्नो पहिचान लाई आत्मसात गर्नु। प्रत्येक मारवाड़ी नेपालमा मधेसी हो। नेपाल को प्रत्येक मधेसी भारतीय हो। र त्यो कुनै symbolic होइन एउटा concrete यथार्थ हो। १८१६ र १८६० मा ब्रिटिश ले बदमाशी गरे। बर्मा भुटान असाम का नेपाली नेपाली नागरिक नभए पनि जातीय नेपाली/खस हुन। त्यस्तै मधेसी भनेको जातीय भारतीय हो। "रगत नेपाली" भनेको खस भनेको हो। नेपाली नागरिक भनेको होइन। भारत परिवेष्टित नेपाल जस्तो देशमा मधेसी/भारतीय apologize गर्दै बस्ने दिन गए। त्यो "रगत नेपाली" मा जनजाति पनि पर्दैन, जब कि खस नेपालमा १००% विदेशी हुन, सबै बाहिर बाट आएका।