शिक्षा, स्वास्थ्य, 5G, उर्जा

Facebook: October 13

जनमत पार्टीका नेता कार्यकर्तामाथि अन्य राजनैतिक पार्टी र जनप्रतिनिधिहरूद्वारा दिनप्रतिदिन बढ़दै गइराखेको हिंसाको विषयमा नेपाल प्रहरी र राज्यले ठोस कदम चाल्छ भनेर अहिलेसम्म अपेक्षा गरेको छु। @NepalPoliceHQ @SherBDeuba @MoHAGunaso https://t.co/6GqAADjV1d

— Dr. CK Raut (@drckraut) October 12, 2021

जनमत पार्टीका नेताको मोटरसाइकलमा आगजनी सिरहाको मिर्चेया नगरपालिका १० मिथिलेश्वर बस्ने जनमत पार्टीका केन्द्रीय सदस्य निर्मल कुमार मण्डलको स.४प ४३३७ नम्बरको मोटरसाइकलमा आगजनी गरिएको हो । घर नजिकै रहेको सामुदायिक भवनमा राखिएको उक्त मोटरसाइकलमा सोमबार राति अज्ञात व्यक्तिले आगजनी गरेको मण्डलले बताएका छन् । ....... केहि अपराधिक व्यक्तिले राजनीतिक प्रतिशोधका कारणले मोटरसाइकलमा आगो लगाएको भन्दै पार्टीका जिल्ला सचिव सन्तोष यादवले घट्नामा संलग्न व्यक्तिलाई पक्राउ गरी कार्वाही गर्न र क्षतिपूर्ती उपलब्ध गराउन माग गरेका छन् ।

मधेसतिर डुल्दा ‘अब यो पाराले हुँदैन, शिक्षक खोज्न मधेस नै जानुपर्छ । यता खोजेर पाइँदैन ।’ ........ मैले पहिलोपटक मधेस भन्ने शब्द त्यहीँ सुनेँ । ........ अघिल्लो वर्ष छिमेकी विद्यालयबाट एसएलसी दिएका व्यक्तिले माविलाई गणित पढाएका थिए । बीचमा एसएलसीको नतिजा निस्केपछि उनी पास भए र काठमाडाैँ हिँडे । हामी अलपत्र पर्‍यौँ । .......... आठ–दश दिनपछि गाउँमा हल्ला चल्यो । शिक्षक मधेसमा पनि पाइएन रे ! भारतबाट खोजेर ल्याए अरे ! ........

उनी स्कुल ढिला आइपुगे । स्कुलमा हल्ला चल्यो, उकालो हिँड्न नजानेर ढिला भयो रे !

........ हामीले एक टकले सास नफेरी शिक्षकलाई हेरिरह्यौँ । सेतो सर्ट पाइन्टभित्र घुसारेका थिए । हाम्रो जस्तो विकट ठाउँमा शिक्षक गज्जब देखिएका थिए । .......... शिक्षक कक्षाभित्र पसे । केही नबुझेर हैरान । ....... शिक्षकको भाषा हामीले नबुझे पनि गणित धेरै चिह्नको खेल हुनाले उनले पढाउन थाले । ......... शिक्षक ओम प्रकाश यादवको नाम नसुन्ने कोही भएन । मधेस नेपालभरि शिक्षक आपूर्ति गर्ने थलो थियो । ...... पछि म आफैँ अनुसन्धानका क्रममा चेपाङ बस्तीदेखि कर्णालीका दूर बस्तीसम्म मधेसका शिक्षक देखेको छु । आजभन्दा पच्चीस वर्षअगाडि

चेपाङ बालबालिका लगभग नेपाली पनि नजान्ने र शिक्षक पनि नेपाली भाषा नजान्ने मैथिली वा हिन्दीमा पढाउँथे । के पढ्ने, के पढाउने, गज्जब थियो ।

........ सबैभन्दा पहिले शिक्षा आर्जन मधेसमै भयो, तर आज सबैभन्दा शिक्षाको सूचकांकको पुछारमा मधेस नै छ । मधेसको त्यो शिक्षा आज पुछारको सूचकांकमा कसरी पुग्यो ? के झुक्किएर पुगेको हो ? मधेसका मानिसहरूसँग ज्ञान नभएर पुगेको हो ? वा यसको राज्यव्यवस्थासँग जोडिएको कारण छ ? ............

शिक्षकको उत्तर निकै बेजोड थियो । ‘आज मेरो घरमा काम थिएन । त्यसकारण म आएँ । काम भएको भए को आउँथ्यो र ? घरमा काम भई–भई पनि पढाउन कोही आउँछ ?’

........... शिक्षकहरूले हात जोडेर नगरपालिकालाई बिन्ती गर्दै भने, ‘भवन बढी छ, बनाउन पर्दैन ।’ तर, नगरपालिकाले भवन योजना नै स्वीकृत गर्‍यो र हामी जाँदा भवन बनिरहेको थियो । यस विद्यालयमा भवन बढी भएर सिटिइभिटीले भाडामा लिएर कक्षा सञ्चालन गरेको छ । तर, फेरि त्यही विद्यालयमा भवन थपियो । त्यो उपयुक्त प्रयोग हुने कुनै सम्भावना छैन । ...... स्थानीय सरकार अर्थात् कान्छो सरकारलाई माध्यमिक शिक्षासम्मको सबै अधिकार दिइयो । तर, शिक्षकको अधिकार दिइएन, त्यो जेठो सरकारअन्तर्गत नै राखियो । शिक्षकले नपढाए पनि कान्छो सरकार केही गर्न सक्दैन । ............ शिक्षकहरू शक्तिशाली छन् । ....... महासंघ, संघ, कांग्रेस–कम्युनिस्ट, जे–जे भने पनि आफ्नो स्वार्थमा अर्थात् पढाउन नपर्ने विषयमा एक छन् । शिक्षामन्त्रीलाई थर्काउँछन् । पालिका अध्यक्ष, उपाध्यक्ष, वडा अध्यक्षको भोट मागिदिने शिक्षक नै हुन्छ । पढाऊ भन्न भएन । शिद्यार्थीको हितमा कुनै निर्णय गर्न भएन, फेरि अर्को चुनाव आउनै छ । ........ मधेसमा शिक्षाका धेरै समस्या होलान्, तर मूल समस्या शिक्षक व्यवस्थापन नै हो । संघीयताको सन्दर्भमा स्थानीय सरकारसँग शिक्षक जोडिन नै मानेनन् । आफ्नो अपमान ठाने । कहाँ संघअन्तर्गतको शिक्षक, कहाँ स्थानीय सरकारअन्तर्गतको शिक्षक । ......... विद्यालय व्यवस्थापन समिति र स्थानीय सरकार शिक्षकका लागि अपठितहरू छन् । शिक्षकहरू पठित भएका कारण स्थानीय सरकारमा जान चाहँदैनन् । ..... सर्लाही डुल्दा लाग्यो, संघीयतालाई थप बलियो बनाउन स्थानीय सरकारलाई अधिकार र जिम्मेवारी दिई शिक्षकलाई व्यवस्थापन गर्न सके मधेसको शिक्षा केही उँभो लाग्ला, अन्यथा काठमाडाैँले टाउको फोरे पनि केही हुँदैन ।

शिक्षा, संस्कार र आर्थिक क्रांति

नेपाल लाई सिंगापुर बनाउने कुरा कृष्ण प्रसाद भट्टराई को समय देखि भनिदै आएको कुरा हो। त्यो कुरा ली कुआन यु लाई सुनाएको भए, हामी सानोतिनो टापु देश, बरु तिम्रो भुमि हामीसँग भए हामी धन्य हुन्थ्यौँ भन्थे होला। नेपाल लाई सिंगापुर बनाउने कुरा अजीब हो। तर सिंगापुर को अनुभव बाट नेपाल ले सिक्न सक्ने कुरा धेरै छ। 

नेपाल गरीब देश। गरीबी अनिवार्य होइन। सही र उचित राजनीतिक र आर्थिक बाटो नेपाल धनी देश बन्न सक्छ। त्यस आर्थिक क्रांति को लागि नभै नहुने भनेको शिक्षा हो। तर शिक्षा भनेको साक्षरता, बीए एमए पीएचडी मात्र होइन। शिक्षा भनेको डॉक्टर इंजीनियर मात्र होइन। शिक्षा लाई संस्कार बाट छुट्याउने भुल गर्नु हुँदैन। शिक्षा र आर्थिक प्रगति को नाममा भएको संस्कार पनि गुमाउनु हुँदैन। स्वास्थ ख़राब गरेर धनी बन्ने अनि पैसा खर्च गरेर फेरि स्वस्थ हुने प्रयास जस्तो गोलचक्कर मा समाज लाई फँसाउनु हुँदैन। विवेक पुर्याएर आर्थिक विकास गर्नुपर्छ। 

ईश्वरको अराधना गर्नुपर्छ भन्ने कुरा संस्कारले हो सिकाउने। आमा बुवा को आदर गर्ने कुरा संस्कारले सिकाउने कुरा हो। प्रकृति सँग सामंजस्य मिलाएर बस्ने कुरा संस्कारले सिकाउँछ। तर ईश्वर, मातापिता अथवा पृथ्वी कुनै पनि आर्थिक विकासको बाधक होइन। तीन वटै ले आर्थिक विकास संभव बनाउने हो। अर्थपुर्ण आर्थिक प्रगति। 

आर्थिक क्रांति को कुरा आखिर जीडीपी को कुरा हो। प्रति व्यक्ति आय। नापतौल गर्न सकिने नितांत भौतिक कुरा। आफ्नो राजनीतिक क्रांति लाई गन्तव्यमा पुर्याएर, भ्रष्टाचारलाई नियंत्रण गरेर आधार तैयार गर्ने हो भने चीनले ३० वर्षमा गरेको कुरा नेपालले २० वर्षमा गर्न सक्छ। अहिलेको दुनियाको दुई सबैभन्दा डायनामिक अर्थतंत्र नै चीन र भारत। छेउ कै बंगलादेश नै १० वर्षमा कहाँ बाट कहाँ पुगिसक्यो। त्यो जीडीपी वाला कुरामा निर्णायक फैक्टर हो शिक्षा। नेपाल लाई एक लाख सेना, एक लाख सशस्त्र प्रहरी, एक लाख प्रहरी चाहिँदैन। तर नेपाल लाई तीन लाख शिक्षक पनि अपुग हो। शिक्षकले नभ्याएको डिजिटल टेक्नोलॉजी ले गर्न सक्छ। धनी देशका औद्योगिक क्रांति का लागि बनाइएका स्कुल हरु अहिलेको ज्ञान अर्थतंत्र (knowledge economy) का लागि अनुपयुक्त मात्र होइन प्रत्युत्पादक पनि हो। सगरमाथा को उचाई मैले घोक्नु जरूरी छैन, त्यो त मलाई गुगल ले एक सेकंड मा भन्दिन्छ। तर बिभिन्न विषयमा सोचने काम मैले आफैले गर्नुपर्छ। सोचविचार गर्ने (critical thinking), क्रियाशीलता (creative thinking), टीम संचालन (team building) जस्ता कुरा निकै महत्वपुर्ण हुन जान्छन। 

शिक्षा को क्षेत्रमा क्रांतिकारी रफ्तारमा सर्वव्यापी काम गर्नुपर्छ आजको सरकार हरुले। साक्षरता को परिभाषा आफैमा एउटा बोटलनेक हो। लेखपढ मा सीमित राख्न सकिँदैन। बोल्ने र सुन्ने स्तरमा नै सम्पुर्ण शिक्षा दिने र लिने वातावरण कस्तो होला? त्यस तर्फ पनि सोच्नुपर्छ। 

जनमत पार्टीको बन्दै जाने जनमतका आधारहरु

एक चुनावमा देश कब्ज़ा: भ्रष्टाचारको मुद्दामा

मेलम्ची को श्रेय कांग्रेस र कम्युनिस्ट लाई दिउँ

Arvind Kejriwal, Prashant Kishor, Nitin Gadkari

Meanwhile In India

Lee Kuan Yew

नेपालको सन्दर्भमा न्युनतम आम्दानी (Universal Basic Income) को अवधारणा

मधेस क्रान्तिको नया संस्करण: सीके राउतको संगठन निर्माण

नेपालको राजनीतिले खोजेको पुस्ता हस्तान्तरण

वीडियो प्लेलिस्ट

आखिर किन तराईका जिल्लाहरुमा सिके राउत आन्दोलनको जनसमर्थन बढ्दैछ ...... ??

सड़कमा जनता उतारेर मात्र गन्तव्यमा नपुगिने रहेछ। त्यो चार पटक भएको मधेसी क्रान्तिको इतिहास हो। सीके राउतको नेतृत्वको जनमत पार्टीले संगठन निर्माणमा कोसे ढुङ्गा पछि कोसे ढुङ्गा थप्दै गएको देखिन्छ। प्रवासमा बलियो संगठन छ। 

संगठन छैन भने भोट आउँदैन। जनमत पार्टीले काँग्रेस, कम्युनिस्ट, जसपा तीन वटै भन्दा आफु फरक रहेको भनेर जनताको माझ गएको देखिन्छ। 

पार्टी सदस्य संख्या एक लाख माथि पुगिसकेको छ। आगामी चुनाव अगाडि त्यो पाँच लाख माथि पुग्छ भने पार्टीले १० लाख बढ़ी भोट बटुल्छ कि भन्ने हुन्छ। राजपा र फोरमले दुई दुई लाख भोट ल्याएको। अब एक भएपछि पाँच लाख सम्म ल्याउँछन कि? काँग्रेस थाकिसकेको पार्टी, कम्युनिस्ट समाजवाद होइन बिचौलिया पुँजीवाद (crony capitalism) मा लिप्त। भारतलाई गाली गरेर दुई तिहाई ल्याएको तर सिन्को नभांचेको, डेलिवर गर्न नसकेको। 

तराईका २०-२२ जिल्लामा संगठन निर्माण गरेर त्यहाँ प्रत्येक निर्वाचन क्षेत्रमा चुनाव लड्ने जनमत पार्टीको लक्ष्य जस्तो देखिन्छ। 

जसपाको भोट मात्र काटने र आफु राष्ट्रिय पार्टी पनि नबन्ने स्तरबाट निकै माथि पुगिसकेको छ जनमत पार्टी। जनमत पार्टी तराईका २०-२२ जिल्लामा मुख्य रूपले काँग्रेस र कम्युनिस्टको र केही हदसम्म जसपाको पनि भोट काटने बाटोमा अग्रसर देखिन्छ।  

तर समग्र तराई केन्द्रमा ५०% पनि होइन। तराईका २०-२२ जिल्लामा पछिल्लो चुनावमा अझै पनि कम्युनिस्ट र काँग्रेस नै बलिया देखिए। प्रदेश २ मा जसपाले बल्ल बल्ल साधारण बहुमत ल्याएको। 

तराईका २०-२२ जिल्लामा जनमत पार्टीले एक तिहाई, दुई तिहाई अथवा सोभन्दा बढ़ी सीट ल्याउने संभावना कतिको छ? अहिलेसम्म चुनाव अगाडि आन्दोलन को संभावना कतिको छ? जपाले महाधिवेशन गर्नै बाँकी छ। चुनावी अभियानको झलक अहिले पाइने कुरा होइन। 

दुई तिहाई भन्दा बढ़ी निकै गारहो हो। त्यसका लागि व्यापक आन्दोलन नै चाहिन्छ। दुई तिहाई पनि गारहो हो। साधारण बहुमत कै संभावना अहिले त छैन तर समय बाँकी छ। मानौं जनमत पार्टी तराईका २०-२२ जिल्लामा ४०% सम्म पुग्यो रे। त्यो केन्द्रमा २०% भन्दा कम हो। 

त्यस अवस्थामा कि त विपक्षमा बस्नु पर्यो कि त गठबंधन बनाउनु पर्यो। जपाले २०% र जसपाले १५% सीट ल्याएको खण्डमा त्यो अझै अपुग हुन्छ। त्यति बेला जपा र जसपा का लागि काँग्रेस भारत जस्तो र कम्युनिस्ट चीन जस्तो हुन पुग्छन। 

त्यो परिस्थिति अहिले जनमत पार्टी ले खोजेको परिस्थिति होइन। जनमत पार्टी ले त आमुल परिवर्तन खोजिरहेको छ। 

त्यसकालागि आन्दोलन गर्नुपर्ने हुन्छ। समाउने मुद्दा भ्रष्टाचार नै हो। गरेर तुरुन्त देखाउने काम भनेको शिक्षा र स्वास्थ्य नै हो। आम आदमी पार्टी को जस्तो। मधेसले खोजेको संविधान संसोधन दोस्रो तहको मुद्दा बन्न पुग्छ। 

बहुदल, गणतन्त्र, संघीयता आकारको ठुलो मुद्दा, आन्दोलन गर्न लायकको मुद्दा अहिले भ्रष्टाचार नियंत्रण नै हो। संगठन निर्माण गरेर आन्दोलन गर्ने, आन्दोलन को क्रममा द्रुत गतिमा संगठन विस्तार गर्ने। 

जनमत पार्टीले खास खोजेको स्वीप गर्न हो। त्यो आन्दोलन को बाटो मात्र सम्भव छ। आन्दोलन ले देश भरि नै काँग्रेस र कम्युनिस्ट लाई राप्रपा बनाइ दिन सक्छ। 

नेपालमा आर्थिक क्रांति गर्नु पर्ने किन र कसका लागि

नेपालमा आर्थिक क्रांति गर्नु पर्ने किन र कसका लागि

नेपालमा आर्थिक क्रांति को ५ सुत्र

• Law And Order
• शिक्षा 
• स्वास्थ्य 
• Infrastructure
• Ease Of Doing Business 

Reviving the Administration: Bihar State, India, 2005 - 2009
Poverty Lines and Poverty Analysis in India
Nitish Kumar And The Rise Of Bihar

नंबर एक कुरा शिक्षा (२)

नंबर एक कुरा शिक्षा हो

मैले यहाँ FM रेडियो को कुरा गरें। तर त्यो गाउँ घर मा विद्यालय भवन बनाउने, शिक्षक हरुको तालीम हरु को ठाउँ लिन सक्ने भने होइन। विद्यालय चाहिन्छ नै, शिक्षक चाहिन्छ नै। बरु दिनको खाना बच्चा ले स्कुल मैं खाने, पौष्टिक आहार। प्रौढ़ शिक्षा का लागि त्यसै विद्यालय भवनमा बेलुकी कक्षा सञ्चालन गर्नु पर्छ। FM रेडियो र विद्यालय को पाठ्य सामग्री एउटै हुनुपर्छ। ताकि पुस्तक टिपेर रेडियो मा सुनेको कुरा पढ़न पनि सकियोस्।

नंबर एक कुरा शिक्षा हो

देशमा लोकतंत्र बलियो पार्नु छ भने, देशमा आर्थिक क्रांति गर्नु छ भने, देशमा छुआछुत समाप्त पार्नु छ भने। सामाजिक प्रगति का लागि। सबै भन्दा जोड़ दिनु पर्ने कुरा शिक्षा हो। कसैलाई एक कट्ठा जग्गा दिनु भन्दा १२ वर्ष को पढाई दिनु कता कता उपयोगी। र यसमा नेपालका सन्दर्भमा out of the box thinking जरुरी छ। विद्यालय भवन बनाउने। ठीक छ। शिक्षक चाहिन्छ। ठीक छ। दुबै वास्तवमा अपरिहार्य हुन। तर what's the fastest way to get there?

बिहार के लिए फोर्मुला

पढ्ने सबैले हो। बच्चा ले मात्र होइन। शिक्षित ले पनि पढ्ने हो। हामी lifelong education को युगमा आइपुगेका छौं। बच्चा प्रौढ़ बुढा सबैले पढ्ने हो। आजीवन पढ्ने हो।

देश को भूभाग भरि या त भएको FM रेडियो स्टेशन हरु प्रयोग गर्ने अथवा नभएको ठाउँमा नया स्थापना गर्दै जाने। अनि चीन सँग मद्दत माग्ने। हामी लाई सोलर पावर मा बैटरी चार्ज हुने सकेसम्म सस्तो FM रेडियो चाहियो। ५० लाख। अनुदानमा। भन्ने। चीन पनि दंग पर्छ। के झोंक चलेछ यो नेपालिया हरु लाई जस्तो लाग्छ। किन्ने ले किन्छन्। किन्न नसक्ने लाई अनुदान दिने। देश भरिमा सबै संग FM रेडियो हुनुपर्यो।

अनि सरकारी स्तर बाट नै देशको प्रत्येक भाषामा १२ वर्ष को स्कूलिंग का लागि ओरल कोर्स हरु तैयार पार्ने। लेखपढ को स्थिति सम्म प्रत्येक भाषा पुगेको छैन। तर बोलचाल त प्रत्येक भाषा मा अहिले हुन्छ। जुन शब्द त्यस भाषा मा छँदै छैन ती शब्द लाई जबरजस्ती अनुवाद नगर्ने, जस्तै की विज्ञानं प्राविधि का शब्द। तिनलाई जस्ता को तस्तै अंग्रेजी मा नै भन्ने। जस्तै Mitochondria ---- त्यसको नेपाली मा पनि शब्द छैन। And that's fine. Mitochondria लाई प्रत्येक भाषा मा Mitochondria नै भनेको राम्रो। होइन भने अनावश्यक confusion मात्र हुन्छ। देशको प्रत्येक भाषा मा हिंदी त पर्ने नै भो, अंग्रेजी पनि पर्ने भो। नेपाली, अंग्रेजी र हिंदी का सामग्री देश भरि नै प्रसारित गर्ने।

एउटै पाठ (lesson) हप्ता मा तीन चार पटक दोहोर्याएर प्रसारण गर्ने।  एक पटक बिहान हुन सक्छ, भरे दिउँसो, बेलुकी, शनिवार। कुन मान्छे लाई कति बेला फुर्सत हुन्छ भन्न गार्हो छ। अनि एक भन्दा बढ़ी फ्रीक्वेंसी मा प्रसारण गर्ने। नेपाली भाषा मा एउटा फ्रीक्वेंसी मा होला, हिंदी मा अर्कोमा, अंग्रेजी मा अर्कै फ्रीक्वेंसी मा होला। मातृभाषा मा अर्को फ्रीक्वेंसी मा। कुनै पनि विषय वर्ष को जुन सुकै समय शुरू गर्न मिल्ने हुनुपर्छ। यो होइन कि ला मेरो त दुई वटा lesson मिस भो, अब एक वर्ष पर्खिनु पर्ने भो भन्ने नहोस्। दिन को जुन सुकै समय, हप्ता को जुन सुकै दिन, वर्ष को जुन सुकै महिना या हप्तामा जुन सुकै वर्ग/क्लास को जुन सुकै विषय शुरू गर्ने हुनुपर्छ।

प्रत्येक पाठ ४० मिनट को होला। प्रत्येक पाठको अन्त्यमा यस पाठको पुनर्प्रसारण यति, यति र यति बेला हुनेछ भनेर फुक्ने। यस पछि को पाठ का लागि यति या यति बेला सुन्नुस भनेर फुक्ने। योभन्दा पहिला को पाठ का लागि भनेर त्यसको पनि detail दिने।

सारा देशलाई १० वर्ष को स्कूलिंग गराउने सकेसम्म कम समयमा सकेसम्म कम खर्चमा गराउने योभन्दा राम्रो उपाय छ जस्तो मलाई लाग्दैन। सरकारी कामकाजको भाषा त जहिले हुन्छ तहिले हुन्छ। यस मार्फ़त देश भरिको भाषा लाई सम्मान दिन सकिन्छ। तुरुन्तै।

तर यति ले पुग्दैन। विद्यालय भवन बनाउनै पर्छ। शिक्षक तालीम गर्नै पर्छ। स्कूल लंच गर्ने पर्छ। प्रौढ़ हरुलाई बेलुकी स्कूल लानै पर्छ।

तर यसरी FM Broadcasting ले १०-१२ शुरू का वर्ष को पठनपाठन हुन्छ भने कॉलेज/विश्विद्यालय का लागि गाउँ गाउँ मा इंटरनेट पुर्याए पुग्छ। केही वर्ष परखे गूगल ले नै आकाश बाट पुर्याइदिन्छ। अनि नेपाल साँची नै  lifelong education को युगमा पुग्छ।

देश मा लोकतंत्र बलियो पार्न, देश मा आर्थिक क्रांति गर्न नंबर एक कुरा नै शिक्षा हो। र यसमा FM टेक्नोलॉजी र इंटरनेट टेक्नोलॉजी ले आकाश पाताल फरक पार्छ। आकाश भनौं। आकाश मात्रै।

मुख्य फोकस Math र Science मा हुनुपर्छ। बिज्ञान को ठ्याक्कै उही पाठ लाई नेपाली, हिंदी, अंग्रेजी, मातृभाषा मा सुन्न पाए मान्छे ले भाषा पनि सिक्छ। गरीब को बच्चा लाई ला प्राइवेट इंग्लिश बोर्डिंग स्कुल मा पढ्न पाइयेन भन्ने ग्लानि हुँदैन। कम हुन्छ। अंग्रेजी त छँदैछ। विस्तारै हिंदी र चिनिया भाषा को विश्व मा महत्व बढ्दै जान्छ जस्तो लाग्छ। Nepal is lucky to be where it is.

भुमि सुधार राम्रो कुरा हो तर यो Universal, Lifelong Education को कुरा भुमि सुधार भन्दा १०० गुणा बढ़ी effective हो। यो सरकारको नंबर एक जिम्मेवारी हो।

शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगार, Infrastructure र निजी क्षेत्र

शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगार, infrastructure मध्ये शिक्षा, स्वास्थ्य, infrastructure सरकार ले गर्ने रोजगार सिर्जना गर्ने निजी क्षेत्र ले हो। आफुले गर्नु पर्ने काम नगर्ने अनि निजी क्षेत्र ले गर्नु पर्ने काम निजी क्षेत्र लाई गर्न नदिने ----- त्यो attitude का मानिस अहिले संविधान लेख्दैछन्। निजी क्षेत्र भनेको hen that lays golden eggs हो।

देश को जलस्रोत केंद्र सरकार सँग रहन्छ। सारा देश सँग रहन्छ।

फोरमका कार्यकर्ता रुष्ट

केन्द्रीय सदस्य देवीप्रसाद चौधरी, संवैधानिक राजनीतिक संवाद सहमति समिति सदस्य लक्ष्मण थारू, पूर्ववनमन्त्री अब्दुल वकिल मुसलमान, केन्द्रीय सदस्य वशिष्ठमणि त्रिपाठीलगायतले अध्यक्ष गच्छदारलाई सीमांकनसहितको ६ प्रदेशमा हस्ताक्षर नगर्न पटकपटक आग्रह गरे पनि नमान्दा धेरै नेता–कार्यकर्ता रुष्ट भएको बताए । .....

‘अध्यक्ष एकलौटी ढंगले चल्न थाल्ने हो भने पार्टी विभाजन होइन, अध्यक्षचाहिँ एक्लिनु हुन्छ ।’

..... ‘वैज्ञानिक विभाजन गरेजस्तो लाग्दैन,’ अधिवक्ता विपिन गौतमले भने, ‘तराईलाई पहाड र हिमालसँग जोड्नुपथ्र्यो ।’ उनले २ नम्बर प्रदेश भूगोलका दृष्टिले उत्कृष्ट नभएको बताए । ...... चार दलीय सहमतिमा संशोधनसहित संविधानमा उल्लेख गरिने प्रावधानको विरोधमा मंगलबार सर्लाहीमा विरोध चर्किएको छ । संयुक्त मधेसी लोकतान्त्रिक मोर्चाले, हिन्दु राष्ट्र जागरण अभियान र संयुक्त दलित संघर्ष समितिले अलग–अलग विरोध तथा प्रदर्शन गरेका छन् । मोर्चाले मधेसविरोधी संविधान र संघीयताको विरोधमा सम्पूर्ण मधेसी सभासदले राजीनामा दिनुपर्ने माग राख्दै सदरमुकाम मलंगवामा प्रदर्शन गरेको छ । मोर्चा र अन्य दलका मधेसी सभासदको राजीनामाका लागि प्रदर्शन भएको सद्भावना अध्यक्ष प्रमोद साहले बताए । ...... अखण्ड नवलपरासी माग गर्दै परासी क्षेत्र २ दिनदेखि बन्द छ । राज्य पुनर्संरचना गर्दा जिल्लालाई २ टुक्रा बनाएको विरोधमा बन्द आहान गरिएको हो । नाराबाजी गर्दै दिनभरि सदरमुकाममा जुलुस गरिएको थियो । प्रदर्शनकारीले परासीको बुद्धचोकमा टेन्ट टाँगेर रिले अनशन बसेको अगुवा रामभवन यादवले बताए । ‘वर्षौं देखि जिल्लामा बस्दै आएकालाई २ भागमा बाँडिएको छ, उनले भने, ‘यो हामीलाई मान्य छैन ।’ जिल्ला चाहे प्रदेश ४ मा परोस् वा ५ मा सिंगो राख्नुपर्ने उनले बताए । ...... मधेसविरुद्ध अन्याय गरेको भन्दै विरोधमा मधेसी मोर्चाले कपिलवस्तुमा जुलुस प्रदर्शन गरेको छ । ४ दलले मधेसलाई उपेक्षा गरेको सीमांकन सच्याउनुपर्ने माग गर्दै निकालिएको जुलुसले तौलिहवा बजार परिक्रमा गरेको थियो । शीर्ष नेताविरुद्ध नाराबाजी गर्दै जुलुस प्रशासन पुगेर कोणसभामा परिणत भएको थियो । मधेसलाई पहाडसँग नभई मधेस जोडेर सीमांकन नगरे निर्णयको कडा रूपमा प्रतिवाद गर्ने संघीय समाजवादी नेता अब्दुररसिद खाँले बताए ।

'प्रस्तावित संविधानले लगानीको वातावरण बिग्रन्छ'
सुझाव नसमेटिएको भन्दै निजी क्षेत्रद्वारा गम्भीर असहमति प्रकट

नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघ, नेपाल उद्योग परिसंघ र चेम्बर अफ कमर्सले संयुक्त पत्रकार सम्मेलन गरि निजी क्षेत्रले सुझाव दिएपनि अधिकांश विषय सम्बोधन नभएको भन्दै असमति जनाएका हुन् । महासंघ सचिवालय टेकुमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा

समाजवाद र व्यवस्थापनमा श्रमिक राख्ने विषय संविधानको मस्यौदामा संशोधन नहुनुले लगानीको वातावरण बिग्रने

दाबी उनीहरुले गरेका हुन् । ........ ‘संविधानबाट श्रम हकको विषय हटाई श्रम ऐनमा व्यवस्था गरिनु पर्दछ ।’ ....... निजी क्षेत्रका तीन संघसंस्थाले छुट्टा छुट्टै र संयुक्त रुपमा झन्डै ५० बुँदामा संशोधनको माग गरेका थिए । ......

‘निजी क्षेत्र आन्दोलन गरेर सडकमा टायर बालेर, सडकमा सुतेर कहिल्यै विरोध गर्दैनौ ।

तर गम्भीरतापूर्वक दिएका सुझावहरुलाई नजरअन्दाज नगर्न हामी सबै राजनीतिक दलहरुसमक्ष आग्रह गर्दछौं ।’
व्यवसायीले प्रस्तुत गरेका सुझावका मुख्य बुँदाहरु:
- निजी क्षेत्र खुल्ला प्रतिस्पर्धामा आधारित अर्थतन्त्रमा विश्वास गर्ने भएको र मुलुकले खुल्ला अर्थतन्त्रलाई अंगीकार गरि विश्व अर्थतन्त्रमा आवद्ध भईसकेको परिप्रेक्षमा उदार र खुल्ला अर्थतन्त्रलाई संविधानले सुनिश्चित गर्नु पर्दछ ।
- संविधानबाट श्रम हकको विषय हटाई श्रम ऐनबाट व्यवस्था गरिनु पर्दछ । सामाजिक सुरक्षा र श्रम लचकताको सिद्धान्तलाई अंगिकार गरि उदार एवं वजार मुखी अर्थतन्त्रको मान्यता अनुरुप समावेश गरिनु पर्दछ ।
- प्रत्येक नागरिकलाई कानुनको अधिनमा रहि सम्पत्ति आर्जन गर्ने, भोग चलन गर्ने, उद्योग व्यापारमा लगानी गर्ने, लगानीबाट मुनाफा आर्जन गर्ने, विदेशी लगानीमा भएको मुनाफा फिर्ता लैजाने सम्बन्धि हक संविधानमा सुरक्षित गरिनु पर्दछ ।
- उद्योग, प्रतिष्ठानमा लगानी र जोखिमको भागेदारी लगानीकर्ताको मात्र हुने हुादा श्रमिकलाई व्यवस्थापनमा सहभागी गराउादा असल श्रम संवन्ध विकासमा व्यवधान आउने भएकोले श्रमिकलाई व्यवस्थापनमा सहभागी गराईनु हुदैन ।
- लगानी सुरक्षा, लगानी मैत्रि वातावरणको सुनिश्चितता, उत्पादकत्वमा वृद्धि र असल श्रम सम्बन्धको विकास गर्नका लागि उद्योग प्रतिष्ठानको सन्चालन तथा व्यवस्थापन अवरुद्ध हुने कुनै पनि कृयाकलाप गर्न नपाउने संवैधानिक व्यवस्था हुनु पर्दछ ।
- मुलुकको कुनै पनि क्षेत्रका नागरिकहरु कुनै पनि क्षेत्रमा जान र बसोबास एवम् पेशा व्यवसाय गर्न पाउने अधिकारलाई संविधानले नै ग्यारेण्टी गर्नुपर्छ । उद्योग–व्यवसायका लागि आवश्यक कच्चा पदार्थ तथा उत्पादित सामग्रीको निर्बाध आवागमनको ग्यारेण्टी गरिनुपर्छ ।
- संघीयतामा केन्द्र र राज्यमा कर प्रशासनको भूमिकालाई कसरी बाँडिन्छ भन्ने कुरा पनि महत्वपूर्ण हुन्छ । कर कसरी कहाँबाट उठेर कहाँसम्म पुग्छ, कर राज्यमा कसरी फिर्ता आउाछ भन्ने कुरा टुङ्ग्याउनु आवश्यक छ ।
- मुलुकको प्राकृतिक स्रोतमाथि आम नागरिकको समान अधिकार प्रत्याभूत गरिनुपर्छ । कुनै एक राज्यको प्राकृतिक स्रोत उपयोगबाट प्राप्त हुने लाभ अर्को राज्यको नागरिकले नपाउने अवस्था भयो भने त्यसले आर्थिक असमानताका साथै राज्य–राज्य वीच विवाद र वैमनश्यता सृजना गर्ने सम्भावना हुन्छ ।

Education In The Terai

A percent sign. (Photo credit: Wikipedia)

World-class schools for districts trailing in education

Five tarai districts with the worst indicators for education have been selected for establishing highly sophisticated residential schools. ...... The Ministry of Education (MoE) has selected Kailai, Banke, Kapilvastu, Rautahat and Siraha districts, one from each of the five development regions, for establishing residential schools along the model of Buddhanilkantha School in Kathmandu .......... The out-of-school rate in the tarai among the 5 to 16 years age group is 31 percent, rather worse than the national average of 25 percent. Likewise, the out-of-school rate for girls of the same age group in the region is the worse of all at 33 percent. The rate for boys is 28.8 percent ........ 30 percent reported that their parents did not want to send them to school, while 25.5 percent said they had to work at home. ...... Some 17.2 percent had simply expressed their unwillingness to attend school whereas for another 7.3 percent schooling was too expensive. Disability barred another 3.4 percent. ........ as many as 189,000 children between 5 and 15 years are out of school in eight districts of the central tarai. ...... working on the design and capacity of the proposed schools with a view to begin construction within this fiscal year.

1989, 1991, 1992, 1993, 1997, 2007

English: Saraswoti temple at Budhanilkantha School (Photo credit: Wikipedia)

Budhanilkantha School was founded and cultivated as the national school of Nepal. I got in after sitting through nationwide exams and was the top student in my class year in year out until 1989. The people who ran the place - the Bahuns, the British - took it all away from me that year. I was made to waken up to the social gravity of racism and ethnic prejudice. One administrative decision by the people who ran the show at the school took it all away.

I was not just good academically. I also won a Best Actor award in middle school. I was the school's mental arithmetic champion one year. If there was one other thing besides academics I excelled at, it was leadership. There was this guy Bishwa Limbu two years senior to me who was also top of his class year in year out, otherwise in batches before and after there was no one such person like him and me. But Limbu did not shine out on other fronts, he was missing in action on leadership, completely. I was not a star in sports but I did win a Division A pentathlon in 1989. One of my lingering regrets is I wish I had been better trained at soccer skills.

1989 stood out. I gave the best year any boarding house had ever had in that school's history. We won every single championship, academic, sports and otherwise. Everyone's grades started going up. There was this one guy Lojok a year junior to me. I took him under my personal wings for being the lowest performing student in the entire house - Kanchenjunga - and he went up something like 20 points.

I was to see this drama all over again at college many years later in Kentucky. Precisely because I was doing so very well, the people who ran the place would come after me. The Bahuns had gotten to where they were by marginalizing people of my background in the Nepali context. The only reason the British were running the show was because they had pushed India behind. And my excelling reminded them of their unfair advantages over their lifetimes. And, by God, they were going to snuff me out.

When people two and three times your age while you are not yet an adult all gang up on you, when you are one person, and they are the dozen people running the entire institution, there is a rude awakening to the social gravity. I had not yet acquired the political consciousness as a Madhesi. I had read up plenty on Gandhi and MLK and Lincoln, but I thought racism was stuff of the history books. I was living in the present day, way past all that history. I was wrong.

It all started on the soccer field. Some Nilgiri guys started a fight. That was no news. Something like that happened sometimes after soccer matches. It spilled over. Then it kind of quietened down. I moved on. But apparently it was not over. Jiwan Wagle, the Nilgiri housemaster urged his students to "do what you need to do outside the school compounds." This most sickly of figures (maranchyanse madharchod), the guy looked like he had been bullied at high school, at college, and nobody gave a shit about him now - then - suddenly gave out a mafia siren call. Who would have thought?

Under any normal circumstances the guy should have been fired from his job immediately. But that is not what happened. One of his students who got excited was Rajesh Shrestha. That guy Shrestha, and Wagle's son would sometimes organize study sessions with me only a few years back, at Wagle's apartment of all places. I should not have done that. I regret. Wagle could not stand why his son was not doing as well as I, so the father in him lashed out. It was ethnic prejudice but it was also a jealousy thing. Excellence was to be snuffed out at a self proclaimed "center of excellence."

Some Nilgiri guys sent some of their non BNKS student cousins at the city bus park a few weeks later when it was time to go home for the Dashain vacation. A Class 7 Kanchenjunga guy Suneel got humiliated. The experience was bad enough for him, he lost his mind. They chased around my Sports Captain Gyaneshwar Mahato, a Siraha guy. I was sitting in the cabin of the night bus when they came for me. One of them tapped on my shoulder, the window was open. I had my sweater stylishly resting on my shoulders. Can you step outside for a minute, he said. I did not recognize the person. I had no idea what had happened to Suneel or Gyaneshwar. Why, I asked. He repeated himself. Then he got angry. Then he pulled away my sweater. By then I sensed something was wrong. I urged the bus driver to move the bus. The bus driver looked the other way. He moved the bus five minutes later when it was time to move the bus.

These guys were cousins of Rajesh Shrestha. If it was just my personal experience, 50% of the responsibility rested with Jiwan Raj Wagle, the Nilgiri housemaster, and 50% of the responsibility rested with his student, my Nilgiri classmate Rajesh Shrestha. I regret ever having gotten to know the two. I regret being "close" to both only a few years prior. These are/were snakes.

I had no context for the incident until I came back to school weeks later. The Nilgiri guys wrote an apology letter to the school. That was them admitting they had been behind the bus park incident. Students at the school had been expelled for smaller scuffles. This was ground for expulsion. Did not happen.

I had moved on though. I was actively thinking in terms of the year end exams. I was winding down my year as House Captain. I was not affected by the sweater incident at the bus park, at all. They feared me. Or they would have showed up themselves. They did not. I was too busy mentally about what was about to happen - exams - to do things like protest, or go visit the authorities about the incident. They had been informed. The ball was in their court. I trusted them to do what was routine and right.

And then the roof collapsed. They suspended me! They suspended Gyaneshwar. In retrospect I wish NP Sharma had not shared with me the gory details of what happened at the meeting. I might have skipped the trauma.

To this day I want every motherfucker who sat on that committee to inform me as to why exactly they suspended me. What was the allegation? What had I done?

Do what? Suspend me? Why? You got reprimanded for not wearing your socks. I always wore my socks. You got suspended for smoking. The thought did not cross my mind. You could get suspended for getting into fights. I was not the fighting kind. By that time of the year all I was focused on was studying for the exams.

The second part of the double whammy happened in 1991. They nominated me for School Captain for being too obvious the choice. And then they took away the nomination. No, I did not walk away. They took it away. I had needed the emotional boost of that school captaincy, to go on the upswing again. And they took it away. I said I wanted a team of 12 school prefects. They said eight. I thought we were talking, negotiating. From being top of the class in 1989, my grades nosedived. The 1991 incident was another blow.

They gave me a warning letter in 1992, an academic warming letter, just the week before I came up with the top SAT score in class.

My projected grades for the A Levels exams were BCC. The day before the exams started, Andrew Wild - the one voice who argued against my immediate expulsion in 1989 (expel me for what? motherfuckers) - shouted at me so loud (I was just stepping out of the bathroom, it was time to run for breakfast) people asleep one stairs up woke up. I was not late, people who were still asleep were. I graduated with EEE. Thank God for the book I wrote on national politics in the year after BNKS, I got myself accepted to the University of Chicago, the top Economics department in America. Five seats and two scholarships were extended. Basanta Shrestha went. Two guys bowed out. Rabin Koirala wanted to go to India to do MBBS. So now it was one scholarship and two students, me and Manav Bhattarai, the Board First dude from the batch after mine, an all academic no nothing else guy. That Bahun had already made up his mind to go to India for a MBBS like Rabin Koirala. Instead he took a detour. He went to Chicago and then flew back to India and wasted my scholarship in the process. I was accepted "not for your numbers, but your actions and words."

I get excited about MOOCs (Massive Open Online Courses). I don't get excited about BNKS. BNKS was a Bahun-British nexus that worked to destroy a Madhesi/Indian like me. They failed, but trying was a social crime. And there are about a dozen faces I never do want to see. Brian Garton is not innocent. Sudarshan Rijal is not innocent.

Sometime in 1993 Robert Shrubsall, by then working in Bangladesh, arranged a get together for me and Wild in Thamel. I guess word had spread.

"Don't you miss it when we used to rule India?" Wild asked Shrubsall.

People like Wagle and Vaidya were very comfortable with their use of the word "madisey." That is like saying nigger.

BNKS ended for me in 1989, towards the end of that year. Berea ended for me in 1997. I saw the devil himself. I saw institutional racism. I saw racist demonization. The whole system ran on it.

I was Barack Obama's first full time volunteer in all of New York City. The richest Briton is an Indian. When Upendra Yadav landed in Los Angeles in 2007, the first thing he said was "Where is Paramendra Bhagat?" They took him to his hotel. He again asked, "Where is Paramendra Bhagat?"

When they had the Bahun Madhav Nepal under house arrest early in 2006, when he managed to come online a month later, the first person he chatted with was me.

Until 1989 my ambition was to become a medical doctor. Then I slowly realized the germs I need to see I see with my open eyes. I don't need a microscope.