The Kalkiist Manifesto: पुँजीवाद असफल, साम्यवाद, समाजवाद असफल

The Kalkiist Manifesto https://t.co/jmCZM8vWnu Reimagining the economic system, reimagining the caste system, getting rid of dowry.

— Paramendra Kumar Bhagat (@paramendra) May 28, 2023

पुँजीवाद असफल, साम्यवाद, समाजवाद असफल। त्यसैले कल्किवाद चाहिएको हो। 

https://t.co/XQoGGDcemO Capitalism has failed, communism has failed, socialism has failed. Enter Kalkiism.

— Paramendra Kumar Bhagat (@paramendra) May 28, 2023

https://t.co/XQoGGDcemO

— Paramendra Kumar Bhagat (@paramendra) May 28, 2023

फ्युजन को प्रयास

बर्लिन को पर्खाल ढलना साथ पुँजीवाद र साम्यवाद बीच को बहस शायद सकिएन भन्ने कुरा को ज्वलंत उदाहरण नेपाल पो हो कि? अमेरिका र भारत का लोकतंत्र एक अर्का का फोटोकॉपी छैनन। बहुदलीय लोकतंत्र को चरित्र प्रत्येक देश मा विशिष्ट छ। अमेरिका कै कुरा गर्ने हो भने म नजिक बाट नियालेको र अझै नियालिरहेको मान्छे। आफै संलग्न भएको मान्छे चाहे स्वयंसेवक भएर नै किन नहोस। अहिले आजित भएको मान्छे। अमेरिका दुई पार्टी लोकतंत्र हो। भारत जस्तो बहुदलीय लोकतंत्र होइन। त्यो दुई मध्ये एक पार्टी अहिले गोरा हरु ले मात्र मत खसाल्न पाउनुपर्छ भनेर कम्मर कसेर लागेको छ। त्यस्तो पनि हो? 

माओ को विवेचना गर्ने हो भने आलोचना पनि गर्न पाउनुपर्यो, प्रशंसा पनि गर्न पाउनुपर्यो। चीन मा माओ को आलोचना गर्न पाइँदैन। त्यो भन्दा घोर अवैज्ञानिक कुरा के हुन सक्छ? अमेरिका मा एक समय मा टेलीफोन सेवा मा एउटा कंपनी को एक क्षत्र राज थियो। त्यो कंपनी लाई सरकार ले बिभिन्न टुकड़ा मा तोड्यो। त्यो नतोड़ेको भए अमेरिका ले शायद इंटरनेट नदेख्ने। अर्थात त्यो कंपनी तोड्नु मैं देश, जनता र खुद त्यस कंपनी लाई फाइदा थियो। तर त्यो कदम त्यस कंपनी ले आफै नचालने। 

चीन मा एउटा पार्टी को मोनोपोली त्यस्तै हो जस्तो लाग्छ मलाई। सन १९९० देखि २०१० सम्म चीन ले जुन औसत १०% आर्थिक वृद्धि दर देख्यो त्यो कायम नरहनुपर्ने कुनै कारण थिएन र छैन पनि। तर त्यस का लागि जुन राजनीतिक सुधार गर्नुपर्छ त्यो गर्न एउटा कम्युनिस्ट पार्टी लाई दुई वटा बनाएर देश को प्रत्येक तहको निर्वाचन मा वास्तविक प्रतिस्प्रधा दिन सक्नुपर्छ।   

अमेरिका मा शिक्षा र स्वास्थ्य को क्षेत्र मा थुप्रै यस्ता काम छन गर्नुपर्ने जुन चीन बाट सिक्न सकिन्छ। तर वाक स्वतंत्रता, धार्मिक स्वतंत्रता त चीन लाई पनि हो चाहिएको। त्यो कस्तो कमजोर राजनीतिक प्रणाली हो जसको खुल्लमखुल्ला आलोचना गर्यो कि गरलयंगुरलुम ढलने? 

नेपाल संविधान सभा मा गएर विश्व लाई उच्चतम लोकतंत्र दिने प्रयास मा जानुपर्छ। 

रातो पेड़ा

असली ‘जसपा’ हामीसँग छः राजेन्द्र महतो
केपी ओलीले एमालेलाई ‘खरानी’ पार्ने भएः पृथ्वी सुब्बा गुरुङ  ‘हाम्रो मौजुदा बिधानले नै सामुहिक नेत्तृत्व प्रणालीलाई अंगीकार गरेको छ । तर अध्यक्ष ओली उत्तर कोरियाली कम्युनिष्ट पार्टीको प्रमुख जस्तो गरेर अघि बढ्न थालेपछि समस्या देखा परेको हो ।’ सचिब गुरुङ भन्छन् ‘ओलीको त्यस्तो ब्यक्तिबादी कार्यशैलीकै कारण एमालेलाई अपुरणीय क्षति भइसक्यो । अब त पार्टी खरानी हुन मात्र बाँकी छ ।’ ......  ‘आज अध्यक्ष ओलीको अहंकार र एक्लै हिड्ने प्रबृतिका कारण संघ गुम्यो, गण्डकी गुम्यो, लुम्बिनी गुम्यो । अझै अरु गुम्नेवाला छन् ।’ ......  अध्यक्ष ओलीको ब्यक्तिबादी दम्भकै कारण तीन सरकार गुमाई सकियो । यो यतिमै रोकिने देखिएको छैन ।’ एउटा ब्यक्तिको (ओली) कारण पार्टी र आन्दोलनले गम्भीर धक्का खान थालेकाले सबैले सोच्नुपर्ने बेला आएको उनको भनाई छ । ..... ‘आफ्नै पार्टीका अध्यक्ष ओली नेतृत्वको सरकार ढालेर नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको सरकार बनाउन माधब नेपालले भूमिका खेले भनेर आक्रोस पोख्ने मात्र होइन, नेता नेपाललाई ओलीले किन त्यहाँसम्म पु¥याए भनेर सोच्ने हो भने बिबादको समाधान भेटिन्छ ।’

माओवादी, जसपा र माधब नेपालसहितको ‘समाजबादी पार्टी’ घोषणा हुदै ! यसअघि वृहत कम्युनिष्ट मोर्चा वनाउने भन्दै तयारीमा लागेका माओवादी केन्द्रलगायतका नेताहरु पछिल्लो समयमा माओवादी केन्द्र, जसपा, माधब पक्षको एमालेसहित समाजबादी पार्टी निर्माणको प्रयासमा जुटेका हुन । .......... न्युनतम कुराहरुमा सहमति वनेपछि पाँच सदस्यिय अध्यक्ष मण्डल वनाएर वाँकी काम पुरा गर्ने गरी सामान्य सहमति वनेको एक नेताले वताए । नेकपा एमालेमा अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीसँग पार्टी एकताको सम्भावना कम हुँदै गएपछि वरिष्ठ नेताहरु झलनाथ खनाल र माधव नेपालले पनि गठवन्धनमा भएका दलहरुसँग सहयात्रा गर्ने सोच वनाएको श्रोतको दावी छ। ......

पुस्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’, माधवकुमार नेपाल, झलनाथ खनाल, उपेन्द्र यादव र वावुराम भट्टराई रहेको ५ सदस्यिय अध्यक्ष मण्डल वनाउने गरी सहमति जुटिसकेको

नेताहरु वताउँछन् । एकताको मोड़ालिटीबारे छलफल जारी छ। ....... यसअघि ओलीबाहेकका कम्युनिस्टहरुको गठबन्धन बनाएर त्यसको नाम समाजवादी केन्द्र राख्ने र नेता माधव नेपाललाई अध्यक्ष बनाउने प्रस्ताव प्रचण्डले अघाडि वढाएका थिए । ओलीसँग खास भरोसा पनि नभएको र गठबन्धनमा अलि धेरै भाउ भएका नेता नेपाल पार्टी एकता भन्दा पनि सानो भए पनि अर्को पार्टी गठन गर्ने सोचमा छन् । ........ एक नेताले भने ‘शिर्ष नेताहरु प्रत्यक्षरअप्रत्यक्ष रुपमा छलफलमा हुनुहुन्छ। एकिकरणको मोडालिटी तयार गरेर त्यसपछि वाँकी कुराहरु अगाडि वढाउने कुरा भएको छ। केहि दिनभित्रै नेपाली जनताले नयाँ कुराको जानकारी पाउने छन्।’

माधब नेपाललाई आफ्नै संसदहरुले मन्त्री चाहियो भन्दै सताउन थाले सर्वोच्च अदालतको परमादेश बाट शेरबहादुर देउवालाई प्रधानमन्त्री बनाउँन महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका एमाले वरिष्ठ नेता माधव कुमार नेपाल अहिले आफ्नै खेमा भित्र मन्त्री चाहियो भन्नेको दवाव थेग्नै नसक्ने अवस्थामा पुगेका छन् । ......  माधवकुमार नेपालले आफ्नै समूहका नेताहरुले मन्त्री बन्न दाम्लो चुँडाउन खोजेको टिप्पणी गरेका छन् । शनिबार काठमाडौंमा आयोजित वागमती प्रदेश सम्पर्क कमिटीको समानान्तर नेतृत्व घोषणा कार्यक्रममा आफूले त्यसरी मन्त्री बन्न हतारिनेलाई केही समय रोकिन भनेको र उनीहरुले आफ्नो आग्रह मानेको बताए। ...... नेता नेपालले भने, ‘दाम्लो चुँडाल्नेलाई म के गर्न सक्छु । आफ्नैलाई त रोक्न सकिएको छैन् । तैपनि मैले भनेको कुरालाई मान्नु भएको छ। दाम्लो नचुँडाउनुहोला मैले भनिरहेको छु । 

यो सरकार जुनसुकै बेला ढल्न सक्छः प्रचण्ड ‘अहिलेको सरकार माधव कमरेडको कारण टिकेको छ, उहाँ दरो रुपमा उभिएको हुनाले मात्रै हाम्रो बहुमत पुगेको छ, तर सरकार जतिबेला पनि अल्पमतमा पर्नसक्छ ।

ओली कै कारण एमालेलाई एकपछि अर्को धक्का, बागमती र एक नम्बर प्रदेश सरकार ढल्दै !  चारवटा प्रदेश सरकारको नेतृत्व गरेको एमालेले गण्डकी र लुम्बिनी प्रदेश सरकार गुमाएको छ। गत चुनावमा केन्द्र र प्रदेशमा सरकारविहीन भएको नेपाली कांग्रेसले केन्द्र सरकारको नेतृत्व गरिरहेको छ भने गण्डकीमा समेत कांग्रेस नेतृत्वमा गठबन्धन सरकार छ। ...... पार्टीभित्रको आन्तरिक किचलोका कारण नै एकल बहुमतबाट सरकार बनाउन सक्ने अवस्था रहेको सुदूरपश्चिम प्रदेशमा माओवादी केन्द्रको सरकार छ भने आफ्नो नेतृत्वका सरकार बनाउन सक्ने कर्णालीमा पनि माओवादीकै सरकार छ। लुम्बिनीमा माओवादी केन्द्रले सरकार बनाएसँगै तीन वटा प्रदेश सरकार माओवादी केन्द्रको पोल्टामा पुगेको छ। .......  दुईवटा प्रदेश सरकार गुमाएको एमालेले अब बाँकी दुई वटा प्रदेश सरकार पनि गुमाउने चिन्ता बढेको छ। माधव नेपाल समूहले पार्टी विभाजन गर्यो वा अन्य दलले समर्थन गरेको अवस्थमा बागमती र एक नम्बर प्रदेशबाट पनि एमाले बाहिरिन सक्छ। ......  एमाले नेतृत्व तहमा कुरा नमिले बागमती र प्रदेश९१ ले पनि छिट्टै नयाँ सरकार पाउने र अहिलेको सत्तारुढ दल नेकपा एमाले प्रतिपक्षी भएर बस्ने निश्चित प्रायः देखिन्छ।

संसद विघटन कारण नभई नेकपा विवादको परिणाम थियोः शंकर पोखरेल नेकपा एमालेका स्थायी समिति सदस्य शंकर पोखरेलले नेकपा माओवादी केन्द्रसँग पार्टी एकता गर्नु गल्ती भएको बताएका छन्। शनिवार एमाले बाँके जिल्ला समितिको १७ पूर्ण बैठकमा पोखरेलले माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’लाई आधार बनाएर पार्टी एकता गर्नु सबैभन्दा ठुलो कमजोरी भएको बताए। ........  ‘प्रचण्डकै कारण मुलुकमा अहिलेको अस्थिरता पैदा भएको हो,’ उनले भने, ‘आजको परिणामको प्रमुख कारक प्रचण्ड नै हुन्।’ प्रचण्डमा रहेको अस्थिरता, अवसरवाद, महत्वाकांक्षा जस्ता कुरा नै नेपालको राजनीतिको अस्थिरताको कारण भएको पोखरेलको भनाई छ। उनले प्रतिनिधिसभा विघटन कारण नइ नेकपा विवादको परिणाम भएको बताए। ......  उनले भने, ‘कतिपयले नेकपा भित्रको विवाद प्रतिनिधिसभा विघटनका कारण भन्छन्। त्यो गलत हो। त्यसभन्दा पहिले नै नेकपामा विवाद सुरु भइसकेको थियो। प्रतिनिधिसभा विघटन कारण नभई परिणाम हो।’

माधवको हातमा ओली-प्रचण्डको ‘शक्ति’ प्रचण्डले चालेका गोठीकै कारण लुम्बिनी प्रदेशको मुख्यमन्त्रीबाट हात धोएर दाङ पुगेका एमाले नेता शंकर पोखरेलले ढाँडमा टेकेर र टाउकोमा हान्ने जनयुद्धकाल नीति प्रचण्डले नछोडेको आरोप लगाए । पोखरेलले मुख्य प्रतिद्धन्द्धी प्रचण्ड नै भएको संकेत गर्दै प्रधानमन्त्री देउवा त आवरण मात्र रहेको दाबी गरे । ......  नेकपा विभाजनदेखि नै प्रचण्ड–माधवको मोर्चा बनाएर ओलीविरुद्धका कार्यमा संलग्न नेपाल एमाले पूर्ववत अवस्थामा फर्किएपनि प्रचण्डलाई सघाउँदै आएका छन् । विपक्षीलाई सत्तामा पु¥याउनेदेखि माओवादी केन्द्रले नेतृत्व गरिरहेका प्रदेश सरकार बचाउन नेपालको भूमिकानिर्णायक छ ।यसैकारण प्रतिपस्र्धाको मैदानमा ओलीभन्दा प्रचण्डको शक्ति ग्राफ उक्लीदै गइरहेको छ ।

प्रचंड को स्टेट कैप्चर को चौथो प्रयास

पहिलो प्रयास थियो जनयुद्ध। एक दलीय शासन नै घोषित लक्ष्य थियो। पेरू को गोंजालो को जस्तो। गणतंत्र बाटो मा पर्ने एउटा गाउँ जस्तो। अंतिम लक्ष्य त गणतंत्र होइन। संविधान सभा पनि त्यही हो। बाटोमा पर्ने एक ठाउँ। त्यसै कारण त पहिलो संविधान सभा ध्वस्त पारे  प्रचंड ले। पहिलो प्रयास ले १२ बुँदे मा गएर विश्राम लियो। काठमाण्डु ढलने वाला थिएन। प्रचंड को हविगत गोंजालो को जस्तो हुन बाट बच्यो। 

दोस्रो प्रयास थियो कटुवाल प्रकरण। भोट माग्दा प्रगतिशील संविधान दिन्छु भनेर भोट माग्ने, चुनाव जिते पछि सेना सँग अनावश्यक झगड़ा गरेर संविधान सभा ध्वस्त पार्ने? त्यो चुनावी जित प्रचंड को अंतिम मौका थियो। चुके। अर्को मौका आउँदैन।

तेस्रो प्रयास थियो ओली प्रकरण। बिना पार्टी महाधिवेशन को चुनाव लड़ी, बिना संसदीय दलको चुनाव लड़ी झन्डै दुई तिहाई को प्रधान मंत्री बन्न भ्यायेका। 

चौथो प्रयास जारी छ। देउबा प्रयोग भएका छन। एमाले दुई फ्याक पारेर एक फ्याक सँग एकीकरण गरे पछि बनेन त जुनियर पार्टनर कांग्रेस? यो तर अंतिम प्रयास हो। सफल हुँदैन। एमाले प्रचंड को पोल्टा मा हाल्दिने लयाकत माधव सँग छैन। मधेस प्रचंड को पोल्टा मा हाल्दिने लयाकत उपेंद्र सँग छैन। जसपा बाबुराम को पोल्टा मा हाल्दिने लयाकत उपेंद्र सँग छैन। 

तानाशाही समस्या हो। प्रगतिशील विचार समस्या होइन। तानाशाही समस्या हो। गरीबी निवारण समस्या होइन। राजतन्त्र बन्दरलाई संवैधानिक राजतन्त्र नाच सिकाउन सकिँदैन थियो। प्रचंड लाई बहुदल सिकाउन सकिँदैन। 

आँशु: भीम रावल को प्रसारण लाइन, राणा प्रधान मंत्री को स्कुल कॉलेज

सीडीओ भनेका एकात्मक व्यवस्था का अंचलाधीश हरु

 

असली जसपा हामीसँग छः राजेन्द्र महतो पार्टीको आधिकारिकतासम्बन्धी विवाद सर्वोच्च अदालतमा चलिरहेको र अदालतले आफूहरूलाई न्याय दिने कुरामा विश्वस्त रहेको ...... बाइसी, चौबिसी राज्यहरू थियो तर भूगोलको एकीकरण भयो मनको एकीकरण नभएको .... ‘नेपालीले नै नेपालमा आफ्नो पहिचान खोजिरहेका छन्' ...... यो कार्य कम्युनिस्ट र कांग्रेसले गर्न नसकिने बताउँदै उनले ती दुवै दल नेपाल बनाउन असफल भइसकेका र त्यसको लागि जसपा नेपालले काम गर्न थालेको बताए ।

गृहजिल्लामै एक्लिँदै राजेन्द्र महतो साविक सद्भावना पार्टी हुँदादेखि उनीसँग साथमा रहेका नेताहरुले महतोको साथ छाडेका छन् । ....... महतो नेतृत्वको सद्भावना पार्टी हुँदा लामो समय जिल्ला अध्यक्ष रहेका सांसद प्रमोद साहले उनको साथ छाडेपछि जिल्लामा त्यसको ठूलो नकारात्मक प्रभाव परेको छ । साह महतोको खेमा छाडेर उपेन्द्र यादवतर्फ गइसकेका छन् । महतोनजिक रहेर काम गरेका र हाल जिल्ला समन्वय समिति सर्लाहीका संयोजक मैथुर चौधरी पनि कार्यक्रममा सहभागी छैनन् । ..... उहाँहरुको कार्यक्रममा बस्नु नपरोस भनेर म काठमाडौं आइपुगें ।’ ..... ‘मधेसलाई हेप्यो भनेर ओलीविरुद्ध आन्दोलन गर्न लगाएर आफूले उपप्रधानमन्त्री पाउने भएपछि ओलीकै समर्थन गर्ने उहाँहरुको कदमलाई कसैले पनि राम्रो भनेको छैन् । तर, जनताले यसरी तिरस्कार गर्लान भन्ने उहाँहरुलाई लागेको थिएन होला, अब जनता सचेत भइसकेका छन् ।

विचार मिल्ने शक्तिसँग पार्टी एकता गर्ने प्रचण्डको उद्घोष नेकपा (माओवादी केन्द्र) ले वाम लोकतान्त्रिक गठबन्धनलाई आगामी निर्वाचनसम्म लैजाने प्रस्ताव गरेको छ । ...... विभाजित अवस्थामा रहेका सबै इमान्दार कम्युनिस्टलाई एकताबद्ध गर्दै

फेरि पनि एउटै कम्युनिस्ट केन्द्र निर्माण गर्ने

जिम्मेवारी आएको अध्यक्ष दाहालले स्पष्ट पारेका छन् ।

जसपा ठाकुर पक्ष भन्छ-प्रलोभनमा परेर गएकाले पार्टी आधिकारिक हो भन्नुको अर्थ छैन

‘राष्ट्रियता जनतामा हुन्छ, भूगोलमा हैन

, त्यसैले हाम्रो विविधतालाई सम्बोधन गर्न समावेशी लोकतन्त्रका लागि हामी संघर्ष छौँ ।’ ...... अध्यक्ष ठाकुरले अहिलेको संघीय प्रणाली पहिचानको आधारमा नरहेको भन्दै वर्तमान संविधानमा रहेका कमजोरीलाई संशोधन गरेर पहिचानको अधिकारलाई सुनिश्चित गरिनुपर्ने बताएका छन् । ..... मधेशका माग र मुद्दालाई सम्बोधन गरेको खण्डमा वर्तमान सरकारसँग सहकार्य हुने बताए ।जसपा वाग्मती प्रदेश अध्यक्ष निलकण्ठ महर्जनले पार्टी संगठनलाई बलियो बनाउन सक्रियतापूर्वक लाग्ने बताए ।

आगामी चुनावमा माओवादी प्रमुख पार्टी बन्न सक्छ : प्रचण्ड ‘केपी ओली प्रतिक्रियावादका प्रतीक’
प्रचण्डको विश्लेषण : देउवा सरकार अल्पमतमा पर्न सक्छ कम्तिमा आगामी चुनावसम्म गठबन्धन कायमै राखिने
एमाले अब एकता र विभाजनको दोबाटोमा पुग्यो : माधव नेपाल
जसपा हाम्रो आधिकारिक पार्टी हो : महन्थ ठाकुर

आँशु: भीम रावल को प्रसारण लाइन, राणा प्रधान मंत्री को स्कुल कॉलेज

नेपाल मा प्रति व्यक्ति आय १,००० डॉलर छ। त्यस लाई ह्वात्त ५,००० पुर्याउने एउटा राम्रो तरिका छ, छिमेकी भुटान मा भएको पनि १० वर्ष जति अगाडि। एउटा ठुलो जलविद्युत आयोजना को निर्माण गरेर बिजुली भारत निर्यात गर्ने। तर त्यस का लागि त प्रसारण लाइन चाहिन्छ। होइन भने निर्यात कसरी गर्ने? त्यही प्रसारण लाइन एमसीसी ले अनुदान मा बनाइदिन्छु भन्दैछ। 

तर प्रति व्यक्ति आय ५,००० डॉलर पुग्नु ठुलो समस्या हो। भीम रावल हरु मार्का कम्युनिस्ट हरु का लागि। गरीबी समाप्त हुन्छ। बंद जमेको पोखरी बग्न थाल्यो भने लाम्खुट्टे हरु कहाँ बस्ने? गरीब छन र न कम्युनिस्ट छन। गरीब नै छैनन भने कम्युनिस्ट हरु कहाँ गएर आगो ताप्ने? 

यस पृथ्वी मा भीम रावल छ भन्ने कुरा चीन लाई थाहा छ जस्तो मलाई लाग्दैन। तर भीम रावल लाई लागिरहेको छ उत्तर तिर चीन को ग्रेट वाल ग्रेट वाल, दक्षिण तिर चीन को ग्रेट वाल भीम रावल। यस्तो पनि हो? 

दरबार हाई स्कुल हो कि त्रिचन्द्र कॉलेज हो, बिभिन्न प्रेसर परेर राणा प्रधान मंत्री ले बनाउन त बनाए, उदघाटन गर्न पनि पुगे, तर उदघाटन गरे पछि घवां घवां रुन थाले। अब जनता का छोरा ले पढ्ने भए, बुद्धि पलाउने भयो, राणा शासन समाप्त हुने भो भनेर। 

यो प्रसारण लाइन बन्यो भने नेपाल मा गरीबी समाप्त हुन्छ र कम्युनिस्ट हरु का लागि मुख लुकाउने ठाउँ पनि बाँकी रहँदैन भन्ने चिन्ता हो भीम रावल को। यस्तो पनि? 

Doshi Chasma

दोषी चश्मा | Doshi Chasma

दोषी चश्मा [Doshi Chashma]

MCC ले मेलम्ची वर्जित गर्छ

MCC: Perspectives 

एम सी सी बहस 

BRI र MCC

Project on Power System Master Plan 2040 in Bhutan

Florida Gov. Ron DeSantis is blaming the Covid spike in Florida on migrants crossing the southern border.

Maps, people. pic.twitter.com/E06max7vIh

— Tim O'Brien (@TimOBrien) August 4, 2021

कम्युनिस्ट सोंच र वर्तमान समस्या

कांग्रेस रणनीति : घटनाक्रम नियाल्ने तर केही नबोल्ने, नखुल्ने

वैकल्पिक सरकार निर्माणबारे बाबुराम-उपेन्द्र र देउवाबीच भेटवार्ता

‘बाँस काट्ने’ अभियानमा केपी ओली यस्तो छ नेकपा एमालेको अन्तरसंघर्षको इतिहास

सरकारबाट समर्थन फिर्ता लिन माओवादी केन्द्रको अन्तिम तयारी : स्थायी कमिटी बैठक बोलायो

हुलाकी राजमार्गको १३ वटा खण्ड हस्तान्तरण

आफैं-आफैं लडेर हामी सिद्धिने स्थितिमा पुगेका छौं: अष्टलक्ष्मी शाक्य

विश्वासको मत लिनैपर्ने हो ? बहुमतबाट गठबन्धन सरकारमा परिणत हुनासाथ प्रधानमन्त्रीले विश्वासको मत लिनुपर्छ । – भीमार्जुन आचार्य, संविधानविद्

यसरी नजिकिएको थियो चीनसँग नेपाली माओवादी

नेपालको वर्त्तमान राजनीतिक समस्याको जड़मा छ कम्युनिस्ट सोंच। 

द्वितीय विश्व युद्ध समाप्त भएको दशकौं बितिसकेपछि पनि प्रशांत महासागर का कैयन साना साना दुर्गम टापु हरुमा जापानी सैनिक का टुकड़ी हरु अड्डा जमाएर बसेको देखियो। उनीहरुको जापान अथवा जापानी सेना सँग कुनै  संपर्क छैन। द्वितीय विश्व युद्ध समाप्त भएको समाचार उनकोमा पुग्दै पुगेन। वापस जापान फर्केर जाने उपाय छैन। अनि झुक्किएर कोही गोरा मान्छे त्यो टापु मा पुग्यो कि (मुख्य रूपले पर्यटक हरु) पानी बाट बालुवा मा पुग्न पाएको छैन, फायरिंग शुरू। 

नेपालका कम्युनिस्ट लाई बर्लिन को पर्खाल ढलेको समाचार आएको छैन। सोवियत संघमा गोर्बाचेव पछि पुटीन आए जस्तो भएको छ। कम्युनिस्ट होइन भने लगातार २० वर्ष सत्तामा कसरी टिक्न सकेको! केजीबी को मान्छे नै हो आखिर। सोभियत संघ ढलेको हल्ला छ तर चीनमा त कम्युनिस्ट पार्टी बरक़रार मात्र छैन, अमेरिका सँग प्रतिस्प्रधा मा नै छ। 

समाजवाद र जनवाद एउटै कुरो होइन। संविधानमा समाजवाद लेखे पछि त देशको प्रत्येक पार्टी समाजवादी नै भयो। उत्तरी युरोपमा छ समाजवाद। ली कुआन यु पनि समाजवादी नै हो। तर नेपालका कम्युनिस्ट लाई त्यो चाहिएको होइन। जनवाद भनेको राजनीतिक सोंच हो। एक पार्टीको अधिनायकवाद नै भनिएको हो। तर त्यस्तो लक्ष्य राख्दा बाटो मैं समस्या आइपर्छ। कि त ढाँट्नुपर्यो। ढाटेको अरुले पत्याउनु परयो, त्यो पनि एक वर्ष दुई वर्ष होइन, लामो समय। 

खुद चीनले माओवाद त्यागेर बाजार अंगालेको दशकौं बित्यो। सन १९९० मा चीन र भारतमा प्रति व्यक्ति आय उही उही। तर चीनले बड़ो बेगमा समाजवाद छोड़ेर बाजार अंगाल्यो, भारतले कहिले छोड्ने कहिले अँगाल्ने गर्यो। चीनले वास्तवमा अमेरिका सँग आर्थिक प्रतिस्प्रधा गरेको अवस्था छ। तर त्यो माओवादी आर्थिक सोंचकों आधारमा होइन। बाजार अंगालेर गरेको हो। 

कम्युनिस्ट सोंचमा पार्टी प्रधान हुन्छ। देशको प्रधान मन्त्रीले भ्रष्टाचार गरे पार्टीले हो कारवाही गर्ने। अदालत भन्दा माथि पार्टी हुन्छ। संसद पार्टी को मुनि हुन्छ। त्यो सबै व्यवहार प्रचण्डले केही महिना भित्र देखाएका छन। माधव पनि बरु संसदमा उपस्थिति नै नभएका मानिस हरु सँग मिलेर जान्छु भन्दैछन। 

नेपालका कम्युनिस्ट ग्रेजुएट सेमिनार कम्युनिस्ट हरु हुन। सत्ता पनि लक्ष्य होइन। होइन भने दुई तिहाईको सरकार नै थियो।गरीबी समाप्त गर्ने त झन हुँदै होइन। गरीबी समाप्त हुन्छ भने लाम्खुट्टे को पोखरी नै समाप्त हुन्छ। किन समाप्त गर्ने गरीबी! 

अन्तहीन तर्क वितर्क गर्दै बस्ने। गुट उपगुट तोड्ने र मिलाउने, कहिले यता कहिले उता। त्यस्ता ग्रेजुएट सेमिनार हरु अमेरिका का केही विश्वविद्यालय हरु मा पनि हुने गर्छ। मार्क्स अझै मरेको छैन भन्ने हरुको सानो भीड़। ऑक्सफ़ोर्ड र कैंब्रिज मा छ। तिनका लागि कम्युनिस्ट सोंच भनेको इंटेलेक्चुअल च्युइंग गम। जति चपाये पनि नसकिने। कम्युनिस्ट सोंच भनेको हावा मिठाइ हो र!

ओली, प्रचंड, माधव, चंद, वैद्य आदि इत्यादि लाई छात्रवृति प्रदान गरियोस र त्यस्ता विश्व विद्यालय हरुमा पठाएर नेपालको राजनीती लाई तिनबाट मुक्त गरियोस। 

पुनरावलोकन का लागि स्पेस छ र? https://t.co/cLAH9u05Tw पुनरावलोकन ले स्थिति नफेर्न सक्छ https://t.co/lJ6EzAifIz #nepal @jnkhanal @RabindraADH @Nawasilwal @cmprachanda @JSPrabhakar @KrishnaBMahara @Bidyabhattarai @Tpgaire

— Paramendra Kumar Bhagat (@paramendra) April 1, 2021

The adventurous journey of the Himalayas through the road of Manang, Nepal.
pic.twitter.com/5KsIm2YHXq

— Dr Jagan Karki (@jaganbimal) March 31, 2021

कम्युनिज्म, समाजवाद र सिद्धांत को कुरो

आज कसैले पृथ्वी गोल छ भनेर ऐलान गर्छ भने उसलाई यो त कस्तो महावैज्ञानिक, पृथ्वी गोल रहेछ भनेर पत्ता लगायो भन्ने कुरा आउँदैन। मदन भंडारी द्वारा प्रतिपादित बहुदलीय जनवाद लाई कम्युनिस्ट ले बहुदल मान्यो भन्ने किसिमले हेर्न सकिन्छ तर कम्युनिस्ट ले नै बहुदलीय व्यवस्था को आविष्कार गर्यो भन्न मिल्दैन। त्यस बहुदलीय जनवाद ले बहुदलीय लोकतंत्र र मिश्रित अर्थतंत्र नै भनेको हो। तर एकदलीय व्यवस्था भएको चीन ले पनि मिश्रित अर्थतंत्र मानेको छ। चीन मा निजी क्षेत्र अमेरिका लाई टक्कर दिने किसिमको छ। मदन भंडारी को बहुदलीय जनवाद वास्तवमैं नया सिद्धांत हो भने त्यो कम्युनिस्ट देश चीन मा पनि लागु हुनुपर्छ। तर नेपालको कुनै पनि कम्युनिस्ट ले चीन सम्म त्यो सन्देश पुर्याएको मलाई थाहा छैन।

हुन त कार्ल मार्क्स ले मर्ने बेला तिर "म मार्क्सवादी होइन" भनेर ऐलान गरेका थिए। आफैले प्रतिपादित गरेको सिद्धांत नाना थरि मानिस ले विभिन्न किसिमले बांगोटिंगो अपव्याख्या गरिदिएको देखेर कार्ल मार्क्स आत्तिएका हुन। स्टालिन को तोड़मरोड़ लेनिन लाई पनि  नपचेको। पार्टी बाट यसलाई निकाल्नु पर्छ सम्म भनेका। लगत्तै देहांत भयो।

मार्क्सवाद को एउटा प्रयोग लेनिनवाद हो, अर्को स्टालिनवाद, तेस्रो माओवाद। लेनिन ले क्रांति मा भन्दा बढ़ी योगदान सिद्धांत मा दिए भन्न मिल्छ। शहर र कलकारख़ाना मा फोकस लेनिनवाद हो। चरम तानाशाही स्टालिनवाद हो। शहर होइन गाउ, कारखाना होइन खेत भनेको माओवाद ले। उद्योग उसै पनि नभएको तेस्रो विश्व का देश हरुमा माओवाद को लोभ देखिनु स्वाभाविक भन्न सकिन्छ।

लेनिन ले गरेको क्रांति को ७० वर्ष जति मा सोवियत संघ विघटन भयो। पश्चिमा देश हरुमा त्यसलाई कम्युनिज्म को पराजय को रुपमा लिने गरिन्छ। तर लेनिन को क्रांति को तीन दशक भित्र अमेरिका मा राष्ट्रपति रुज़वेल्ट ले गरीब हरु को पक्ष मा व्यापक कार्यक्रम हरु ल्याए। अहिले उत्तरी युरोप का देश हरु मा रहेको लोककल्याणकारी राज्य (welfare state) न पुरानो ढर्रा को पूँजीवादी भन्न मिल्छ न कम्युनिस्ट। तर चीन ले त्यसै लाई पनि नक्कल गर्ने जमर्को गरेको छैन।

कम्युनिज्म, समाजवाद र सिद्धांत को कुरो https://t.co/np2xUI25e4 @PradeepgyawaliK @kpsharmaoli @cmprachanda @OnasariGharti @yogeshuml55 @nksthaprakash @shankarpokhrel8 @HisilaPost @JSPrabhakar @brb1954 @rk_jhakri @mrkhanall @jnkhanal

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 30, 2017

कम्युनिज्म, समाजवाद र सिद्धांत को कुरो https://t.co/np2xUI25e4 @upendrayadavjee @JpanandaJp @sarita_giri @drckraut @madheshvani @surendramadhesi @binay_panjiyar @rajendra20161 @sanghiyaonline @HulakiNews @Online_khabar @kantipur @Rato_pati @setopati @Annapurna_Post

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 30, 2017

कम्युनिज्म, समाजवाद र सिद्धांत को कुरो https://t.co/np2xUI25e4 @narayanwagle @manjushreethapa @gunaraj @KanakManiDixit @kishorenepal @prashantktm @AnupKaphle @DRP39 @YubarajGhimire3 @salokya @belakoboli @DRP39 @pratyoushonta @Vijaykumarko @RishiDhamala @Sagunlawoti

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 30, 2017

Democracy and Facts in the Age of Trump https://t.co/BfWfchtlm4

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 29, 2017

Rereading Albert Speer’s “Inside the Third Reich” https://t.co/O5kKMuZkyY

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 29, 2017

https://t.co/R3qx4Q9Lky

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 29, 2017

https://t.co/KEgAWXU70X

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 29, 2017

The Robots Are Coming, and Sweden Is Fine https://t.co/fzC5rTX2YW

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 29, 2017

मधेशका अन्य भू–भाग फर्काउन हाम्रो आन्दोलन जारी रहन्छ : उपेन्द्र यादव https://t.co/DxObnoOot5

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 29, 2017

https://t.co/cVGuwstBlm

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 29, 2017

https://t.co/cl14AZ4o1I

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 29, 2017

https://t.co/kzf9V6EHMe

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 29, 2017

https://t.co/PVlwoNsrEV

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 29, 2017

https://t.co/uYUooCkQyy

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 29, 2017

Tallying the Damage of Trump's Presidency in 2017 https://t.co/6fkhGdzq7F via @RollingStone

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 28, 2017

https://t.co/JrbDygMRoL

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 28, 2017

https://t.co/UktEgUH2jh

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 28, 2017

मधेश र मधेशी चाहिन्छ भने संविधान संशोधन आवश्यक : लक्ष्मणलाल कर्ण https://t.co/LaDit6nrJV

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 28, 2017

https://t.co/oM47TWFrBm

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 28, 2017

एमाले ले संविधान संसोधन गर्छ भने मधेसी को साथ पाउँछ https://t.co/Gl6q3CJJ8w #kpoli #madhesh #madhesi #nepal #terai

— Paramendra Bhagat (@paramendra) December 28, 2017

अमेरिका को प्राविधि (technology) क्षेत्र का ठुला ठुला इंटरप्रेन्योर (entrepreneur) थुप्रै ले post-capitalism को कुरा गर्न थालेका छन। २० औ शताब्दी को आर्थिक फ्रेमवर्क चाडै नपुग हुनेछ भन्न थालेका छन। चाडै भनेको १०० वर्ष भनेको होइन। १०-२० वर्ष भनेको। Universal Basic Income को कुरा आएको छ।

भने पछि राज्य को रुपरेखा के हुने --- त्यो बहस त ज्वलंत छह विश्वव्यापी रूप मा। त्यस बहसमा नेपालका क्रियाशील राजनीतिज्ञ हरु सामेल हुनु ख़ुशी को कुरा हो।

कम्युनिस्ट लेबल नै किन चाहियो? कम्निस्ट भने पछि हिंसा मा विश्वास गर्ने, एकदलीय व्यवस्था लादन खोज्ने जस्तो अर्थ लाग्छ। समाजवादी शब्द ले हुँदैन? एमाले र माओवादी को एकीकरण गर्ने हो भने नया पार्टी को नाम नेपाल समाजवादी पार्टी राखे हुँदैन? आखिर बहुदलीय लोकतंत्र र मिश्रित अर्थतंत्र दुबै ले मान्ने नै भनेको हो। दुबै लाई मानेर दुबै लाई बरु परिष्कृत बनाउँदै जान मिल्छ।

बहुदलीय लोकतंत्र त मान्ने तर प्रत्येक राष्ट्रिय पार्टी ले पाएको मत को समानुपातिक पैसा राज्य ले नै दिने, पार्टी चलाउन, चुनाव लडन अरु कुनै स्रोत बाट पैसा लिन नपाउने गर्न सकिन्छ।

मिश्रित अर्थतंत्र मा निजी क्षेत्र (private sector) त हुन्छ नै, साथै सरकारी क्षेत्र (public sector) र सहकारी क्षेत्र (cooperative sector) पनि हुन्छ। ती बाहेक अरु पनि हुन्छ। जस्तो कि non profit sector हुन्छ। नया केटेगरी हरु थपिएका छन। जस्तो कि social entrepreneurship . ----- कंपनी त खोल्ने तर त्यसको प्रमुख उद्देश्य मुनाफा नहुने, तर मुनाफा भने कमाउने। यी प्रत्येक सेक्टर अमेरिका मा छ। नेपालमा पनि छ। कसैले आएर नेपालमा निजी क्षेत्र, अथवा सरकारी अथवा सहकारी क्षेत्र आविष्कार गरिदिनुपर्ने अवस्था छैन। तर गुणात्मक (qualitative) र मात्रात्मक (quantitative) कुरा हरु आउँछन। Ratio को कुरा आउँछ। ९०% निजी क्षेत्र ले ओगटेको देश र ५०% मात्र निजी क्षेत्र ले ओगटेको देश दुबै मिश्रित अर्थतंत्र भएर पनि नितांत फरक देश हुन।

अर्थतंत्र को मात्र कुरा छैन। सामाजिक मुद्दा हरु छन। लैंगिक, क्षेत्रीय, जातीय, सांस्कृतिक आदि। समानता को प्रतिभुति प्रत्येक मानव सम्म पुग्नु पर्छ। संसदमा महिला को सहभागिता को सवाल मा नेपाल ले चीन, भारत, अमेरिका, बेलायत, रूस, जापान सबै लाई उछिनेको छ। त्यो सराहनीय कुरो हो। मधेसी, जनजाति, दलित लाई पनि त्यसै गरी समेट्नु पर्छ।

नेपाल को माटो सुहाउँदो भनेको त हाइड्रो समाजवाद हो। भुटान को देखासिखि १०-२० हजार मेगावाट उत्पादन गर्ने र राजा वीरेंद्र को भाषा मा सबै नेपाली को आधारभूत आवश्यकता पुरा गर्ने। १० वर्ष भित्र मधेसमा सौर्य उर्जा बाट पहाड़ मा हाइड्रो बाट भन्दा बढ़ी बिजुली उत्पादन गर्न सकिने हुन्छ। सौर्य प्रविधि को मुल्य को गिरावट त्यस किसिम को हुने प्रक्षेपण गरिँदैछ।

एमाले र माओवादी मिलेर समाजवादी पार्टी बनाउने। फोरम र राजपा त्यस पछि एकीकरण गर्नै पर्ने हुन्छ। काँग्रेस मा पनि देउबा र पौडेल को शायद एकीकरण हुँदै गर्ला।

आजको अन्नपूर्ण पोस्टको कार्टुन्
https://t.co/aQw0j6fDI4 pic.twitter.com/b3tYfDfiNR

— Annapurna Post (@Annapurna_Post) December 24, 2017

एमाले, माओवादी र नया शक्ति को एकीकरण र मधेस

एमाले माओवादी एकीकरण ले देशको राजनीति तख्तापलट भयो

गठबन्धन फेरबदलको गृहकार्य https://t.co/Wo2ZUxsZMI

— Paramendra Bhagat (@paramendra) October 3, 2017

संशोधन प्रस्तावको पक्षमा रहेका शक्तिहरूसँग गठबन्धन-सह अध्यक्ष श्रेष्ठ https://t.co/X7PIr9nXkK

— Paramendra Bhagat (@paramendra) October 3, 2017

अबको निर्वाचनमा हामी गठबन्धन गर्छौं, पहिलो प्राथमिकतामा संघीय समाजवादी फोरम नै हो : मनिष सुमन https://t.co/Om61Rw6f1L

— Paramendra Bhagat (@paramendra) October 3, 2017

समाजवादी फोरमसँग चुनावी तालमेलकाे तयारीमा राजपा https://t.co/FUf7cqLufZ

— Paramendra Bhagat (@paramendra) October 3, 2017

हामीले पार्टीलाई ‘रिकभर’ गरेका छौँ, एक्लै लड्न सक्छौँ : उपेन्द्र यादव https://t.co/YjTBL3KHdF

— Paramendra Bhagat (@paramendra) October 3, 2017

हृदयेश त्रिपाठीसहितका पाँच जना नेताले राजपा छाडे, एमालेको चिन्ह लिएर चुनाव लड्ने https://t.co/otSCo9eTOf

— Paramendra Bhagat (@paramendra) October 3, 2017

हृदयेश लगायत राजपा नेता एमाले छिरे सरह https://t.co/rRc6cMjGXO

— Paramendra Bhagat (@paramendra) October 3, 2017

एमाले र माओवादीबीच चुनावी तालमेल, पार्टी एकीकरणको सहमति https://t.co/TMEH9Keci0

— Paramendra Bhagat (@paramendra) October 3, 2017

गगन थापा भन्छन्–एमाले र माओवादी एकता असम्भव - https://t.co/w0ib6WtjMS

— Paramendra Bhagat (@paramendra) October 2, 2017

हृदयेश त्रिपाठीले राजपा छाडे, सूर्य चिन्हमा चुनाव लड्ने - https://t.co/n9gGx1anln

— Paramendra Bhagat (@paramendra) October 2, 2017

माओवादी केन्द्र र एमालेबीच पार्टी एकताको तयारी, एकताको अधिकार तीन नेतालाई - https://t.co/1aIe9O1mxG

— Paramendra Bhagat (@paramendra) October 2, 2017

प्रदेश र प्रतिनिधिसभा चुनावः एमाले र माओवादी केन्द्र एउटै चुनाव चिन्हमा लड्ने - https://t.co/mOmaSzXLXN

— Paramendra Bhagat (@paramendra) October 2, 2017

त्रिपाठीले राजपा नेपालबाट विद्रोह गरि एमालेबाट चुनाव लड्ने | सहारा टाइम्स https://t.co/SzYTaPiEcs via @@edumanduonline

— Paramendra Bhagat (@paramendra) October 2, 2017

देख मधेशी देख तेरा नेता क्या कर रहा है ? हृदयेश सहित पाँच नेता एमाले से चुनाव लड़ेगें https://t.co/pDL3FNSrmcदेख-मधेशी-देख-तेरा-नेता-क्.html

— Paramendra Bhagat (@paramendra) October 2, 2017

एमाले माओवादी एक पद एक उम्मेदवार मा गयो। नेपाली काँग्रेस विपक्षी दल बन्यो। हेर्दा ओली ले बाजी मारे जस्तो देखिन्छ। तर यो प्रचंड को चतुर्याई हो। स्थानीय चुनाव पछि हाफ साइज पनि नभएको दल ले झन्डै ५०-५० को औसत मा डील गर्यो। दुई नंबर प्रदेश को जनता लाई ठाडै झुक्याइ दिए। संसोधन प्रस्ताव फेल हुन्छ र मात्र माओवादी र काँग्रेस ले सपोर्ट गरेका हुन।

नवलपरासी मा छाता चुनाव चिन्ह कुनै ब्रांड नेम नै होइन। अनि हृदयेश ले सुर्य समाते। मधेसको पद्म रत्न? संविधान संसोधन बारे आफ्नो अडान एमाले ले फरक बनाएको समाचार कतै आएको छैन।

यस विकासक्रम ले काँग्रेस, राजपा र फोरम माथि व्यापक दबाब डालेको छ। कि चुनाव अगाडि नै हार मान कि व्यापक गठबंधन गर। राजपा र फोरम ले अहिले को अहिले एकीकरण गर्नै पर्छ। र प्रदेश २ मा ६० राजपा र ४० काँग्रेस का हिसाबले जानुपर्छ।

चीन सँग माओवादी युद्ध सिक्ने आर्थिक क्रांति नसिकने?

सन १९९० मा प्रति व्यक्ति आय का हिसाबले चीन भन्दा भारत अलिकति अगाडि थियो। अहिले कहाँ चीन कहाँ भारत। के गर्यो त्यस्तो चीनले?

चीन सँग माओवादी युद्ध सिक्ने आर्थिक क्रांति नसिकने?

यो वाद र त्यो वादको कुरै छैन। Whatever works. यदि चीनले पूँजीवाद गरेको हो र अमेरिका पूँजीवादी देश हो भने खोई त अमेरिकाले गरेको चीनले जस्तो? चीन ले के गर्यो के गर्यो। बड़ा mysterious छ। तर एक किसिमले खुला किताब नै हो। Peace and stability मा आउन सक्ने जुन सुकै गरीब देशलाई सिकाउन पनि तैयार मदत गर्न पनि तैयार।

मैले बुझेसम्म बाबुरामले चीनको सिको गर्न खोजेका हुन। तर विकास र आर्थिक क्रांति यस्ता कुरा हुन, नीतिश देखि मोदी जोसुकै सँग सिक्न सकिन्छ। अहिले गृहकार्य फेजमैं छन। यस्तो उस्तो भन्ने आइसकेको छैन। जब आउला तब आउला।

प्रचंड ले माओवादी युद्ध माइंडसेट बाट चीनकै आर्थिक क्रांति माइंडसेट मा फड्को मार्न नचाहेकोले हो बाबुराम ले नया शक्ति शुरू गरेको। मेरो अनुमान। माओवादी युद्ध त उहिलेका कुरा खुइले। माओवादी शांति प्रक्रिया मा आउनुपर्छ भनेर २००५ मा भन्ने मध्ये एक जना म पनि हुँ। बरु त्यस विचारमा आएको अंतिम व्यक्ति गिरिजा कोइराला। माओवादी शांति प्रक्रिया मा आएको विश्व इतिहास मा दर्ज हुने कुरा हो। यो नेपाल लेवल को कुरा भएन। र प्रचंड र बाबुराम दुबै लाई श्रेय जान्छ। जस्ले जे घुर्की लगाए पनि माओवादी शांति प्रक्रिया मा आउनु भनेकै युद्द कालका घटना जति सबै बढ़ी भए Truth And Reconciliation Commission सम्म पुग्ने भनेको हो। अर्थात नया शुरुवात को मौका। तर त्यो नया शरुवात अहिंसा, बहुदल र मानव अधिकार को परिधि भित्र मात्र हुन सक्छ।


मलाई प्रधानमन्त्री, राष्ट्रपति चाहिँदैन : दाहाल

नेपाली कांग्रेसको महाधिवेशन सकिए लगत्तै मधेसी मोर्चा, नेपाली कांग्रेस लगायत सत्तारुढ दलहरु सबै बसेर एउटा समझदारी बन्ने कुरा आफू विश्वस्त रहेको उनले बताए । ..... ‘मेरो त सहज कुरा हुन्छ मधेसी मोर्चाका साथीहरुसँग । अहिले पनि भइरहेको छ,’ उनले भने, ‘कांग्रेस महाधिवेसन सकिने बित्तिकै बैठक हन्छ । अब मधेसका नेताहरुले आन्दोलन गर्नु पर्दैन ।’ ..... दाहालले पत्रकार सम्मेलनमा माओवादी पार्टीबाट फुटेर गएकाहरुसँग मात्र नभई अरु ४/५ वटा पार्टीसँग एकपटक एकता गर्ने विषयमा संवाद भइरहेको पनि बताए । ‘दुई पार्टीको मात्र होईन ४/५ पार्टीको एकताको कुरा चलिराखेको छ,’ उनले भने, ‘देशको आवश्यकता पार्टी एकताको हो भन्ने मलाई महसुस भयो । खासमा राष्ट्रिय एकता नै आवश्यक छ ।’

नेपाली राजनीति का दुई फासिस्ट हरु

Cow Cow Blue

माओवादी ले बाटो बिराएका छन

"Where there is no vision, the people shall perish."
- English Proverb (Bible)

पहिलो गल्ती प्रचण्ड ले गरे। संविधान बनाउँछु भनेर वोट मागेको मान्छे प्रधान मंत्री बने पछि काम कुरो एका तिर कुम्लो बोकी ठिमी तिर गरे। चुनाव को दुई वर्ष भित्र (१) सेना समायोजन (२) प्रगतिशील संविधान (३) Truth And Reconciliation Commission पैकेज मा दिन सक्नु पर्थ्यो। तर नौटंकी गरे। कटुवाल आफै पदच्युत हुन लागेको मान्छे।

हामीले अब सदा का लागि बन्दुक बिसायौ भन्ने स्पष्ट सन्देश प्रचंड ले दिन सकेनन्। अहिले पनि multi party democracy of state funded parties मा माओवादी गैसकेको छैन। त्यहाँ गएर क्रांतिकारी रफ्तारमा गरीब जनता का लागि शिक्षा, स्वास्थ र रोजगार को विज़न दिन सक्नु पर्छ। दिएको छैन।

वैचारिक स्पष्टता को कमी भने बाबुराम को कमजोरी हो। आफ्नो दिमाग मा आइसकेको वैचारिक स्पष्टता आम कार्यकर्ता र जनता सम्म गएर मार्केटिंग गर्ने कुरामा डाक्टर साहेब को आलस्य देखिन्छ। Multi party democracy of state funded parties मा खुद बाबुराम नै पुगेको मलाई थाहा छैन। अनि त्यसले दुर भविष्य मा अर्को जन विद्रोह देख्ने ठाउँ केही लाई दिन्छ। जसले वर्तमान लाई डिस्टर्ब गर्छ। गरेको छ।

जन युद्ध बारे प्रचंड ले गहिरो अध्ययन गरेको। तर शिक्षा, स्वास्थ र रोजगार को सवाल मा त्यसै किसिमको गृह कार्य देखिएन। बाबुराम को पनि देखिएन। शिक्षा, स्वास्थ मा फिडेल कास्ट्रो ले गरेको। रोजगार को सवाल मा चीन ले विगत ३५ वर्ष मा गरेको। खै त? नेपालका माओवादी थाकेका छन --- बिचलन छ। वैचारिक अस्पष्टता छ।

पाँच माओवादीका पाँच मुख, फुटपछि पनि गुटैगुट

अमेरिकन नागरिक स्टेफन एफ माइकसेलले नेपालमा माओवादी पार्टी गठन नहुँदै नेपालमा माओवादी आन्दोलनको उठान छिटै हुने र त्यसको पनि छिटै विघटन हुने दाबी ०४८/४९ तिरै गरेका थिए । उनले संसद्मा रहेका ८० जना कम्युनिस्ट सांसदले पेरु साइनिङ पाथका अध्यक्ष गोन्जालोको रिहाइको माग गर्दै हस्ताक्षर गरेको पृष्ठभूमिमा यो परिकल्पना गरेका थिए । नभन्दै उनले परिकल्पना गरेको तीन वर्षमा माओवादी पार्टीको गठन तथा त्यस पार्टीले जनयुद्धको नाममा हतियार उठायो । १० वर्ष, नौ महिना पाँच दिनसम्म उसले उठाएको हतियारको बलमा यसअघि कहिल्यै कल्पना गर्न नसकिने राजनीतिक परिवर्तन देखाप¥यो । संविधानसभाको कुरा उठेको ६० वर्षपछि पहिलोपटक भएको संविधानसभाको चुुनावमा माओवादी पहिलो दलको रूपमा देखाप¥यो । दुईपटक सरकारको नेतृत्व पनि ग¥यो । जीवन हत्केलामा राखेर विद्यमान राज्यसत्तासँग लड्दा एक भएका माओवादीहरू सरकारमा पुगेका बेला अन्तर्संघर्षमा फसी पार्टी विभाजन गर्न पुगे । हुँदाहुँदै माओवादी आन्दोलन ‘एबीसीएम–टु’ का रूपमा चिनिने भयो । एबीसीएम–टु को माने एकीकृत नेकपा (माओवादी), वैैद्य नेतृत्वको नेकपा–माओवादी, चन्द नेतृत्वको नेकपा माओवादी, मातृका र मणि नेतृत्वको नेकपा (माओवादी) र क्रान्तिकारी कम्युनिस्ट पार्टी हुन् । ....... माओवादी आन्दोलनको यस खाले विभाजनले उसले प्राप्त गरेको शक्ति एक दशक नपुग्दै कमजोर भयो । माओवादीका अधिकांश नेता कार्यकर्तामा राजनीतिक अकर्मण्यता देखापर्छ । उनीहरूमा व्यापक निराशा छ । त्यही प्रकारले संगठनमा निष्क्रियता देखाउने गरेका छन् । माओवादी भएकै कारण हरेक क्षेत्रबाट असहयोग तथा घेराबन्दी खेप्नुपरेकाले आर्थिक संकट पनि त्यही प्रकारको छ । समग्रमा नेतृत्वमा देखापरेको विचलन र व्यक्तिवादी महत्त्वाकांक्षाले गर्दा धेरैले राजनीतिबाट पलायन हुने बाटो रोज्न थालेको पाइन्छ । यही बीचमा पाँच माओवादीका पाँच मुख र त्यसभित्रका गुट–उपगुटका चर्तिकला तथा कांग्रेस–एमाले लगायतको व्यवहार देख्दा लाग्छ, माओवादी ‘भाइ फुटे गँवार लुटे’को अवस्थामा पुगिसकेका छन् । ........ त्यस्तो माओवादी शान्ति प्रक्रियामा आएपछि गरिएको सबै अपेक्षाको प्रतिविम्ब एकाएक ढल्दै गयो । त्यो सबै असक्षम नेतृत्व र गुटगत व्यवहारकै परिणाम थियो । ...... माओवादीका प्रमुख नेता प्रचण्ड र बाबुरामको नेतृत्वमा सरकार हुँदा कतिपय सन्दर्भमा पार्टी नीतिअनुसार अघि बढेको पाइएन । विधिअनुसार कुशलता देखाउन पनि सकेनन् । बरु राष्ट्रियता, जनतन्त्र र जनजीविकाको सवालमा चुक्नाले माओवादी पनि उस्तै रहेछ भन्ने स्थिति आयो । सरकारमा जानेहरू ठेकदारजस्ता भए । परिणामस्वरुप जनताबाट कटेका नेताहरू कार्यकर्ताबाट पनि कट्दै गए । हुँदै जाँदा अहिले विज्ञप्ति निकाल्ने, पार्टी कार्यालय खोली आफ्नो पार्टी छ है भन्ने र आन्दोलनका कार्यक्रम हुँदा सहभागी हुने हुल जोड्न गाह्रो पर्ने स्थितिमा पुगेका छन् । माओवादीका सबै समूहका केन्द्रीय नेतृत्व नै एजेन्डाविहीन भएर बेरोजगार भएका देखिन्छन् भने तल्ला कमिटीको अवस्था कस्तो होला ? अनुमान गर्न सकिन्छ । ........ माओवादीहरू विभाजित भए पनि पुनः एकीकृत पार्टी बन्न सक्छ । त्यसका लागि वैचारिक धरातल ...... अहिलेसम्म माओवादीहरू सम्भावित राष्ट्रिय संकट देखापर्ने बित्तिकै कार्यगत भए पनि एकता गर्दै आएका छन् । जब त्यो संकट टर्छ, त्यसपछि एकले अर्कोलाई वास्ता गर्न छोड्छन् । यद्यपि उनीहरूको संंगठनात्मक अवस्था हेर्दा अझै विभाजनकै मुडमा देखिन्छन् । यो प्रक्रिया नयाँ संविधान जारी गरेपछि झन् बढ्ने देखिन्छ ।

बाबुराम सँग मेरो आइडियोलॉजी मिल्दैन

बाबुराम कम्निस्ट, म कम्निस्ट होइन। उसको घोषित लक्ष्य समाजवाद, त्यो शब्द मैले देखे बुझेको red tapism, मलाई त्यो शब्द ले त्यति सारहो छुँदैन। उसलाई utopia जस्तो लाग्छ। शायद त्यो शब्द को जे अर्थ उसलाई लाग्छ मलाई लाग्दैन कि? कम्निस्ट सिद्धांत बिज्ञान हो भने त्यो जीवन्त हुनुपर्ने। कम्निस्ट उन्मुक्ति को सिद्धांत हो भने व्यवहार मा कहिले पनि तानाशाही को हतियार नहुनु पर्ने। मानव अधिकार एउटा अंतर्राष्ट्रीय मापदण्ड हो। मानव अधिकार को रक्षा हुनुपर्छ। नहुनु तानाशाही हो। र त्यो तानाशाही अस्वीकार्य छ। मानव अधिकार सँग कुनै सम्झौता हुँदैन। आवधिक निर्वाचन सँग कुनै सम्झौता हुँदैन। बहुदलीयता सँग कुनै सम्झौता हुँदैन। तर गरीब को जीवन उत्थान उ पनि चाहन्छ। त्यो म पनि चाहन्छु। कुनै देशको GDP नाप्न सकिने कुरा, measurable, प्रति व्यक्ति आय नाप्न सकिने कुरा, आर्थिक वृद्धि दर नाप्न सकिने कुरा। आइडियोलॉजी जे सुकै होस, ती नाप्न सकिने कुरा को आधारमा या त कसैले प्रगति देखाउँछ या देखाउँदैन। आवधिक निर्वाचन भएको बहुदलीय परिवेश मा एउटै पार्टी ले राम्रो काम गरेर पटक पटक चुनाव जितीरहन्छ भने त्यो समस्या हुने छैन। निष्पक्ष निर्वाचन हुनुपर्यो। Power flows through the ballot box अंतिम विचार हुनुपर्यो। अहिले power flows through the ballot box अनि पछि फेरि power flows through the barrel of a gun भन्ने द्विविधा हुनु भएन। अनावश्यक शंका किन खड़ा गर्ने? अनावश्यक शंका खड़ा गरेर फाइदा हुन्छ के? गरीब को हित गर्न खोजेको हो भने जुन सुकै देशमा धनी भन्दा गरीब बढ़ी छन। गरीब को वोट बटुल्न नसक्ने ले गरीब को नेतृत्व गर्ने अधिकार कहाँ बाट पाउँछ?

बरु एउटा कुरा हुन सक्छ। बहुदलीय लोकतन्त्रमा पनि धनी वर्ग को हित बढ़ी हेर्छु भन्ने वाचा का साथ कुनै पार्टी ले त्यस वर्ग बाट बढ़ी पैसा उठाएको आधारमा चुनाव जित्ने, सत्ता हातमा लिने गर्न सक्छ। धनी को पैसा खर्च गरेर गरीब जनता लाई झुक्याउने तरिका छन। अनि त्यहाँ केही distortion पैदा हुन सक्छ। तर त्यस परिवेशमा पनि entrepreneur class लाई रिझाउन business friendly policy framework को कुरा गर्नु पर्ने हुन्छ जुन कि गरीब को हितमा नै हुन्छ।

बहुदलीय व्यवस्थामा money advantage सबै लाई उस्तै उस्तै गरिदिन सकिन्छ।

बाबुराम सँग मेरो आइडियोलॉजी मिल्दैन तर उ अझै पनि एक जना promising मान्छे हो नेपालको राजनीतिमा भन्ने मेरो मान्यता रहि आएको छ।

बाबुरामले खोजेको नया धार
बाबुराम भट्टराई र माओवादी पार्टी नेतृत्वको कुरा
प्रचण्ड का लागि सबैभन्दा सम्मानजनक बाटो
देश तीन पार्टी सिस्टम मा गए राम्रो हुन्थ्यो

एमाले को अन्तिम प्रधान मंत्री झलनाथ खनाल

एमाले पार्टी बाट अब आइन्दा कहिले पनि अर्को कुनै व्यक्ति प्रधान मंत्री बन्दैन। एमाले को अन्तिम प्रधान मंत्री झलनाथ खनाल हो। र झलनाथ प्रधान मंत्री बनेको दोष प्रचंड लाई जान्छ। माधव नेपाल प्रधान मंत्री बनेको दोष प्रचंड लाई जान्छ। झापा, मोरंग, चितवन, कैलाली, कंचनपुर मधेस बाट झिक्ने आईडिया को प्रमुख विचारक नै प्रचंड हो। त्यो आईडिया देउबा कंस सिटौला जस्ताको कान मा राखेकै प्रचण्डले हो। मधेसी पार्टी हरुले प्रचंड को Anti-Madhesi चरित्र नबुझेको सजाय पाउने छन।

• गोइत माओवादी पार्टी छोडेर किन भाग्यो? प्रचंड को Anti-Madhesi चरित्र देखेर। 
• माओवादी पार्टी को केन्द्रीय समिति मा मधेसी को सहभागिता एमाले को मा भन्दा केही फरक छैन -- किन? टुप्पो मा को छ? हेर। 
• माओवादी पार्टी ले जब जब आफ्नो पार्टी भित्र कोचिला या मिथिला या भोजपुरा या थरुहट प्रदेश कमिटी बनायो त्यसको टुप्पोमा जहिले पनि गैर मधेसी गैर थारु लाई राख्यो -- त्यो महेंद्र ले मधेसी जिल्ला मा पहाड़ी CDO राखे भन्दा के फरक भो? प्रचंड को चरित्र संघीय छैन। कोचिला, भोजपुरा पहाड़ी नाम होइनन् भने के धनुषा महोत्तरी पहाड़ी नाम हुन? 
• मधेसी क्रांति को दमन को सबै भन्दा खतरनाक आईडिया हरु कसको दिमाग बाट आएथ्यो? प्रचंड को दिमाग बाट। गिरिजा पदमा थियो, पुलिस सञ्चालन गर्यो, प्रचंड पदमा भएको भए आर्मी सञ्चालन गर्थ्यो। 
• कटुवाल प्रकरण मा वास्तवमा प्रचंड ले कसलाई ताकेको? कटुवाल त आफसेआफ पदमुक्त हुन लागेको थियो र लगत्तै भयो पनि। आफ्नै कैबिनेट मा भएका मधेसी सँग छलफल नगर्नु -- किन? मधेसी लाई गन्दिन भन्ने लिंडेढिपी। मातृका को ड्राइवर/पियन ले मातृका लाई नगन्ने, मधेसी मंत्री का प्रधान मंत्री ले मधेसी मंत्री लाई नगन्ने --- पद को तह फरक, तर attitude त एउटै हो -- त्यो रेसिस्ट attitude हो। कैबिनेट ले पास गरेर राष्ट्रपति मार्फ़त सेना को मा पुग्नु पर्ने निर्णय। यता मधेसी मंत्री लाई नगन्ने उता मधेसी राष्ट्रपति लाई नगन्ने। बरु प्रधान मंत्री पद छाड्न प्रचंड तैयार तर मधेसी लाई गन्न उ तैयार छैन। यो माओवादी होइन मिलोसेविच वादी हो। माओवादी हो भने तिब्बत खाएको र मधेस खान चाहेको माओवादी हो।  
• माधव नेपाल संसद मैं नभएको मान्छे लाई संसद मा ल्याएर ४३ लाख मधेसी लाई मतदाता नामावली बाट फ़ालन लगाउनु प्रचंड को ग्रैंड डिज़ाइन हो  ---- त्यस कदम ले गर्दा उसले त्यस पछि को चुनाव हार्यो, तर उसलाई मतलब छैन। देशको राष्ट्रियता बलियो पारे जस्तो लागेको छ उसलाई। त्यसरी फालेको प्रत्येक मान्छे भूमिहीन मधेसी हो। कम्निष्ट ले त तिनको सशक्तिकरण गर्नु पर्ने होइन र? नेपालमा मार्क्सवाद भनेको खसिको टाउको, कुकुरको मासु भनेको Anti-Madhesi Racism. 
• श्री लंका मा तामिल का विरुद्ध चीनले कसलाई प्रयोग गर्यो, रोहिंग्या का विरुद्ध चीनले बर्मामा कसलाई प्रयोग गर्दैछ? नेपालमा मधेसीका विरुद्ध कसलाई प्रयोग गर्दैछ? मोदी माओ को लेवल को मान्छे हो --- प्रचंड लाई चेतना भया। 
• मधेसी क्रांति ३ हुन लागेको थियो --- प्रचंड ले शुरू हुन लागेको मधेसी क्रांति ३ तुहायो --- किन? मधेसी क्रांति १ र २ हुँदा उसको रिएक्शन हेर। कंस सिटौला ले मधेसी क्रांति का दौरान जे गर्यो प्रचंड ले त्यो भन्दा १० गुणा बढ़ी चाहेको। दुईटा को पार्टी मिल्दैन तर नाइंटो मिल्छ। 
• पछिल्लो चुनावमा प्रचण्ड काँग्रेस का विरुद्ध एमाले का विरुद्ध कम खनिए थ्यो, मधेसी दल हरुका विरुद्ध बढ़ी खनिए थ्यो। त्यो संघीयता को साथी हो कि शत्रु? अहिले पनि संघीयता लाई सकेसम्म water down गर्न खोज्दैछ। त्यो उसको मजबुरी होइन बल्कि एजेंडा हो --- उसले सक्रीय रुपले चाहेको कुरा त्यही हो। 
• बिजय गद्दार को चरित्र चिन्न नसकेको सजाय उपेन्द्र ले पायो र अझ पाउँछ। प्रचंड को Anti-Madhesi चरित्र मधेसी दल हरुले चिन्न सक्नु पर्छ। र चरित्र भनेको कस्तो कुरा भन्दा खेरी त्यो overnight कसैको पनि बदलिँदैन। चरित्र ठम्याउन सकिन्छ बदल्न सकिँदैन। 

Related articles

• Nepal's Maoist supremo Prachanda to visit India
• Nepal edges towards constitution but splits remain
• Nepal: Court Strikes Down 16 Point Agreement - Analysis
• Sushma Swaraj calls for early drafting of Nepal's Constitution
• Will terrible earthquake bring a fuller democracy in Nepal?
• Nepal constitution: Breakthrough or abdication of responsibility?